Του Απόστολου Κουρουπάκη
Συνάντησα τον Ανδρέα Καραγιάν, ο οποίος δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις, στο σπίτι του για να μιλήσουμε για το πρόσφατο βιβλίο του, το «Πέμπτο βιβλίο», το οποίο συμπληρώνει την πενταλογία του (προηγήθηκαν τα «Άκρατος γέλωτας», «Σκοτεινές ιστορίες», «Ανήθικες ιστορίες» και «Η αληθής ιστορία»). Όπως μου λέει στη συνέντευξή μας, η έκδοση συνέπεσε με τα 80ά του γενέθλια, πράγμα πολύ σημαντικό για τον ίδιο. Πρόκειται για μία αυτοβιογραφική μυθιστορία, με τον ήρωα να έχει το δικαίωμα της δικής του επιλογής πραγμάτων, «δεν τον καθοδηγώ σαν πιόνι. Ο ήρωάς μου αποφασίζει και μόνος του για κάποια πράγματα… Συζητώ μαζί του, διαφωνούμε, περνάω καλά με αυτόν τον άλλο…» μού λέει ο Ανδρέας Καραγιάν, ο οποίος με τη ζωγραφική του και το συγγραφικό του έργο έχει αφήσει το δικό του αποτύπωμα όχι μόνο στην τέχνη, αλλά και στην κοινωνία. πρωτεργάτης του gay κινήματος στην Κύπρο, και μου λέει πως ούτε η ζωγραφική του, ούτε τα βιβλία του είναι queer. «Η ζωγραφική μου είναι δεμένη απόλυτα με τις πνευματικές μου και τις λογοτεχνικές μου αναζητήσεις. Βέβαια η ζωγραφική μου είναι και μέρος της δικής μου καταπίεσης».
–Να ξεκινήσουμε από το τελευταίο σας βιβλίο «Το Πέμπτο βιβλίο»…
–Στις 11 Ιανουαρίου έγινα 80 ετών και στα 80 μου έκλεισε και η πενταλογία μου, που για εμένα είναι κάτι πολύ σημαντικό. Ξεκίνησα τη συγγραφή της το 2004 και είναι η πορεία ενός αφηγητή από το 1940 και φτάνει σχεδόν μέχρι σήμερα. Ζει διάφορες καταστάσεις που συγκλόνισαν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Είναι ένας κοσμοπολίτης αφηγητής που ζει τις κοινωνικές αλλαγές μέσα από τις ερωτικές του εμπειρίες. Το «Πέμπτο βιβλίο» κάπου συνοψίζει ολόκληρη την τετραλογία, διατηρώντας την αυτονομία του φυσικά. Αυτό το είδος του Bildungsroman σπανίζει στην ελληνική γραμματεία.
–Είναι αυτοβιογραφικό το βιβλίο σας;
–Αυτοβιογραφική μυθιστορία, με τον ήρωα να έχει το δικαίωμα της δικής του επιλογής πραγμάτων, δεν τον καθοδηγώ σαν πιόνι. Ο ήρωάς μου αποφασίζει και μόνος του για κάποια πράγματα… Συζητώ μαζί του, διαφωνούμε, περνάω καλά με αυτόν τον άλλο… Τώρα πια παρατηρώ τα πράγματα, παλαιότερα ήμουν μέσα στο θέατρο, έπαιζα εγώ την τραγωδία, τώρα είμαι απ’ έξω. Καμιά φορά, που δεν έχω κέφια λέω στον εαυτό μου, πάψε να παίζεις την κυρία με τας καμελίας, σήκω απάνω… Είμαι πια παρατηρητής των καταστάσεων, γι’ αυτό δεν είναι βιογραφία το βιβλίο μου. Βέβαια διεθνώς παρατηρείται ένα νέο είδος βιογραφίας, όπου το εγώ γίνεται το εμείς. Εγώ σήμερα τολμώ να πω αυτό που πιστεύω με βάση τον Τόμας Μαν, τον Μαρσέλ Προυστ και άλλους πολλούς. Η συζήτηση που κάνω μαζί τους είναι θετική και μοντέρνα, άνοιξαν έναν δρόμο. Τους σέβομαι. Είναι κινηματογραφικά τα βιβλία μου, πάντως…
–Εσείς όμως από την αρχή τολμήσατε να πείτε ό,τι πιστεύατε… Αισθάνεστε πρωτοπόρος;
–Ήμουν πρωτεργάτης του gay κινήματος, μαζί με τη Ρωξάνη Κουδουνάρη, δουλέψαμε πολύ. Αν δεν υπήρχαν εκείνες οι πρώτες ενέργειές μας, σίγουρα δεν θα ήμασταν εδώ που είμαστε σήμερα. Μετά ήρθε ο Αλέκος Μοδινός και τα πράγματα συνέχισαν όπως συνέχισαν.
–Σήμερα πού βρισκόμαστε σε θέματα αποδοχής;
–Σε πολύ καλό βαθμό σε σχέση με το παρελθόν οπωσδήποτε. Υπάρχουν για παράδειγμα τα φεστιβάλ, κάνουμε τις πορείες μας… έχουμε δρόμο όμως ακόμα.
–Η κοινωνία όμως ακόμα δεν φαίνεται να είναι ανεκτική…
–Η κοινωνία είναι αρκετά ανεκτική, αλλά αν συγκρίνεις με το παρελθόν η απόσταση που πρέπει να διανύσουμε είναι τεράστια. Οι επαναστάσεις γίνονταν και παλαιότερα, αλλά δεν υπήρχε το ανάλογο κλίμα να τις υποστηρίξει. Να σου πω βέβαια πως δεν σημαίνει πως επειδή εγώ επαναστατούσα για τον γκέι έρωτα, δεν σημαίνει πως δεν μπορούσα να είχα και σχέσεις με γυναίκες. Εμένα με ενδιέφερε η απελευθέρωση του ερωτικού, να μην κρύβεται πίσω από πινακίδες και από στερεότυπα. Αυτό που λυπεί είναι ότι δεν βρέθηκαν οι κατάλληλοι άνθρωποι να προωθήσουν αυτά που έκανα, πιστεύω πως θα μπορούσαν να προωθηθούν πολύ περισσότερο…
–Αυτό όμως δεν είναι και σημείο της συντηρητικής κοινωνίας μας;
–Βεβαίως, είναι σημάδι της αμορφωσιάς, της μετριότητας, των πολιτικών μας ηγετών… πες ό,τι θες…
–Αισθάνεστε πως κάνετε κάποιου είδους στρατευμένης τέχνης;
–Όχι, εμένα η τέχνη μου είναι τέχνη. Σέβομαι τη γλώσσα της ζωγραφικής. Είμαι ένας άνθρωπος που αγαπάει την τέχνη και ζωγραφίζει. Αυτό που λέω σε όλους είναι ότι ούτε η ζωγραφική μου, ούτε τα βιβλία μου είναι queer. Η ζωγραφική μου είναι δεμένη απόλυτα με τις πνευματικές μου και τις λογοτεχνικές μου αναζητήσεις. Βέβαια η ζωγραφική μου είναι και μέρος της δικής μου καταπίεσης. Λατρεύω τις λέξεις, τα χρώματα. Λατρεύω να φτιάχνω εικόνες τρισδιάστατες σε χώρους δυσδιάστατους. Έχω πολλή βυζαντινο-ελληνική λαγνεία στη ζωγραφική μου. Για παράδειγμα στην τριλογία «Το Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού», ήταν ένας τρόπος να εκφράσω ένα αντρικό γυμνό σε μια ερωτική μαζοχιστική στάση, «Οι πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου» εκφράζουν ολόκληρη την εποχή μας σήμερα, με τους τόσους πειρασμούς και στο τρίτο «Ο Ευαγγελισμός», ο άγγελος είναι δεμένος, δεν έχει τι να πει πια... Η ζωγραφική μου είναι κριτική ζωγραφική, δεν είναι ωραιοποίηση κάποιας κατάστασης.
–Ποια είναι η σχέση του Ανδρέα Κάραγιαν με την εξουσία;
–Η εξουσία καταφέρνει πάντα να απορροφήσει τις επαναστάσεις. Κάποτε ο Ρενουάρ ήταν επαναστάτης, σήμερα είναι μέσα σε όλα τα σαλόνια, και εγώ όταν παρουσίασα τα πρώτα γυμνά ήταν τρομακτική επανάσταση, σήμερα ο κόσμος αγοράζει γυμνό για διακοσμητικούς λόγους. Αλλά η επανάσταση δεν χάνει τα πρωταρχικά της στοιχεία. Πάντως, εγώ χαίρομαι για όλη την πορεία μου μέχρι σήμερα. Κανείς δεν μπορεί να μου στερήσει όσα μου πρόσφερε η τέχνη ούτε τα όσα εγώ προσέφερα μέσα από την Τέχνη μου και τα βιβλία μου. ...
–Τι θα ζητούσατε από την Πολιτεία σήμερα;
–Να επανέλθει ο παλιός τρόπος που αντιμετώπιζε το κράτος τους καλλιτέχνες, οι οποίοι θυσίασαν τη ζωή τους. Το ποσό που σήμερα λαμβάνουμε σαν τιμητική σύνταξη , που είναι 300 ευρώ, είναι ξεφτίλα.
