Του Απόστολου Κουρουπάκη
Στο φετινό φεστιβάλ ΣΑΡΔΑΜ, η Λογοτεχνία Αλλιώς, που γιορτάζει 10 χρόνια φεστιβαλικής παρουσίας και λογοτεχνικής περφόρμανς, επιστρέφει η Sam Albatros, στο Θέατρο Ριάλτο για την ομαδική βραδιά (Sardam Main Event). Στο Sardam Main Event θα παρουσιαστούν 10 δράσεις όπου μερικοί από τους συμμετέχοντες σε προηγούμενες διοργανώσεις θα συνεργαστούν μεταξύ τους σε ντουέτα και ομαδικά δρώμενα, ενώ τη μουσική / ηχητική επιμέλεια θα αναλάβει ο Acapella Solo Loop. Η Sam Albatros στη συνέντευξή της στην «Κ» λέει πώς επιστρέφει στο φεστιβάλ Σαρδάμ με μια performative εκδοχή του best selling μυθιστορήματός της «Ελαττωματικό αγόρι», όπου θα παρουσιάσει για πρώτη φορά νέο υλικό και θα ρισκάρει καλλιτεχνικά, όσο δεν έχει ρισκάρει ποτέ και τονίζει: «Χαίρομαι που το φεστιβάλ Σαρδάμ στηρίζει independent καλλιτέχνες και ανυπομονώ να είμαι πάλι εκεί μετά από τέσσερα χρόνια».
–Κατ’ αρχάς μπορούμε να πούμε κάτι περισσότερο για την υβριδική performance που θα παρουσιάσεις στο φεστιβάλ Σαρδάμ;
–Ενώ δεν μου αρέσει να είμαι στη σκηνή, για κάποιο λόγο το συνηθίζω να σκηνοθετώ, αλλά και να παίζω σε performances μου. To 2018, το mixed media καλλιτεχνικό μου έργο «αδερφή» έκανε πρεμιέρα ως performance στο φεστιβάλ Σαρδάμ. Πλέον επιστρέφω πάλι στο Σαρδάμ, με μια performative εκδοχή του best selling μυθιστορήματός μου «Ελαττωματικό αγόρι». Ενώ οι προηγούμενες performances του ελαττωματικού αγοριού εστίαζαν μόνο στο βιβλίο (πρεμιέρα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης), σε αυτή του Σαρδάμ θα παρουσιάσω για πρώτη φορά νέο υλικό και θα ρισκάρω καλλιτεχνικά, όσο δεν έχω ρισκάρει ποτέ.
Μου αρέσει πολύ η ελευθερία του να μετουσιώνω εγώ η ίδια τα έργα μου, ώστε να γίνονται κάτι περισσότερο από λέξεις. Γι’ αυτό και παρά τις συζητήσεις και τα σχέδια για να γίνει το «Ελαττωματικό αγόρι» θεατρικό στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, τελικά δεν τα βρήκαμε. Εκτιμώ την καλλιτεχνική μου ελευθερία πέρα από οτιδήποτε άλλο: δεν είμαι απλώς συγγραφέας που θα δώσει τα δικαιώματα του βιβλίου της και θα τελειώσει εκεί τη δουλειά της.
Συνεπώς, χαίρομαι που το φεστιβάλ Σαρδάμ στηρίζει independent καλλιτέχνες και ανυπομονώ να είμαι πάλι εκεί μετά από τέσσερα χρόνια. Can’t wait που λένε και στο χωριό μου.
Οι λέξεις μας υποκρύπτουν πράξεις, είτε φανερές είτε κρυφούς πόθους.
–Έχουν οι λέξεις χρώμα, σχήμα και ταυτότητα;
–Χρησιμοποιούμε τις λέξεις ως κώδικα συνεννόησης, όμως για κάθε άνθρωπο οι λέξεις έχουν επίσης και ένα πολύ προσωπικό νόημα. Λέμε έρωτας και καταλαβαίνουμε περίπου για τι μιλάμε, όμως η λέξη έχει ένα συγκεκριμένο ορισμό για κάθε άτομο που την ξεστομίζει. Πάνω απ’ όλα οι λέξεις μας είναι ιδέες, είναι οι πιο προσωπικές σκέψεις μας, είναι το όχημα με το οποίο ταξιδεύει το μυαλό μας μέσα σε όλα όσα είμαστε: είναι, εν τέλει, η ταυτότητά μας και όλα όσα θέλουμε να γίνουμε.
Οι λέξεις μας υποκρύπτουν πράξεις, είτε φανερές είτε κρυφούς πόθους. Έτσι λοιπόν, όταν σκέφτομαι λογοτεχνικά, οι λέξεις μου δεν είναι απλώς λέξεις σε χαρτί. Με κάποιο τρόπο που δεν καταλαβαίνω, βρίσκουν θέση σε μία σκηνή, αναδιατάσσονται και γίνονται το σενάριο μιας performance: κάπως έτσι καταλήγω να σκηνοθετώ τα έργα μου. Είναι κάτι πέρα από τον έλεγχό μου.
–Τι σημαίνει για την περσόνα Sam Albatros νέο λογοτεχνικό ύφος και τρόπος;
–Σημαίνει να πειραματιζόμαστε ελεύθερα, χωρίς οι πράξεις μας να αποσκοπούν στο να ικανοποιήσουν οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο. Αν δεν καταφέρουμε να μαγέψουμε τις εαυτές μας, δεν θα καταφέρουμε να μαγέψουμε κανένα άλλο άτομο. Σημαίνει επίσης να μην παίρνουμε τις εαυτές μας και πολύ στα σοβαρά, αν θέλουμε να γίνουμε αυθεντικοί και ν’ αναπτύξουμε προσωπικό ύφος. «Only as long as we can laugh at ourselves are we nobody else», είπε ένας ποιητής.
Κάπως έτσι έγραψα το «Ελαττωματικό αγόρι»: ένα πείραμα ήταν, μια άλλη ζωή, πολύ καλύτερη και πολύ πιο αστεία από αυτή που έζησα. Δεν θα μπορούσα να το είχα γράψει, αν δεν είχα απομυθοποιήσει την (για πολλούς) ιερότητα του βιώματός μου.
–Νομίζω πως συμφωνούμε στο ότι δεν υπάρχουν ελαττωματικοί άνθρωποι, αλλά λέξεις;
–Μιλώντας για λέξεις, μου έχουν στείλει τόσα μηνύματα ανήλικοι μαθητές ότι κρύβουν το ελαττωματικό αγόρι από τους φοβικούς γονείς τους, επειδή φοβούνται. Άλλοι μου γράφουν ότι υπόσχονται στους γονείς τους ότι δεν θ’ αλλάξει η σεξουαλικότητά τους ή η ταυτότητα φύλου τους από ένα βιβλίο έτσι ώστε να τους πείσουν να τους το πάρουν. Μιλάμε για πράγματα αδιανόητα. Ως λέκτορας ψυχολογίας που είμαι, θα ήθελα να πω σε αυτούς τους γονείς: βιβλίο είναι, όχι πουστροβότανο.
Άλλα εξαιρετικά τραγικά μηνύματα που λαμβάνω είναι ότι μερικοί γονείς βάζουν στα ανήλικα παιδιά τους να δουν στρέιτ πορνό ώστε «να μαθαίνουν από τώρα» και να «μην πάρουν τον στραβό δρόμο». Αδιανόητο και πάλι, όμως δεν μου φαίνεται τόσο παράξενο σαν λογική: «Χούφτωσες τη Σοφία σήμερα;» ρωτάει ο μπαμπάς του ήρωα στο «Ελαττωματικό αγόρι».
Αγαπητοί γονείς, η σεξουαλικότητα και η ταυτότητα φύλου δεν είναι εκπαιδεύσιμα. Δεν είναι όπως όταν στέλνεις το παιδί σου φροντιστήριο για να μη γίνει κακός μαθητής. Δεν γίνονται τα παιδιά ΛΟΑΤΚΙ, επειδή έχουν κενά στο γνωστικό αντικείμενο της ετεροφυλοφιλίας. Και κυρίως: δεν είναι φροντιστήριο η τσόντα.
Αγαπητοί γονείς, το βιβλίο που κρύβουν τα παιδιά σας από εσάς, είναι ένα βιβλίο που έχει γραφτεί από ένα παιδί που ήταν στην ίδια θέση με το παιδί σας. Είναι ένα βιβλίο –spoiler alert– όχι για ελαττωματικά παιδιά, αλλά για μια ελαττωματική κοινωνία. Με άλλα λόγια, τα παιδιά σας κρύβουν από εσάς ένα βιβλίο όχι γι’ αυτά, αλλά για εσάς.
Υπάρχει χώρος για λογοτεχνία
που εξετάζει queer θεματολογίες
–Υπάρχει σήμερα χώρος για queer λογοτεχνία στην Ελλάδα;
–Δεν περίμενα ποτέ ότι θα είχε τόση επιτυχία ένα βιβλίο όπως το «Ελαττωματικό αγόρι», που μιλάει για queer τραύματα (παρότι με χιουμοριστικό τρόπο είναι πάλι τραύματα), το βρίσκω σχεδόν ειρωνικό. Η ίδια η κοινωνία που σου προκαλεί τα τραύματα, μετά από μερικά χρόνια σε συγχαίρει που επιβίωσες. Βέβαια, δεν είναι ακριβώς η ίδια κοινωνία, είναι η updated version της. Το βιβλίο (νομίζω) έχει μεγαλύτερη επιτυχία στα νεαρότερα και πιο ανοιχτόμυαλα άτομα. Λαμβάνω τόσα μηνύματα στο Instagram από νέα παιδιά για το «Ελαττωματικό αγόρι» (απαντώ σε όσα προλαβαίνω), ακόμα και τώρα, σχεδόν ένα χρόνο μετά την αρχική κυκλοφορία του.
Συνοψίζοντας: ναι, υπάρχει χώρος για λογοτεχνία που εξετάζει queer θεματολογίες. Κι αν όχι δεν πειράζει, θα τον φτιάξουμε.
Πληροφορίες
Θέατρο Ριάλτο / Ανδρέα Δρουσιώτη 19, Πλατεία Ηρώων, Λεμεσός.
Σάββατο, 24 Σεπτεμβρίου, ώρα 8 μ.μ.
Είσοδος - 8 ευρώ / Κρατήσεις: 77777745 & E-ticket: www.rialto.com.cy
Το φεστιβάλ Σαρδάμ θα λάβει χώρα στη Λεμεσό, στις 23, 24 και 25 Σεπτεμβρίου και στην Αθήνα στις 22 Οκτωβρίου.
