Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η Κλίτσα Αντωνίου παρουσίασε στο Θέατρο Πόλης/Nimac στη Λευκωσία την εικαστική εγκατάστασή της με τίτλο «Hydor_is_Land», ένα έργο που είναι μέρος της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Μεσογειακών Νησιών και του Marlands Project, το οποίο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θέμα της εγκατάστασής της είναι η «λεσσεψιανή μετανάστευση», η εισβολή δηλαδή αλλόχθονων θαλασσίων ειδών στη Μεσόγειο ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και των επεμβάσεων του ανθρώπου στη γεωγραφία της Μεσογείου, απειλώντας την περιβαλλοντική και οικολογική της ισορροπία. Η μετακίνηση θαλασσίων ειδών από την Ερυθρά Θάλασσα στη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ καθιστά την Κύπρο αρκετά ευάλωτη σε αυτό το είδος λαθραίας βιολογικής μετανάστευσης. Η Κλίτσα Αντωνίου καταφέρνει με το έργο της αυτό νομίζω να καταβυθίσει ηχητικά τον θεατή στον πυθμένα της θάλασσας, και ταυτόχρονα να του προβάλλει εικόνες του βυθού και των θαλασσίων ειδών που λάθρα... εισέρχονται στα νερά της Μεσογείου.
Οι μεγάλοι πίθοι και η ηχοποιητική τους χρήση λειτουργούν άψογα μαζί με τη βιντεοπροβολή, όπου οι λεσσεψιανοί μετανάστες αντικρίζονται από τον επισκέπτη σαν μέσα από ένα καλειδοσκόπιο, ή τραβηγμένα από μία θερμική κάμερα, να διαγωνίζονται για την κυριαρχία του βυθού. Αφήνοντας ο θεατής τον εαυτό του ελεύθερο μπορούσε να βιώσει ένα άλλο σύμπαν, και συνδυάζοντας ήχο και εικόνα να μεταφερθεί στα νερά της Μεσογείου. Η εικαστική εγκατάσταση της Κλίτσας Αντωνίου καταφέρνει χωρίς εικαστική φλυαρία –θεωρώ– να δείξει στον θεατή ένα περίεργο δυστοπικό περιβάλλον, να τον αφήσει να κολυμπήσει νοερά μεταξύ των εισβολέων, να ακούσει τον ήχο του βυθού, δίνοντας ταυτότητα στο έργο της με τους πίθους, κυπριακά πιθάρια. Στη δική μου ανάγνωση οι πίθοι αυτοί ενείχαν και ρόλο κρυψώνας των αυτοχθόνων ειδών και αναγέννησής τους ή ακόμα και παγίδευσής τους ή αλίευσής τους, όπως γίνεται με τα πήλινα αγγεία, μια παραδοσιακή μέθοδο ψαρέματος χταποδιών.
Η παρουσίαση της εικαστικής εγκατάστασης της Αντωνίου εν ολίγοις καταφέρνει όχι μόνο να δείξει ένα ανοίκειο περιβάλλον, αλλά και να τονίσει την ευθραυστότητά του, λόγω της λεσσεψιανής μετανάστευσης, η οποία είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης παρέμβασης στη γεωγραφία. Αυτή η παρέμβαση, η διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ, που εξυπηρετεί τον άνθρωπο, βλάπτει το οικοσύστημα, και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις δεν σταματούν και ο έχων ώτα θεατής μέσα από το «Hydor_is_Land» μπορεί να σκεφτεί τι άλλο κάνουμε οι άνθρωποι εις βάρος της φύσης.
Αν μεταφράζω και ερμηνεύω σωστά τον τίτλο της εγκατάστασης «Hydor_is_Land», το νερό είναι χώμα, ουσιαστικά η Αντωνίου μιλάει για την ιδιοσυστασία του ίδιου του ανθρώπου, της ίδιας της Γης, νερό και χώμα, τα δύο συστατικά της ανθρώπινης ύπαρξης. Φιλοσοφικά δύο μείζονα στοιχεία, από νερό ο άνθρωπος κατά τον Θαλή, από πηλό ο άνθρωπος κατά τη χριστιανική παράδοση ή και παλαιότερα, κατά τους Σουμέριους, άρα η εικαστική εγκατάσταση της Αντωνίου μιλάει για τον άνθρωπο που σχεδόν τα βάζει με την ίδια την ύπαρξή του, παίρνοντας στα πολύ σοβαρά το «κατακυριεύσατε αυτής και άρχετε των ιχθύων της θαλάσσης».
Στο Marlands Project εκτός από την Κλίτσα Αντωνίου επιλεγμένοι καλλιτέχνες είναι οι Edgar Sarin, Lucy Orta, Max Fouchy και Olga Sabko. Για το έργο αυτό, η Κλίτσα Αντωνίου σημειώνει ότι συνεργάστηκε με τους Dr Jose Rafael Garcia March (επιστημονικός σύμβουλος), Γιώργο Λάζογλου (τεχνολογικός σχεδιασμός), Ruben Solar Ru (ηχητική σύνθεση) Κυριάκο Κουσουλίδη (επιμέλεια βίντεο). Το έργο στηρίχθηκε από την Art Seen Gallery και το CYENS Centre of Excellence.
