Της Μαρίνας Οικονομίδου
Τον Ιανουάριο του 2013, ο Νίκος Αναστασιάδης κορύφωνε την προεκλογική του εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές, φιλοξενώντας τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και κατ’ επέκταση ηγέτες αρχηγών κρατών μελών στη Λεμεσό. Ήταν μία έξυπνη ομολογουμένως κίνηση για να στείλει αφενός το μήνυμα πως η Ε.Ε είχε βρει τον εκλεκτό της και αφετέρου να περάσει στην εκλογική βάση το αφήγημα ότι ο ίδιος αποτελούσε επιλογή αξιοπιστίας. Μία αξιόπιστη επιλογή λοιπόν που με το κύρος του θα διέσωζε την χώρα από τον διεθνή διασυρμό που ελλόχευε λόγω της οικονομικής κρίσης. Οκτώ χρόνια αργότερα, αποδεικνύεται πως η πολιτική και κατ’ επέκταση η ζωή παίζει περίεργα ενίοτε και σουρεαλιστικά παιχνίδια, καθώς ο Νίκος Αναστασιάδης από το πουλέν των Ευρωπαίων, παρακολουθεί πλέον το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – το οποίο άλλοτε έφτανε μέχρι και την Λεμεσό για να τον προμοτάρει εκλογικά- να νίπτει τας χείρας του και να συναινεί στο να συμπεριληφθεί το όνομά του στο ψήφισμα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Ένα ψήφισμα που αποτυπώνει έστω και την έμμεση εμπλοκή του στα Pandora Papers. Όλο αυτό, σε συνδυασμό με τη συζήτηση στην Επιτροπή Θεσμών, τις κινητοποιήσεις του ΑΚΕΛ έξω από το Προεδρικό αλλά και τις φωνές που ενισχύονται πλέον για παραίτησή του από το αξίωμα καθώς «διασύρει τη χώρα», δεν αποτελούν σίγουρα μία ευχάριστη ατμόσφαιρα για τον Πρόεδρο. Κάθε άλλο. Η κατάσταση καταδεικνύει πως ο κλοιός σφίγγει και πως οι τελευταίοι μήνες που του έμειναν στον προεδρικό θώκο θα είναι ιδιαίτερα δύσκολοι για τον Πρόεδρο αλλά και για το ίδιο του το κόμμα.
Το έλλειμα αξιοπιστίας
Μία σύντομη ανασκόπηση της ομιλίας του Νίκου Αναστασιάδη στην εκδήλωση του Δήμου Μόρφου όπου μετέτρεψε το ιστορικό πλέον «δεν παρέλαβα κράτος για να παραδώσω κοινότητα» του Τάσσου Παπαδόπουλου σε «δεν παρέλαβα κράτος για να παραδώσω προτεκτοράτο» είναι αρκετό για να διαφανεί η αλλαγή πλεύσης και φιλοσοφίας στο κυπριακό. Δεν ξεκίνησαν βεβαίως όλα από την εκδήλωση Μόρφου, αλλά οι πλείστοι οριοθετούν την αλλαγή πριν το Κραν Μοντανά το 2017 (το φθινόπωρο του 2016) καθώς μία σειρά ευρωπαίων αξιωματούχων που είχε πειστεί πως ο Νίκος Αναστασιάδης μπορεί και θέλει να λύσει το κυπριακό έχουν ήδη αποστασιοποιηθεί. Ενδεικτική η στάση του πρώην Προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ο οποίος στις μεγαλύτερες απογοητεύσεις της θητείας του συμπεριέλαβε τη μη επίλυση του κυπριακού. Στο ίδιο πλαίσιο απογοήτευσης θεωρείται πως εντάσσεται και η Φεντερίκα Μονγκερίνι, η οποία ήταν παρούσα στο περιβόητο δείπνο και σύμφωνα με το παρασκήνιο είχε ενοχληθεί από την στάση του Νίκου Αναστασιάδη. Αυτό, σε συνδυασμό με τη φημολογία περί συζήτησης λύσης δύο κρατών σε ευρωπαίους αξιωματούχους και αρχηγούς κρατών μελών έπληξαν την αξιοπιστία του Προέδρου αλλά κυρίως έθεσαν εν αμφιβόλω την βούλησή του για λύση. Όπως σημειώνουν πρόσωπα του στενού του περιβάλλοντος, στόχος πλέον είναι να μην υπάρξει οποιαδήποτε άλλη επιδείνωση, μέχρι και το τέλος της θητείας του. Διπλωματικοί κύκλοι άλλωστε έχουν ξεκαθαρίσει πως δεν αναμένεται επανέναρξη των συνομιλιών πριν το 2023. Αυτό βεβαίως δεν αποκλείει νέα τετελεσμένα είτε στην κυπριακή ΑΟΖ είτε στο Βαρώσι.
Το δικηγορικό και η οικογένεια
Όμως το κυπριακό είναι η μία παράμετρος, με κάποιους να ανταπαντούν πως η αλλαγή στάσης του Νίκου Αναστασιάδη οφείλεται στην αδιαλλαξία της Τουρκίας. Στο Προεδρικό έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως η κυπριακή κοινωνία, δεν ευνοεί μία λύση σε αυτά τα δεδομένα ενώ ο Πρόεδρος συχνά επαναλαμβάνει στους στενούς του συνεργάτες όταν κάτι προκύψει και όταν θέλει να δικαιολογήσει τη στάση του πως δεν είναι τυχαία που το ΕΛΑΜ ενισχύεται συνεχώς. Εκεί που ακόμα και πρωτοκλασάτα στελέχη της κυβέρνησης φαίνεται να έρχονται σε δύσκολη θέση είναι στο ζήτημα της διαφθοράς. Τα χρυσά διαβατήρια, έχουν προκαλέσει τριγμούς τόσο στην Πινδάρου όσο και στο κυβερνητικό σχήμα, ενώ το κύριο πρόβλημα στην αξιοπιστία του Νίκου Αναστασιάδη προέρχεται από δύο χώρους:
1. Το δικηγορικό γραφείο που φέρει το όνομά του
2. Το οικογενειακό του περιβάλλον
Η διακυβέρνηση Αναστασιάδη πέτυχε βεβαίως πολλά τα οποία δεν παραγνωρίζονται. Υπάρχουν όμως στοιχεία που αποτελούν τις μεγάλες σκιές στο κληροδότημά του. Από την αρχή της θητείας του ο Νίκος Αναστασιάδης είχε να διαχειριστεί μία σωρεία σκιών που εμπλέκονταν με τους πάρα πάνω άξονες. Τα περί εκροών των συμπεθέρων, το φιλέτο της πρώτης Κυρίας, οι συζητήσεις του δικηγορικού γραφείου με την Ryan Air, το τζετ του Σουδάραβα, το οικογενειακό ταξίδι στις Σεϋχέλλες αλλά κυρίως η εμπλοκή του δικηγορικού γραφείου στο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων αποτέλεσαν την κύρια αιτία για το πλήγμα στην αξιοπιστία του Προέδρου. Ο Πρόεδρος βεβαίως επιμένει πως ο ίδιος δεν έχει εδώ και χρόνια σχέση με το δικηγορικό γραφείο που φέρει το όνομά του, ωστόσο θα πρέπει να απαντήσει στους επικριτές του πειστικά για το πως το δικηγορικό γραφείο που χειρίζονται θυγατέρες του, μαζί με την εταιρεία του γαμπρού του, δραστηριοποιήθηκαν ενεργά και επωφελήθηκαν πλήρως από το Κυπριακό Πρόγραμμα Πολιτογραφήσεων.
Αβέρωφ ή Χριστοδουλίδης;
Το ερώτημα είναι κατά πόσο με αυτά τα δύο δεδομένα και με την αξιοπιστία που φθίνει τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, μπορεί ο Πρόεδρος να αποτελέσει τον kingmaker για το ποιος θα είναι ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ. Αν κρίνουμε από τη στάση που τηρεί κυρίως ο Αβέρωφ Νεοφύτου, η επιλογή του Προέδρου παίζει κύριο ρόλο. Και λέμε η στάση του Προέδρου του ΔΗΣΥ, δεδομένου ότι φρόντισε να φέρει πλήρως στα μέτρα του –αγνοώντας τη δεύτερη πρόταση που έκανε λόγο για την επιλογή Κασουλίδη καθώς ο ίδιος δεν ήταν εκλέξιμος- και να αξιοποιήσει την δήλωση του Νίκου Αναστασιάδη πως τον πρώτο λόγο για τον υποψήφιο του ΔΗΣΥ τον φέρει ο Συναγερμικός Πρόεδρος. Και δεν έμεινε εκεί ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Το γεγονός ότι ο ίδιος έχει σταματήσει να διαφοροποιείται από τον Νίκο Αναστασιάδη στο κυπριακό, αλλά και να στηρίζει ενθέρμως τις πολιτικές της κυβέρνησης συνδέεται για πολλούς με το ότι θέλει να έχει την πλήρη στήριξή του. Μάλιστα έγκυρες πηγές της «Κ» σημειώνουν πως ο Αβέρωφ Νεοφύτου έχει ζητήσει από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να κόψει τη φόρα στον Νίκο Χριστοδουλίδη περί υποψηφιότητας ή τουλάχιστον να ξεκαθαρίσει τη θέση του. Το περιβάλλον του Αβέρωφ Νεοφύτου –εδώ συμπεριλαμβάνονται και υπουργοί- θεωρούν πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα πρέπει να ξεκαθαρίσει κατά πόσο θα είναι υποψήφιος. Αν ενδιαφέρεται, όπως υποστηρίζουν, θα πρέπει να παραιτηθεί από τον υπουργικό θώκο και να τρέξει μόνος του καθώς όπως λένε «δε μπορεί να επωφελείται από μία κυβέρνηση και ένα κόμμα το οποίο επιχειρεί να διασπάσει με την ανεξάρτητη υποψηφιότητά του». Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίες οι δημόσιες τοποθετήσεις τους που στόχο έχουν να αναγκάσουν τον Νίκο Χριστοδουλίδη να τοποθετηθεί δημοσίως.
Σε αυτό το πλαίσιο πολλοί είναι εκείνοι που κρούουν τον κώδωνα του «κινδύνου» στον Νίκο Αναστασιάδη και κατ επέκταση του ζητούν να πάρει θέση. Προς το παρόν ισορροπεί και στις δύο βάρκες ικανοποιώντας και τον Αβέρωφ Νεοφύτου με δηλώσεις του όπου υπογραμμίζει πως έχει τον πρώτο λόγο αλλά και τον Νίκο Χριστοδουλίδη με την ουρά ότι ο ίδιος το 2008 έκανε πίσω και έβαλε τον Γιαννάκη Κασουλίδη. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου, αν και ελέγχει τον κομματικό μηχανισμό, φέρεται να έχει πρόβλημα στο ευρύτερο συναγερμικό ακροατήριο. Όπως σημειώνεται από κομματικά στελέχη, τον πρώτο λόγο στο ευρύτερο συναγερμικό ακροατήριο, εξακολουθεί παρά την φθορά του να έχει ο Νίκος Αναστασιάδης. Αυτός είναι και ο λόγος που το τελευταίο διάστημα ο Αβέρωφ Νεοφύτου έχει συμπλεύσει με τις πολιτικές Αναστασιάδη.
Οι επαφές Χριστοδουλίδη και η Εκκλησία
Το ερώτημα είναι τι κάνει ο Νίκος Χριστοδουλίδης για όλο αυτό το σκηνικό που εκτυλίσσεται και πόσο ρόλο θα παίξει για την υποψηφιότητά του η στάση Νίκου Αναστασιάδη. Ο υπουργός Εξωτερικών δεν έχει τοποθετηθεί εναντίον του Συναγερμικού Προέδρου, κινείται σε όλη την Κύπρο, βλέποντας συναγερμικά μέλη, αλλά και ένα ευρύτερο ακροατήριο και όπως λέγεται έχει πάρει τις αποφάσεις του. Έχει στενές σχέσεις με αξιωματούχους άλλων κομμάτων, κάποιοι λένε και με την Εκκλησία, στέλνοντας κατ επέκταση και το μήνυμα πως εκείνος μπορεί να συσπειρώσει περισσότερο από τον σκληρό πυρήνα του ΔΗΣΥ που έχει κοντά του ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν έχει βεβαίως φανερώσει ακόμα τα χαρτιά του για το ποιοι τον περιβάλλουν. Αν βεβαίως, έχει την εύνοια του Νίκου Αναστασιάδη, θεωρείται πως αλλάζει κατά πολύ το ισοζύγιο δυνάμεων.
Το δίλημμα Αναστασιάδη
Το ερώτημα είναι ποιόν από τους δύο θα επιλέξει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Η σχέση του με τον Αβέρωφ Νεοφύτου είχε ανέκαθεν τα πάνω και τα κάτω της, ωστόσο στην κρίσιμη στιγμή οι δύο πολιτικοί άνδρες τα έβρισκαν αυτόματα. Αντιθέτως, η σχέση του με τον Νίκο Χριστοδουλίδη ήταν ανέκαθεν πατρική, έστω κι αν το τελευταίο διάστημα- σύνταγμα του 60- δέχεται πλήγματα και έχουν απομακρυνθεί. Ο Νίκος Αναστασιάδης, έστω κι αν δεν έχει αποκλείσει κανέναν σε κατ ιδίαν συζητήσεις, δεν θέλει βεβαίως να αφήσει ως παρακαταθήκη του τη διάσπαση του ΔΗΣΥ, ακριβώς επειδή δεν έλαβε θέση στο κρίσιμο ερώτημα Αβέρωφ ή Νίκος. Αυτό που σίγουρα δεν θέλει για μία σειρά λόγων που συνδέονται και με τις έρευνες για τα χρυσά διαβατήρια, είναι σε αυτή τη χρονική συγκυρία, να χάσει ο ΔΗΣΥ την εξουσία. Όπως λέγεται ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο θα δώσει το δακτυλίδι –την κατάλληλη στιγμή- σε εκείνον που θα δει πως έχει περισσότερες πιθανότητες. Αν δηλαδή βάσει δημοσκοπήσεων δει πως ο Αβέρωφ Νεοφύτου δεν εκλέγεται, τότε θα του ζητήσει να κάνει πίσω και να στηρίξει τον υπουργό Εξωτερικών. Στο ενδεχόμενο που ο Αβέρωφ Νεοφύτου έχει το απαιτούμενο έρεισμα –ήδη διαρρέεται πως έχει την στήριξη της ΕΔΕΚ και βρίσκεται πολύ κοντά με το ΔΗΚΟ- θα ζητήσει από τον Νίκο Χριστοδουλίδη να παραμερίσει, ίσως και να του δείξει ως εναλλακτική τον δρόμο προς την Πινδάρου. Πέραν της δημοτικότητας, ρόλο θα παίξει και το ποιος από τους δύο θα είναι έτοιμος να μπει στη φωτιά για να τον στηρίξει.
Το σίγουρο είναι πως αν και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης εξακολουθεί να έχει έρεισμα στο συναγερμικό ακροατήριο, ο εκλεκτός του θα έχει να διαχειριστεί στον προεκλογικό δύο σημαντικά βαρίδια που ακολουθούν τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
1. Τους χειρισμούς του στο κυπριακό
2. Τα ζητήματα διαφθοράς
Εκεί θα διαφανεί, αν τελικά ο Νίκος Αναστασιάδης, αποτελεί το μεγάλο ατού για τον υποψήφιο του Δημοκρατικού Συναγερμού ή αν θα μετατραπεί σιγά σιγά σε βαρίδι υποχρεούμενος να απαντά και να δικαιολογεί στους ανθυποψήφιούς του τους χειρισμούς και κυρίως τις σκιές της 10ετίας Αναστασιάδη.
