Του Απόστολου Κουρουπάκη
Στο πλαίσιο των εορτασμών της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων 2022 από την BPRarts Cultural Management, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου και με χρηματοδότηση από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, διοργανώνεται η έκθεση με τίτλο «Shifting identities –a tale of dissolving narratives» σε επιμέλεια του δρα Κώστα Πράπογλου, στο Αρχοντικό του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου. Η έκθεση περιλαμβάνει site-specific έργα σύγχρονης τέχνης από έξι καλλιτέχνιδες των οποίων η πρακτική εμπνέεται από την υπόσταση του ίδιου του αρχοντικού του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, εγκιβωτίζοντας το μοναδικό μικρο-περιβάλλον του που αναπτύσσει διαρκή διάλογο με τον άμεσο περίγυρό του εμβληματικού κτηρίου της παλιάς Λευκωσίας. Όπως μας εξηγεί ο επιμελητής δρ Πράπογλου αυτή η έκθεση φέρνει κοντά έργα εικαστικών των οποίων η πρακτική λαμβάνει την έμπνευσή της από την υπόσταση του ίδιου του κτιρίου και την γειτονιά εντός της οποίας εντάσσεται. Στην έκθεση λαμβάνουν μέρος οι καλλιτέχνιδες Μαριάννα Κωνσταντή με την εγκατάσταση «Dismantled Memory» (2022), η Αριάννα Οικονόμου με το έργο της «Shapes of Water» (2022), η Αικατερίνη Γεγησιάν με το «Το Μη Με Λησμόνει» (2022), η Ελίνα Ιωάννου με την εγκατάστασή της «Resistance (with terebinth tree, prickly pear cactus and dovecotes)» (2022), η Βάνα Ντατσούλη με το έργο της «Τα Ελπιδοφόρα αγγεία» (2022) και η Belle Shafir με το έργο της «Spirit of Senses» (2022). Οι καλλιτέχνιδες προσκλήθηκαν να λάβουν μέρος με έργα σύγχρονης τέχνης ανταποκρινόμενα στον χώρο και στο εννοιολογικό πλαίσιο, ενισχύοντας τη μοναδικότητα του οπτικού [ή μη οπτικού] λεξιλογίου τους μέσω εγκαταστάσεων, βίντεο, ηχοτοπίων, γλυπτικής και περφόρμανς.
Όπως λέει ο δρ Πράπογλου σε αυτήν την έκθεση θα διερευνηθούν πώς οι προσωπικές πραγματικότητες μπορούν να μετατραπούν σε διαπροσωπικές συνθήκες και θα αξιολογηθούν οι τρόποι με τους οποίους αυτές μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τις αισθήσεις μας, να παίξουν με τις παρορμήσεις μας και να πυροδοτήσουν συναισθήματα: «Νοήματα που σχετίζονται με την ιδιωτική και δημόσια σφαίρα έρχονται στην επιφάνεια. Ένα τέτοιο πολυδιάστατο σκηνικό μπορεί να αποτελέσει μια πλατφόρμα περαιτέρω εννοιολογικών παραμέτρων που επίσης θα φέρουν στο προσκήνιο στοιχεία χωρικής λειτουργικότητας, κοινωνικο-πολιτισμικών συγκρούσεων και σχέσεων μεταξύ των φύλων». Κάθε μια από τις έξι καλλιτέχνιδες, σημειώνει ο δρ Πράπογλου καταλαμβάνει μια –λιγότερο ιδιωτική– θέση στην αυλή του οικήματος, δίνοντας έμφαση σε στρώματα ιστορικότητας και μνήμης, χτίζοντας μια συλλογική προσπάθεια σε μια διαδικασία αρχειοθέτησης δυνατοτήτων με την ανθρώπινη ύπαρξη στην πρώτη γραμμή και ως βασικό πρωταγωνιστή της ιστορίας. «Όλα τα εκτιθέμενα έργα καταλαμβάνουν τον κήπο και τους παρακείμενους χώρους του» και η λέει πως η επιμελητική του πρόθεση είναι να δοθεί φωνή στο γυναικείο στοιχείο, τοποθετώντας το έξω από τα περιοριστικά όρια του σπιτιού, ανοίγοντας όλες τις πόρτες και απελευθερώνοντάς το για να εκπέμψει άνευ όρων το εκφραστικό και δημιουργικό του πνεύμα. Ο θεατής ενθαρρύνεται να εξερευνήσει όλους τους χώρους του κήπου και να ανακαλύψει τα έργα τέχνης.
Ο ίδιος ο κήπος του αρχοντικού σύμφωνα με τον επιμελητή είναι ένας μοναδικός μικρόκοσμος, ο οποίος αναπτύσσει διάλογο με τον περιβάλλοντα χώρο, αναφέροντας πως στρώματα ιστορικότητας ενώνονται με στρώματα ταυτότητας ενώ, ταυτόχρονα, όλα συγκρούονται μεταξύ τους και συγχωνεύονται σε ένα ενιαίο σώμα. «Ο χρόνος έχει αφήσει κι εδώ το ισχυρό αποτύπωμά του» και εξηγεί περαιτέρω: «Ένα μικρό λουτρό κρυμμένο στην άκρη της αυλής είναι ένα υψίστης σημασίας στοιχείο αυτού του ταξιδιού, ένα ταξίδι που ξεκινά μόλις οι θεατές εισέλθουν στην πύλη του αρχοντικού και ξεδιπλώνεται διαδοχικά, ενώ ακολουθούν μια διαδρομή της οποίας τα μονοπάτια συνθέτουν την ποικιλόμορφη αφήγηση της έκθεσης. «Σε συνεχή διάλογο με τα όμορα θραύσματα του αρχαίου παρελθόντος, αναδύεται το ρεπερτόριο μιας διαρκώς εξελισσόμενης πολιτικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής τροχιάς που εντάσσεται όχι μόνο στο ιστορικό πλαίσιο αυτού του τόπου αλλά και σε μια ροή συνείδησης, δόμησης, αποδόμησης, σύγκρουσης, εσωτερικής επανάστασης και πνευματικής αναγέννησης. Η χορογραφία του σύγχρονου αστικού και υπαίθριου τοπίου επαναπροσδιορίζει την αρχιτεκτονική της ίδιας της ζωής. Δημιουργεί μια κατάθεση συνθήκης όπου η ανθρώπινη κατάσταση βρίσκεται σε συνεχή μάχη με τον χρόνο και τον εαυτό της|.
Τα έργα
Η εγκατάσταση «Dismantled Memory» (2022) της Μαριάννας Κωνσταντή αποτίει φόρο τιμής σε πτυχές της θηλυκότητας που σχετίζονται όχι μόνο με την ιστορία του κτιρίου αλλά και με το ιστορικό υπόβαθρο της περιοχής. Έχοντας συλλέξει δείγματα αποτυπωμάτων τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό του χώρου, η καλλιτέχνις παράγει μια μεγάλη σειρά από περίεργα αντικείμενα που με μαγικό τρόπο αναγεννιούνται σε νέα μεγέθη, φόρμες και υλικά.
Το έργο «Shapes of Water» (2022), αντηχεί την ερμηνευτική πρακτική της Αριάννας Οικονόμου, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της καλλιτεχνικής της έρευνας εδώ και δεκαετίες. Μέσω της έντονης σωματικής κίνησης και σε συνδυασμό με την απόκοσμη ελαστικότητα ενός έτοιμου υλικού, η Οικονόμου ενστερνίζεται τη ρευστότητα του χρόνου μέσα σε έναν υλικό και άυλο τόπο. Αυτή η καθηλωτική κατάσταση ξεδιπλώνει τη διαχρονική ποιότητα του εαυτού, που αναδύεται ως ένα «μετά-όραμα» του σώματος και του νου.
Το «Μη Με Λησμόνει» (2022) της Αικατερίνης Γεγησιάν είναι ένα έργο που συνδυάζει ύφασμα, κολλάζ και φωτογραφία και που πηγάζει από το εν εξελίξει ενδιαφέρον της εικαστικού για τη σχέση μεταξύ φυτικών αναπαραστάσεων και γυναικείας δημιουργικότητας. Το έργο είναι ένα τυπωμένο ψηφιακό φωτογραφικό κέντημα που απαρτίζεται από φυτικά μοτίβα ευρείας εμπορικής κατανάλωσης, καταλόγους αρχαίων διακοσμητικών σχεδίων και πολύμορφους άλλους συνδυασμούς.
Με την εγκατάστασή της «Resistance (with terebinth tree, prickly pear cactus and dovecotes)» (2022), η Ελίνα Ιωάννου ερευνά διαφορετικές όψεις της τοπικής ταυτότητας, ανακαλύπτοντας εκ νέου πολιτιστικές αναφορές που σχετίζονται με τον απαράμιλλο βιότοπο της Κύπρου. Οι πρωταγωνιστές της –αυτόχθονες ή μη– παίζουν ισότιμο ρόλο σε μια αινιγματική αφήγηση, όπου πολλαπλά στρώματα του χρόνου ενορχηστρώνουν παιχνιδιάρικα την τρέχουσα κατάσταση του παρόντος.
Τα «Ελπιδοφόρα αγγεία» (2022) της Βάνας Ντατσούλη εστιάζουν σε ιδέες συν-κατοίκησης και συνέχειας. Λαμβάνοντας την έμπνευσή της από την προϊστορική κυπριακή και ελληνική κεραμική, η καλλιτέχνιδα οραματίζεται παράλληλους διαλόγους μεταξύ διαφορετικών χρονικών περιόδων. Χρησιμοποιώντας χιλιόμετρα υφάσματος, δημιουργεί δύο μεγάλης κλίμακας αναπαραστάσεις αγγείων που γεννούν αριστοτεχνικά έναν πραγματικό φοίνικα ο καθένας.
Η Belle Shafir με το έργο «Spirit of Senses» (2022) μετουσιώνει προσωπικές και οικογενειακές μνήμες από περιβάλλοντα που ταυτίζονται με το δικό της παρελθόν. Ένας σιωπηλός υπαίθριος χώρος κουζίνας που συνδέεται με τον κύριο χώρο της αυλής μέσω μιας μεγάλης πύλης, ζωντανεύει με ένα ηχοτοπίο και μια κρυμμένη κινούμενη εικόνα. Θολώνοντας τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ψευδαίσθησης, η Shafir παίζει αριστοτεχνικά με τις αισθήσεις μας, δίνοντας ζωή σε κάθε εκατοστό του χώρου, ενώ μια ανοίκεια έκπληξη περιμένει τον θεατή μέσα σε ένα από τα μεγαλύτερα αποθηκευτικά δοχεία.
