Kathimerini.com.cy
Οι εκδόσεις Ψηφίδες διοργανώνουν την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Αντώνη Χατζηκυριάκου «Χερσαίο Νησί: Η Μεσόγειος και η Κύπρος στην Οθωμανική Εποχή των Επαναστάσεων» στη Λευκωσία στις 19 Ιουνίου. Το έργο εστιάζει στην εποχή των επαναστάσεων και τις δεκαετίες ανάμεσα στο 1760 και το 1840. Η προσέγγιση του βιβλίου τοποθετείται στο σημείο που τέμνονται η περιβαλλοντική, η οικονομική, η κοινωνική και η διανοητική ιστορία, εναλλάσσοντας την κλίμακα της παρατήρησης μεταξύ του τοπικού, του οθωμανικού, του μεσογειακού και του παγκόσμιου πλαισίου. Απώτερος σκοπός του είναι να διαφωτίσει τις σύνθετες ιστορικές διεργασίες που οδήγησαν στην εθνοθρησκευτική σύγκρουση του ταραχώδους 20ού αιώνα στο νησί.
Στη Λευκωσία για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Μαρία Ιακώβου, καθηγήτρια Προϊστορικής και Πρωτοϊστορικής Αρχαιολογίας, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο Θεοχάρης Σταυρίδης, αναπληρωτής καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο Κυπριανός Δ. Λούης, διευθυντής Μέσης Εκπαίδευσης, η Φρόσω Ριζοπούλου- Ηγουμενίδου, ομότιμη καθηγήτρια Λαϊκής Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, Πανεπιστήμιο Κύπρου και Ιδρυτικό μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών και η Λουίζα Παπαλοΐζου, συγγραφέας του βραβευμένου μυθιστορήματος «Το Βουνί». Θα ακολουθήσει αντιφώνηση από τον συγγραφέα.
Συντονισμός: Άγγελ Νικολάου-Κονναρή, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας του Λατινοκρατούμενου Ελληνισμού, Πανεπιστήμιο Κύπρου
1760-1840: Εποχή μεγάλων ανακατατάξεων
Το νέο βιβλίο του Χατζηκυριάκου καλύπτει ολόκληρη την οθωμανική περίοδο της κυπριακής ιστορίας, από το 1571, όποτε και το νησί καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς, έως το 1878, όταν η Κύπρος πέρασε υπό την κυριαρχία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Το μελέτημα, ωστόσο, εστιάζει στις δεκαετίες ανάμεσα στο 1760 και το 1840, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για την πιο ταραχώδη περίοδο της κυπριακής ιστορίας από τον Μεσαίωνα και μετά. Όπως φαίνεται μέσα από την έρευνα του Χατζηκυριάκου κατά την περίοδο αυτή, το νησί αντιμετώπισε μια σειρά από απανωτές σοβαρές κρίσεις, με μια μέση συχνότητα κάθε πενταετία χωρίς, μάλιστα, να προσμετρούνται οι συχνές ανομβρίες, οι σιτοδείες, οι επιδρομές ακρίδων ή τα κύματα μετανάστευσης. Οι μεταβολές αυτές αποτέλεσαν μέρος της μετάβασης του νησιού προς τη νεωτερικότητα, μια μετάβαση, η οποία θα συνεχιζόταν για άλλον ενάμιση, περίπου, αιώνα. Καταλύτης γι’ αυτές τις μεταβολές ήταν η παγκόσμια ιστορική διεργασία της εποχής των επαναστάσεων, η αντανάκλαση της οποίας επέφερε ριζικές μεταβολές στη σχέση των ανθρώπων με τον χώρο αλλά και στις διά- και ενδοκοινοτικές σχέσεις. Η προσέγγιση του βιβλίου τοποθετείται στο σημείο που τέμνονται η περιβαλλοντική, η οικονομική, η κοινωνική και η διανοητική ιστορία, εναλλάσσοντας συνεχώς την κλίμακα της παρατήρησης μεταξύ του τοπικού, του περιφερειακού, του οθωμανικού, του μεσογειακού και του παγκόσμιου πλαισίου. Απώτερος σκοπός του βιβλίου είναι να διαφωτίσει τις σύνθετες ιστορικές διεργασίες που οδήγησαν στην εθνοθρησκευτική σύγκρουση του ταραχώδους 20ού αιώνα στο νησί.
Μεσόγειος - Κύπρος
Ο Αντώνης Χατζηκυριάκος στο πρώτο κεφάλαιο ξεκινάει την ιστορική αναδρομή του από τη μεγάλη εικόνα, και το τιτλοφορεί «Μεσόγειος» και σε αυτό εξετάζει πώς η Κύπρος συσχετίζεται με το ευρύτερό της πλαίσιο και συγκεκριμένα αναζητεί τις μεγάλες ιστορικές διεργασίες (κλιματικές, περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, διανοητικές) παμμεσογειακής εμβέλειας και τον βαθμό στον οποίο αντανακλώνται στην Κύπρο. Στο δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο «Άνθρωποι και περιβάλλον» αξιοποιεί τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών για να χαρτογραφήσει τις δύο διαθέσιμες πλήρεις οθωμανικές απογραφές της Κύπρου, αυτές του 1572 και του 1832/33 και με τον τρόπο αυτό εντοπίζει τις ευρύτερες τάσεις σε επίπεδο πληθυσμού και οικονομικής δραστηριότητας, σε ποιες περιοχές εντοπίζονται συγκεντρώσεις των διαφόρων προϊόντων όπως δημητριακά, βαμβάκι, ελιές, αμπέλια, σηροτροφεία (μετάξι), χαρούπια και πώς αυτές μεταβάλλονται στον χρόνο. Μέσα από την απογραφή του 1832/33 ο συγγραφέας ιστορικός ανασυνθέτει την κατοχή περιουσίας από τους Κυπρίους της εποχής και αναλύει την κατανομή του πλούτου. Το τρίτο κεφάλαιο, με τίτλο «Κοινότητες», εστιάζει όπως ακριβώς τιτλοφορείται, κοινότητες και συγκεκριμένα τις σχέσεις μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών σε ένα ισλαμικό κράτος. Ο Χατζηκυριάκος αναδεικνύει πώς οι κοινότητες δεν αποτελούν μονολιθικές οντότητες και εμπεριέχουν αντιφάσεις και εσωτερικές συγκρούσεις, ενώ δείχνει και πώς οι ενδο- και διακοινοτικές σχέσεις ξεπερνούν το δίπολο ειρηνική συμβίωση/έχθρα, περιλαμβάνοντας ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών μορφών αλληλεπίδρασης. Εστιάζει επίσης στις κοινότητες που δεν είναι διακριτές μέσα από την οθωμανική κατηγορία των «μη μουσουλμάνων»: οι Αρμένιοι, οι καθολικοί, οι Μαρωνίτες, οι κόπτες και οι Ρομά. Τέλος, εξετάζει τους λινοβάμβακους ως μια κοινότητα που βρίσκεται ανάμεσα στο δίπολο χριστιανοί/μουσουλμάνοι, ενώ εστιάζει και στο φαινόμενο του εξισλαμισμού.
Το τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, με τίτλο «Χώρος», επιστρέφει στη μεγάλη εικόνα, για να υποστηρίξει ότι κατά την περίοδο αυτή ο τρόπος με τον οποίο το νησί συσχετιζόταν με τον περιβάλλοντά του χώρο, αυτόν της Ανατολικής Μεσογείου, μεταβάλλεται ριζικά. Είναι κατά την περίοδο αυτή που έχουν αποκρυσταλλωθεί και οι συνθήκες του εθνοθρησκευτικού ανταγωνισμού στο νησί. Ο τόμος κλείνει με δύο παραρτήματα, όπου στο πρώτο γίνεται μία επισκόπηση της περιόδου 1760-1840 και στο δεύτερο παρατίθενται δείγματα εγγραφών από τις οθωμανικές απογραφές του 1571 και του 1832/33. Περιλαμβάνεται επίσης και γενικό ευρετήριο.
Πληροφορίες
Οικία Χατζηγιωργάκη Κορνέσιου (Εθνολογικό Μουσείο), Δευτέρα 19 Ιουνίου, 7:00 μ.μ. (συνδιοργάνωση με το Τμήμα Αρχαιοτήτων)
Η διανομή του βιβλίου γίνεται από το βιβλιοπωλείο Περιδιάβαση στη Βορόκλινη, Χριστοφή Ελευθερίου 3, e-shop: eperidiavasi@gmail.com | τηλ.: 24645646.
Προηγήθηκαν παρουσιάσεις του βιβλίου στην Πάφο και στη Λεμεσό, στις 14 και 15 Ιουνίου.
