Kathimerini.gr
Του Αιμιλία Καλογεράκη
Αν ο Οκτώβριος σας φέρει στη Βοστώνη και διαβείτε δίπλα από το έφιππο άγαλμα του Ινδιάνου με τα ανοιχτά χέρια σε επίκληση στο Μεγάλο Πνεύμα στην είσοδο του Μουσείου Καλών Τεχνών της πόλης, μόλις που θα προλάβετε να δείτε ένα από τα ομορφότερα και πιο εντυπωσιακά πορτρέτα του πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα από τον Αφροαμερικανό καλλιτέχνη Κεχίντε Ουάλι στην τελευταία του στάση έπειτα από εθνική περιοδεία.
Ή μπορείτε να επισκεφθείτε την έκθεση που είναι αφιερωμένη στην αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο στην πτέρυγα George D. και Margo Behrakis. Αν πάλι κανένας από τους 8.000 πίνακες, μεταξύ των οποίων Μονέ, Ρενουάρ, Πισαρό, Σάρτζεντ, και τα σχεδόν μισό εκατομμύριο έργα τέχνης δεν φαίνεται να σας κεντρίζουν το ενδιαφέρον, κάντε μια στάση στην γκαλερί «Αν και Γκράχαμ Γκαντ» του μουσείου, να δείτε την έκθεση που άνοιξε για το κοινό την προηγούμενη Κυριακή και είναι αφιερωμένη στο περιοδικό Life και στον τρόπο που καθόρισε τις έντυπες εκδόσεις του είδους του αλλά και τον τρόπο που οι φωτογραφίες του αποτέλεσαν τη συλλογική ανάμνηση που πολλοί Αμερικανοί έχουν από σημαντικά γεγονότα του 20ού αιώνα.
Η έκθεση «Το περιοδικό Life και η δύναμη της φωτογραφίας» είναι μια συνδιοργάνωση του Μουσείου Τέχνης του Πανεπιστημίου του Πρίνστον και του Μουσείου Καλών Τεχνών (MFA) της Βοστώνης, τα οποία ήταν τα πρώτα μουσεία στα οποία παραχωρήθηκε πλήρης πρόσβαση στη συλλογή φωτογραφιών και του αρχείου του περιοδικού από το New York Historical Sosiety. Η έκθεση έκανε το ντεμπούτο της τον Φεβρουάριο του 2020 στο Πρίνστον, αλλά έκλεισε μόλις έπειτα από τρεις εβδομάδες παρουσίασης λόγω των περιορισμών του κορωνοϊού, για να επανέλθει μόλις τώρα στη Βοστώνη.
Η ανάθεση που έπρεπε να ακολουθήσει ο Τζ. Ρ. Αϊρμαν, σύμφωνα με τις εντολές του περιοδικού, ήταν να αποτυπώσει τη νέα τεχνολογία των τρισδιάστατων ταινιών. Αντί γι’ αυτό στην Ιστορία έμεινε η εικόνα των θεατών με τα γυαλιά Polaroid που παρακολουθούσαν την «Bwana Devil» του 1952, για δύο λιοντάρια που κατασπάραζαν εργάτες του σιδηροδρόμου στην Κένυα. Φωτ. J.R. Eyerman. © LIFE Picture Collection
Από το 1883
Το Life ξεκινάει την εβδομαδιαία του έκδοση το 1883, ως περιοδικό ποικίλης ύλης με εικονογράφηση από θρύλους του είδους όπως ο Νόρμαν Ρόκγουελ, αλλά η έκθεση επικεντρώνεται στη «χρυσή» εποχή του, όταν το 1936 αγοράστηκε από τον Ρεπουμπλικανό, γεννημένο στην Κίνα (και μέλος του λεγόμενου κινεζικού λόμπι) εκδότη του Time, Fortune και Sports Illustrated, μεγιστάνα του Τύπου Χένρι Ρόμπινσον Λουτς, έναν από τους επιδραστικότερους ανθρώπους της εποχής του. Εκείνος κρατάει μόνο τον κόκκινο τίτλο του (το ύφος του τίτλου κοπιάρεται και σε άλλα έντυπα, όπως το Ebony –η απάντηση των Αφροαμερικανών στο Life– ή τα Jour, Match και Post), δημιουργεί ένα «πειραματικό φωτογραφικό τμήμα», συνεργάζεται με τον Γερμανό εμιγκρέ Κουρτ Σαφράνσκι, που έχει δουλέψει σε αντίστοιχα ευρωπαϊκά περιοδικά, και υπόσχεται στους διαφημιστές ότι το νέο Life «κάθε εβδομάδα θα αποκαλύπτει πτυχές της ζωής που δεν έχουν καταγραφεί ξανά από τη θαυματουργή ματιά της κάμερας», κάνοντας τη φωτογραφία το σημαντικότερο στοιχείο του περιοδικού. Και το καταφέρνει, δημιουργώντας ένα εξαιρετικά δημοφιλές και οπτικά επαναστατικό περιοδικό, καθώς το 1969 το αναγνωστικό του κοινό άγγιζε τα 8,5 εκατομμύρια, με το μεταβατικό αναγνωστικό κοινό –ο αριθμός των ανθρώπων που ανέγνωσαν ένα αντίτυπό του σε κοινόχρηστους χώρους, όπως αίθουσες αναμονής και γραφεία– να φθάνει στους έναν στους τέσσερις ανθρώπους στη χώρα!
Πάνω σε αυτή τη νεωτεριστική αντίληψη για τη δύναμη της ρεπορταζιακής εικόνας χτίζεται και η έκθεση χωρισμένη σε τρεις τομείς, «Getting the picture», «Crafting photo stories» και «Life photographic impact», παρουσιάζοντας δουλειές από 30 διαφορετικούς φωτογράφους, μεταξύ των οποίων και οι κορυφαίοι Μάργκαρετ Μπερκ-Γουάιτ, Ρόμπερτ Κάπα, Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν, Φρανκ Ντάντριτζ, Αλφρεντ Αϊζενσταντ, Τσαρλς Μουρ, Γκόρντον Παρκς και Γ. Γιουτζίν Σμιθ. Συνολικά η έκθεση περιλαμβάνει 180 διαφορετικά αντικείμενα, όπως εκτυπώσεις κόντακτ (απευθείας εκτυπώσεις των ρολών των φιλμ σε χαρτί) από τις φωτογραφικές καλύψεις των θεμάτων, πρωτότυπες εκτυπώσεις αλλά και δημιουργίες σεναρίων-αναθέσεων για την κάλυψη των θεμάτων που θα καλούνταν να αποτυπώσουν οι φωτογράφοι, διαφορετικά στησίματα των σελίδων, διαφορετικά καδραρίσματα των φωτογραφιών, μέχρι και εσωτερικά σημειώματα και τέλεξ των φωτογράφων.
Τέσσερα καρέ τράβηξε ο Αλφρεντ Αϊζενσταντ στην Times Square. Ενα από αυτά έγινε η εικόνα της ευφορίας του τέλους του πολέμου. Το βράδυ της εκλογής του Ομπάμα, ο παρουσιαστής του CNN, θέλοντας να μεταδώσει την αισιοδοξία που υπήρχε στους δρόμους, σχολίασε: «Είναι σχεδόν σίγουρο ότι κάπου κάποιος ναύτης φιλάει μια άγνωστή του νοσοκόμα». Φωτ. Alfred Eisenstaedt. © LIFE Picture Collection
Η Ιστορία των ΗΠΑ
Από τις σελίδες του Life πέρασε όλη η σύγχρονη Ιστορία των ΗΠΑ, από τη μεγάλη ύφεση και τον πόλεμο του Βιετνάμ μέχρι την προσσελήνωση του Apollo 11 και τις αποκλειστικές φωτογραφίες που δημοσίευσε έγχρωμες από τη NASA. Οι φωτογράφοι του, από διαφορετικά κοινωνικά υπόβαθρα ο καθένας, κατάφεραν να μεταφέρουν στο περιοδικό την κριτική ματιά τους σε δύσκολες περιόδους ρατσιστικής βίας και διακρίσεων. Αν και το Life ήταν ένα περιοδικό ποικίλης ύλης, την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και του Βιετνάμ οι φωτογράφοι του ήταν στην πρώτη γραμμή του πυρός, διατρέχοντας τους ίδιους κινδύνους με τους στρατιώτες. Τέσσερις φωτογράφοι πήραν ειδική άδεια για να καλύψουν την απόβαση στη Νορμανδία και ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο Ρόμπερτ Κάπα, με τις σημειώσεις του να λογοκρίνονται πριν καν φθάσουν στο περιοδικό. Από την απόβαση μόνο έντεκα φωτογραφίες του Κάπα έχουν διασωθεί. Ο ίδιος υποστήριζε ότι τράβηξε πάνω από 100 λήψεις της απόβασης, με το υλικό να λέγεται ότι καταστράφηκε από τη βιασύνη να εκτυπωθούν οι εικόνες από τους υπευθύνους του περιοδικού.
Πίσω από τις φωτογραφικές καλύψεις των γεγονότων υπήρχε μια ολόκληρη στρατιά ανθρώπων που παρήγε το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Οσο για το τι απέγιναν τα υπόλοιπα καρέ από την απόβαση στη Νορμανδία του Ρόμπερτ Κάπα, ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει σαφής απάντηση. [Robert Capa © International Center of Photography / Magnum Photos]
Η εποχή του Life έκλεισε με την έλευση και την επικράτηση της τηλεόρασης. Επειτα από 1.864 τεύχη, τον Δεκέμβριο του 1972 κλείνει οριστικά ως περιοδικό, συνεχίζει τη ζωή του όμως εκδίδοντας συχνά λευκώματα από τον τεράστιο πλούτο των φωτογραφιών του.
Φωτογραφίες της Μάργκαρετ Μπερκ-Γουάιτ. Στο περιοδικό την αποκαλούσαν «Μάγκι η άτρωτη», καθώς η πορεία της ήταν γεμάτη πρωτιές και κινδύνους. Η πρώτη που πήρε άδεια να φωτογραφίσει στην ΕΣΣΔ, η πρώτη γυναίκα πολεμική ανταποκρίτρια του Β΄ Π.Π. Εκανε το πρώτο εξώφυλλο του Life με το φράγμα του Φορντ Πεκ.
Από τη σειρά «Women in Steel» το 1943 για τις γυναίκες στη βαριά βιομηχανία την περίοδο του πολέμου. Φωτ. Margaret Bourke‑White. © LIFE Picture Collection
Oι πλημμύρες στο Κεντάκι του 1937, όπου Αφροαμερικανοί περιμένουν στη σειρά για φαγητό κάτω από πόστερ που διαφημίζει τον αμερικανικό τρόπο ζωής. Photo by Margaret Bourke-White. © LIFE Picture Collection
