Kathimerini.gr
Της Μάρως Βασιλειάδου
Μια είδηση που θα απασχολήσει όσους αγαπάμε την τέχνη για περισσότερο από ένα χρόνο ανακοινώθηκε πολύ πρόσφατα από τον Ισπανό υπουργό Πολιτισμού Mικέλ Ιθέτα και τη Γαλλίδα ομόλογό του Ριμά Αμπντούλ Μαλάκ. Πρόκειται για ένα κοινό, πλούσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων με το οποίο η Ισπανία και η Γαλλία θα τιμήσουν το Ετος Πικάσο κατά το 2023, χρονιά που σηματοδοτεί την 50ή επέτειο από τον θάνατό του.
Ο Πάμπλο Πικάσο, εκείνος ο καλλιτέχνης για τον οποίο ο Ιθέτα είπε ότι ταυτίζεται με τον 20ό αιώνα, εκφράζοντας απολύτως τη σκληρότητα, τη βία, το πάθος, τις υπερβολές και τις αντιφάσεις αυτής της εποχής. Γεννήθηκε στη Μάλαγα τον Οκτώβριο του 1881 και πέθανε στη γαλλική πόλη Μουγκέν, κοντά στις Κάννες, τον Απρίλιο του 1973. Αυτή η ημερομηνία δίνει την ευκαιρία στις δύο πατρίδες του Πικάσο –εκείνη που τον γέννησε κι εκείνη που τον τροφοδότησε με το πνεύμα της– να ξαναδούν το έργο του από μια σύγχρονη οπτική και να τιμήσουν την καλλιτεχνική του κληρονομιά που παραμένει ζωντανή μισό αιώνα μετά τον θάνατό του. Η γοητεία που εξακολουθούν να μας ασκούν η προσωπικότητα και η τέχνη του Πικάσο απορρέει πρωτίστως από τη δύναμη, την πρωτοτυπία, τη ριζοσπαστικότητα του έργου του, χωρίς να παραβλέπουμε την πολιτική διάσταση που ξαναδιαβάζεται υπό το φως του παρόντος.
Το έργο του Πικάσο «Aκροβάτις» (L’ acrobate), 1930. [Musée national Picasso-Paris,© Succession Picasso 2022]
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία περιλαμβάνει 42 εκθεσιακές διοργανώσεις, δύο ακαδημαϊκά συνέδρια και πολλές ακόμη εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν κυρίως στην Ευρώπη αλλά και στη Βόρεια Αμερική. Μέχρις στιγμής ο προγραμματισμός περιλαμβάνει εκθέσεις στην Ισπανία, στη Γαλλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Γερμανία, στην Ελβετία, στο Πριγκιπάτο του Μονακό, στη Ρουμανία και στο Βέλγιο.
Διάλογος με Ελ Γκρέκο
Το εκτενές πρόγραμμα θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο με πολλές περιοδικές εκθέσεις και θα συνεχιστεί όλο το 2023. Ωστόσο, όσοι βρεθούν στην Ελβετία έως τις 25 Σεπτεμβρίου μπορούν να πάρουν μια πρώτη γεύση του εορταστικού έτους. Πρόκειται για την έκθεση με τίτλο «Πικάσο – Ελ Γκρέκο» («Picasso – El Greco») που διοργανώνει το Kunstmuseum Basel στη Βασιλεία. Τα αριστουργήματα του πατέρα του κυβισμού συναντιούνται με εκείνα του σπουδαίου δασκάλου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που γεννήθηκε στην Κρήτη το 1541. Η ματιά τους και η τέχνη τους αντιπαρατίθεται σε περίπου 40 ζωγραφικά ζεύγη, δίνοντας στον επισκέπτη την ευκαιρία να παρακολουθήσει έναν από τους πιο συναρπαστικούς διαλόγους στην ιστορία της τέχνης.
Το μοναδικό ζωγραφικό του ύφος χάρισε στον Γκρέκο μεγάλη φήμη στην εποχή του, χωρίς, δυστυχώς, διάρκεια. Μόλις γύρω στο 1900 αναβίωσε και πάλι το ενδιαφέρον για το έργο του, και ο νεαρός Πικάσο έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτό. Αφενός ο ίδιος μελέτησε σε μεγαλύτερο βάθος και με διάρκεια τη δουλειά του, αφετέρου η επιρροή του Γκρέκο είναι αισθητή στα έργα του Πικάσο από τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, όπως και στους προηγούμενους κυβιστικούς πίνακες.
Πορτρέτο του Πάμπλο Πικάσο από τον φίλο του φωτογράφο Λουσιέν Κλεργκ. [Musée national Picasso-Paris,© Succession Picasso 2022]
Συνάντηση με τη γλυπτική
Δεν είναι τυχαίο που και η δεύτερη επετειακή έκθεση της φετινής χρονιάς παρουσιάζει το έργο του Πικάσο σε συνομιλία με εκείνο ενός άλλου καλλιτέχνη, εν προκειμένω του Βαρκελωνέζου γλύπτη και ζωγράφου Χούλιο Γκονζάλες (1876-1942). Ο λόγος δεν είναι μόνον πως τέτοιες ειδικές και απρόσμενες συναντήσεις φωτίζουν εις βάθος το έργο του Πικάσο, τοποθετώντας το μέσα στη ροή της ιστορίας της τέχνης. Επιπλέον δίνουν την ευκαιρία στους επιμελητές των μουσείων, στους μελετητές αλλά και στους επισκέπτες να διακρίνουν με τα μάτια τού σήμερα νέες παραμέτρους της καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας του εντός και εκτός του πλαισίου της εποχής του.
Η έκθεση «Χούλιο Γκονζάλες, Πάμπλο Πικάσο και η αποϋλοποίηση της γλυπτικής» («Julio Gonzalez, Pablo Picasso and the dematerialization of sculpture»), η οποία εγκαινιάζεται στις 23 Σεπτεμβρίου στη Μαδρίτη (Fundación MAPFRE, έως 8/1), ουσιαστικά αναφέρεται και περιγράφει τη στιγμή κατά την οποία «εφευρέθηκε» η γλυπτική από σίδηρο. Η συνάντηση αυτών των δύο καλλιτεχνών αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις σταθμούς στη διεθνή τέχνη του 20ού αιώνα, εισάγοντας την Αφαίρεση στη σφαίρα της γλυπτικής.
Από τις προγραμματισμένες προσεχείς εκθέσεις που ξεκινούν τους επόμενους μήνες αξίζει να αναφέρουμε αυτή που ετοιμάζει για τις 14 Οκτωβρίου το Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών του Βελγίου (Musées Royaux des Beaux-Arts de Belgique) με τίτλο «Πικάσο και Αφαίρεση» (έως 12/2) και εκείνη από τις 20 Οκτωβρίου στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης (The Metropolitan Museum of Art) που αναφέρεται στον κυβισμό και στην καλλιτεχνική παράδοση της οφθαλμαπάτης. Τιτλοφορείται «Cubism and the tradition of trompe-l’ oeil» (έως 22/1).
