Ο Κύπριος καλλιτέχνης Όθωνας Χαραλάμπους μίλησε στην «Κ» για το πρότζεκτ που παρουσιάζει στην Αθηνά με τίτλο «imperceptibilities». Με κεντρικό άξονα το snehta residency, το έργο εξαπλώνεται σε διάφορους δημοσίους χώρους στην περιοχή της Κυψέλης και θα παρουσιάζεται από τις 24 Ιουλίου μέχρι τις 31 Ιουλίου 2022. Όπως μου ανέφερε ο κ. Όθωνας Χαραλάμπους για τη νέα του δουλειά, «Στην προσπάθειά μου να εξασφαλίσω πρόσβαση στα διυλιστήρια πετρελαίου και φυσικού αερίου σε Ελευσίνα και Ασπρόπυργο συνειδητοποιώ πως η πρόσβαση σε αυτές κρίνεται αδύνατη, έχοντας απαγορεύσει ακόμα και τη νοητή πρόσβαση σε αυτές μέσα από τη φωτογράφιση. Ερχόμαστε ουσιαστικά αντιμέτωποι με το γεγονός ότι η ευαισθητοποίηση του ανθρώπου γύρω από θέματα που δεν μπορεί να δει άμεσα, με τα μάτια του, περιορίζεται περαιτέρω από την αναστολή της προσβασιμότητας και καθορίζεται ακόμη δυσκολότερη από τους ίδιους τους ανθρωποκεντρικούς φραγμούς».
«Το imperceptibilities είναι μια νέα οπτικοακουστική δουλειά που αναπτύσσεται γύρω από το φαινόμενο της ηχορύπανσης στο βυθό ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Εξερευνά το αντίκτυπο μιας κατάχρησης του φυσικού περιβάλλοντος από τον άνθρωπο στην υποθαλάσσια ζωή και τους οργανισμούς που ζουν στο νερό»
–Μιλήστε μου για το πρότζεκτ σας με τίτλο «imperceptibilities».
–Πρόκειται για μια νέα οπτικοακουστική δουλειά που αναπτύσσεται γύρω από το φαινόμενο της ηχορύπανσης στον βυθό ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Εξερευνά τον αντίκτυπο μιας κατάχρησης του φυσικού περιβάλλοντος από τον άνθρωπο στην υποθαλάσσια ζωή και τους οργανισμούς που ζουν στο νερό. Διαπραγματεύεται δηλαδή μια συνθήκη η οποία δεν είναι αντιληπτή πάρα μόνο μέσα από τα αποτελέσματα που αφήνει πίσω της εκ των υστέρων. Σε αντίθεση με την εκμετάλλευση της κτηνοτροφίας σε υπέρμετρη, βιομηχανική κλίμακα ή τη ρύπανση του πλανήτη με πλαστικά που είναι συνθήκες που μπορούμε να αντικρίσουμε άμεσα.
Το έργο αποτελείται από διαφορετικά οπτικοακουστικά θραύσματα που συνδέονται νοητά μέσα από μια αφήγηση, μια σειρά από ποιήματα
–Ποια ήταν η διαδικασία που κάνατε για την υλοποίηση του έργου αυτού;
–Η προετοιμασία του έργου είναι τρομερά απαιτητική. Πρόκειται για το πιο περίπλοκο και απαιτητικό έργο που έχω δημιουργήσει μέχρι τώρα μιας και η υλοποίησή του εξαρτάται από άπειρους παράγοντες που με τη σειρά τους κρύβουν άλλες προκλήσεις, μικρές, διαχειρίσιμες ή πελώριες, αξεπέραστες. Το έργο αποτελείται από διαφορετικά οπτικοακουστικά θραύσματα που συνδέονται νοητά μέσα από μια αφήγηση, μια σειρά από ποιήματα, λέξεις που μιλούν για τη συνθήκη του αποπροσανατολισμού και της απόγνωσης. Η υλοποίηση ενός τέτοιου έργου είναι δύσκολη εκ των πραγμάτων, αλλά μετατρέπεται σχεδόν σε αδύνατη μέσα από τις τεχνικές, πρακτικές, λογιστικές, απαιτήσεις που καλείται να επιλύσει κανείς σε μικρό χρονικό διάστημα, σε έναν ξένο χώρο. Ίσως αυτό να λειτουργεί ως μια διαλεκτική πρόκληση.
–Τι είναι αυτό που σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με τη συγκεκριμένη θεματική;
–Βλέποντας εικόνες από θηλαστικά του βυθού να σπαρταρούν σε κάποια παραθαλάσσια ακτή προσπαθούσα να σκεφτώ ποιες μπορεί να ήταν οι αιτίες πίσω από μια τέτοια συνθήκη. Μάλλον πολλοί από μας έχουν δει αυτές τις εικόνες, αλλά δεν έχουν αναρωτηθεί πως η υποθαλάσσια ζωή αποπροσανατολίζεται σε τέτοιο βαθμό που καταλήγει να χάνει εντελώς τον προσανατολισμό της ή να μην είναι σε θέση να προειδοποιήσει απέναντι σε κοντινούς κινδύνους. Η επικοινωνία μεταξύ υβρίδιων ειδών πραγματοποιείται μέσα από ηχητικά σήματα που διατάσσονται από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως οι παραθαλάσσιες γεωτρήσεις για πετρέλαια και αέρια.
–Τι είναι αυτό που ανακαλύψατε μέσα από την έρευνά σας;
–Προσπαθώντας να προσεγγίσω τοποθεσίες που μπορούν να θεωρηθούν ενδεικτικές του φαινομένου της υποθαλάσσιας ηχορύπανσης ανακάλυψα την εισβολή των φραγμών σε μια ήδη δύσκολη αποστολή. Ανακάλυψα πως καλούμαι να διαχειριστώ τις απαγορευτικές συνθήκες που καθορίζουν τις τοποθεσίες. Στην περίπτωση των διυλιστηρίων, συνειδητοποίησα πως έπρεπε να εκμεταλλευτώ τις μεταλλικές περιφράξεις που μου ανέκοψαν την πορεία, ενσωματώνοντάς τες άμεσα στο έργο ως μια ξαφνική εμφάνιση (manifestation) μιας ξεκάθαρα απειλητικής οριοθέτησης.
Η τέχνη μπορεί να φωτίσει αθέατες πτυχές
–Πιστεύετε ότι ένας από τους ρόλους του καλλιτέχνη είναι να ευαισθητοποιεί το κοινό σε σχέση με θέματα που αφορούν το γενικό σύνολο του πλανήτη, όπως οικολογία και περιβάλλον;
–Στην προκειμένη περίπτωση η τέχνη μπορεί να φωτίσει αθέατες πτυχές της πραγματικότητας, όπου ενώ όλοι είμαστε παρόντες, λίγοι ωστόσο προσέχουμε πραγματικά, ελάχιστοι αφιερώνουμε δηλαδή συγκέντρωση, αφοσίωση. Ο καλλιτέχνης δεσμεύεται στην εξερεύνηση των προβληματισμών που απασχολούν τον ίδιο προκειμένου να κατανοήσει τον ρόλο του μέσα σε αυτούς, έτσι ο ρόλος του καλλιτέχνη ορίζεται από τις συνθήκες στις οποίες δεν μπορεί πλέον να αντισταθεί.
–Πώς μπορούμε να φέρουμε πίσω την ισορροπία στον πλανήτη;
–Ισορροπία επέρχεται μόνο με την οπισθοχώρηση του ανθρώπου από ορισμένα φυσικά, αν όχι όλα, περιβάλλοντα. Η παρουσία των ανθρώπων σχεδόν πάντα αποβαίνει τοξική, είναι κάτι που ακολουθείται από απερίσκεπτη ή αλόγιστη κατάχρηση του φυσικού χώρου. Η επαναφορά κάποιου είδους ισορροπίας ίσως να είναι ουτοπική. Αυτό σχετικά με μια οικουμενική ισορροπία. Σχετικά με μια δική μου ισορροπία, με ενδιαφέρει πολύ το να προσηλωθώ στο άυλο, το να δουλέψω χωρίς υλικότητα, βάρος, ακαταστασία, με ενσυναίσθηση και μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
–Πιστεύτε ότι χάθηκε η ανθρωπιά στις μέρες; Υπάρχει ελπίδα;
–Η προσέγγισή μου έχει ως σημείο εκκίνησης μια επαναλαμβανόμενη απογοήτευση με την ανικανότητα των ανθρώπων να κατανοήσουν τη θέση τους στο ευρύτερο φάσμα της ύπαρξης. Μόνο κατανοώντας πόσο τεράστια είναι η ζημιά που προξενούμε μπορούμε να την αναχαιτίσουμε. Δεν έχουμε μεγαλύτερο δικαίωμα να υπάρχουμε απ’ ό,τι οποιοδήποτε άλλο ζώο ή ζωντανός οργανισμός. Πώς μπορεί κανείς να ευθυγραμμιστεί με το σύμπαν αν δυσκολεύεται να το κατανοήσει;
