Της Μαρίνας Οικονομίδου
Το κύμα αντιδράσεων που προκάλεσε η είδηση της εργοδότησης μιας 19χρονης ως συμβούλου στο υφυπουργείο Τουρισμού βρήκε το Προεδρικό αμήχανο και τα τηλέφωνα των αρμοδίων σε λειτουργία πτήσης. Ήταν ένα deja vu του τι επακολούθησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όταν διορίστηκε ο –με αμφιλεγόμενα πτυχία– Μιχάλης Μιχαήλ στη γεμάτο κύρος ΕΔΥ, και γι’ αυτό ακριβώς κανείς δεν ήταν πρόθυμος να πάρει πάνω του τη νέα καυτή πατάτα. Ένα ολόκληρο 48ωρο από την είδηση, ουδείς στο Προεδρικό δεχόταν να δώσει on record εξηγήσεις, ενώ ο υφυπουργός Τουρισμού Κώστας Κουμής αγνοείτο, μέχρι που πήρε σαφείς οδηγίες να τοποθετηθεί δημοσίως για τη σύμβουλό του. Κατάφερε ο Κώστας Κουμής να εκτονώσει την κρίση ή τα έκανε χειρότερα; Μάλλον η κρίση επιδεινώθηκε και για τα όσα είπε αλλά και για τη γενικά κακή του παρουσία. Η 19χρονη δεν αποτελεί προφανώς το μεγαλύτερο πολιτικό ολίσθημα αλλά ξέβρασε με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο ότι η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη στις 75 μόλις μέρες διακυβέρνησής της χάνει σοβαρό πολιτικό κεφάλαιο ακόμα και από τα μικρά θέματα. Κάποιοι συγκρίνουν την κατάσταση με αυτήν που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια επί διακυβέρνησης Χριστόφια, άλλοι επισημαίνουν πως αντιθέτως με την παρούσα διακυβέρνηση, αυτή του Δημήτρη Χριστόφια ήταν εξόχως πολιτική. Τα όσα προηγήθηκαν από τον σχηματισμό του Υπουργικού Συμβουλίου μέχρι σήμερα στέλνουν το μήνυμα πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης μέρα με τη μέρα προσπαθεί να επιβεβαιώσει τους αυστηρότερους επικριτές του κατά τη διάρκεια του προεκλογικού. Εκείνους που έλεγαν πως και να θέλει, δεν μπορεί να κυβερνήσει.
Κλειστό προεδρικό κλαμπ
Η επιλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη να διορίσει στο Προεδρικό πρόσωπα του στενού οικογενειακού του περίγυρου αλλά και της πλήρους εμπιστοσύνης αποτέλεσαν την πρώτη του αυτοακύρωση, δεδομένου ότι ο ίδιος προεκλογικά δεσμευόταν να πατάξει την ευνοιοκρατία. Πρόσωπα από το περιβάλλον του κ. Χριστοδουλίδη εξηγούν ότι η περίπτωση του επικοινωνιολόγου Γιώργου Φλέσσα σε συνδυασμό με το κεφάλαιο Μανώλης Κυριάκου, έκαναν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ιδιαίτερα καχύποπτο και επιφυλακτικό με τους γύρω του. Αυτό σε συνδυασμό με το ότι η οικογένειά του και αυτός θα ζουν στο Προεδρικό Μέγαρο, ενίσχυσε την απαίτησή του να βρίσκεται στο Προεδρικό ένας πολύ έμπιστος κύκλος, ασχέτως των αντιδράσεων που θα ακολουθούσαν. Καθόλου τυχαία η επιμονή στον διορισμό της έμπιστης συνεργάτιδάς του Μαριλένας Ραουνά, της οποίας ο διορισμός, όπως είχε αποκαλύψει προ μηνών η «Κ», είχε προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις του διπλωματικού σώματος και ζήτημα παρανομίας από τον γενικό ελεγκτή. Και αν για τη Μαριλένα Ραουνά κάποιοι απαντούν πως είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, με τα απαραίτητα προσόντα, ανοικτό παραμένει για ποιο λόγο ο Νίκος Χριστοδουλίδης επέλεξε να αναλάβει και το πολιτικό κόστος της περίπτωσης Κωμοδρόμου. Η κα Κωμοδρόμου, αν και διορίστηκε αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος, ήθελε να διατηρήσει παράλληλα με τη θέση της στο Προεδρικό και αυτήν του Πανεπιστήμιου Κύπρου, οδηγώντας σε αλλαγή του καθεστώτος της, όταν προέκυψε ο σάλος, από αξιωματούχου σε θέση απόσπασης για να μη θεωρείται διπλοθεσίτισσα. Κάποιοι εκτιμούν πως με αυτόν τον τρόπο επιλογής συγκεκριμένων προσώπων αποφεύγονται οι όποιες ανεπιθύμητες διαρροές, άλλοι διαβλέπουν πως αυτή θα είναι η αρχή της απομόνωσής του.
Η άγνοια
Πέραν της αίσθησης της οικογενειοκρατίας που ενισχύεται, διαφάνηκε από μία σειρά ζητημάτων πως οι αξιωματούχοι του Προεδρικού εκτός από την πολιτική απειρία δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί το κράτος. Δεν είναι για παράδειγμα μόνο ότι κανείς δεν έλεγξε ότι τα προσόντα του Μιχάλη Μιχαήλ είναι ανεπαρκή προτού τον διορίσουν για μία τόσο σημαντική θέση, ούτε βεβαίως έλεγξαν τα προσόντα των συνεργατών των υπολοίπων υπουργών. «Δεν γνωρίζουν ούτε ποιες είναι οι επιτροπές της Βουλής ούτε πώς λειτουργούν» ανέφερε στην «Κ» στέλεχος που ανήκει σε ένα από τα κόμματα της συγκυβέρνησης. Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα που αναδεικνύει και την έλλειψη συντονισμού με τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση είναι αυτό του ΦΠΑ στα καύσιμα. Είχε προκαλέσει σωρεία πολιτικών συζητήσεων το γεγονός ότι ενώ η κυβέρνηση είχε πρόθεση για επαναφορά κατά το μισό της φορολογίας στα καύσιμα, όλα τα κόμματα (συμπεριλαμβανομένων ΔΗΚΟ-ΕΔΕΚ-ΔΗΠΑ) το καταψήφισαν. Αναμφίβολα, τα κόμματα που συγκυβερνούν δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να αναλάβουν πολιτικό κόστος για μία ήδη χαμένη μάχη –θα καταψηφιζόταν από τα δύο μεγάλα κόμματα ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ– όμως υπήρχε και έλλειψη συντονισμού μεταξύ κυβέρνησης και Βουλής. Το Προεδρικό απέστειλε με τη μορφή κατεπείγοντος προτού λήξει η προθεσμία το νομοσχέδιο, αγνοώντας πως με αυτόν τον τρόπο θα συζητηθεί αμέσως και δεν θα δώσει την ευκαιρία στα κόμματα της συγκυβέρνησης να πετύχουν συμμαχίες με ένα εκ των δύο μεγάλων κομμάτων. «Θα μπορούσε το Προεδρικό να στείλει μαζί την αύξηση του φόρου και την πρόταση για έγκριση του μηδενικού ΦΠΑ σε είδη πρώτης ανάγκης» σημειώνουν κομματικά στελέχη που βρίσκονται κοντά στην κυβέρνηση, υποστηρίζοντας πως αν το Προεδρικό τα έστελνε μαζί, τότε ενδεχομένως να άλλαζε και το αποτέλεσμα.
Ο πρωινός καφές
Το θέμα συντονισμού συζητήθηκε εκτενώς μεταξύ κυβέρνησης και κομμάτων, με αποτέλεσμα να θεσμοθετηθεί μία εβδομαδιαία συνάντηση εκπροσώπων των κομμάτων και του Προεδρικού. Σε αυτήν συμμετέχει από πλευράς ΔΗΚΟ ο Χρύσης Παντελίδης, από πλευράς ΔΗΠΑ ο Ανδρέας Θεμιστοκλέους και από την ΕΔΕΚ ο Γιώργος Γεωργίου, ενώ από την κυβέρνηση συμμετέχουν ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης και ο διευθυντής του Γραφείου του Προέδρου Βίκτωρας Παπαδόπουλος. Οι θεσμοθετημένες συναντήσεις συνδέονται με τη δυσφορία που υπήρξε μεταξύ κυβέρνησης και κομμάτων για το πώς λειτουργούν. Στην κυβέρνηση επικρατεί η θέση ότι τα κόμματα που συγκυβερνούν θέλουν μόνο να απολαμβάνουν τα καλά της εξουσίας και να αποχωρούν διακριτικά από τα μεγάλα και κρίσιμα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση.
Υπάρχουν όμως και ζητήματα από πλευράς των κομμάτων για τον διαμοιρασμό της πίτας. Το ΔΗΚΟ, του οποίου η πλειοψηφία της βάσης είναι δημόσιοι υπάλληλοι, είδε με ανησυχία την απουσία δικού τους μέλους στην ΕΔΥ και την αρχική προσπάθεια να ικανοποιηθεί η ΔΗΠΑ με την επιλογή του Μιχάλη Μιχαήλ. Αν και η κρίση επί του παρόντος εκτονώθηκε, δεν αποκλείεται να προκύψουν νέα ζητήματα όταν αρχίσουν οι διορισμοί άλλων σημαντικών πόστων και ιδιαίτερα στους ημικρατικούς οργανισμούς.
Συγκεντρωτικός πρόεδρος
Θα μπορεί η κυβέρνηση να διαχειριστεί μία ακόμη παρόμοια κρίση που θα πλήξει το προφίλ της; Όπως σημειώνουν πολιτικοί κύκλοι ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα πρέπει να περιορίσει την ανάγκη του να συγκεντρώνει κοντά του όλα τα ζητήματα. Αυτό, όπως σημειώνεται, οδηγεί και σε καθυστερήσεις και σε αναποφασιστικότητα. «Ο Νίκος Χριστοδουλίδης τείνει να μετατραπεί σε Πρόεδρος υπό προθεσμία» σημειώνουν κύκλοι, εξηγώντας πως θα πρέπει αφενός να γίνουν αλλαγές στο υπάρχον υπουργικό σχήμα για να γίνει ένα καλό restart αλλά παράλληλα να εμπιστευθεί λίγο περισσότερο και κάποιους εκ των συνεργατών του. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Κωνσταντίνου Λετυμπιώτη. Ο κ. Λετυμπιώτης, ο οποίος λόγω και του μετριοπαθούς προφίλ του, φιλοδοξείτο να αποτελέσει τον νέο Χριστοδουλίδη όσο ήταν κυβερνητικός εκπρόσωπος, δεν έχει βρει ακόμα πλήρως τα πόδια του και αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλύπτει εν πολλοίς και τον ρόλο του κυβερνητικού εκπροσώπου. Έχει επιλέξει να μιλά για μία σειρά ζητημάτων ο ίδιος, ακόμη και σε δημοσιογράφους, σε μία προσπάθεια να μειώσει τα πιθανά ολισθήματα. Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Λετυμπιώτης δεν είναι ακόμη έτοιμος να τοποθετείται με άνεση και ήδη φαίνεται να κάνει δεύτερες σκέψεις στην αρχική απόφαση που λήφθηκε για briefing των δημοσιογράφων στο Προεδρικό από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο. Το αν αυτό θα αλλάξει, θα εξαρτηθεί και από τον Νίκο Χριστοδουλίδη αλλά και από τις δυνατότητες που θα επιδείξει στη συνέχεια ο κ. Λετυμπιώτης.
Οι αδύναμοι κρίκοι
Το επικοινωνιακό κομμάτι κάθε κυβέρνησης συνδέεται άρρηκτα και από το έργο του υπουργικού συμβουλίου. Στην κυβέρνηση, για παράδειγμα, υπήρξε έντονη δυσφορία για το γεγονός ότι ενώ υπουργοί έδειξαν αποτέλεσμα (ο Κωνσταντίνος Ιωάννου με το «ΚΤΙΖΩ» και ο Γιάννης Παναγιώτου με το κλείσιμο της ΑΤΑ) στην ουσία ατυχείς χειρισμοί και ανεπάρκεια άλλων υπουργείων φαίνεται να επισκιάζουν την όποια προσπάθεια. Δεν είναι μυστικό εντός της κυβέρνησης πως υπάρχουν αδύναμοι κρίκοι με πολιτικούς κύκλους να μην αποκλείουν ανασχηματισμό προτού ολοκληρωθούν οι 18 μήνες (απαραίτητο χρονικό διάστημα για να λάβει ένας υπουργός την υπουργική σύνταξη). Τις περισσότερες αντιδράσεις τις έχει ήδη συγκεντρώσει ο υφυπουργός Πολιτισμού Μιχάλης Χατζηγιάννης. Δεν ήταν μόνο το κύμα αντιδράσεων του κόσμου του πολιτισμού υποστηρίζοντας πως δεν πληροί τα προσόντα, είναι και το γεγονός ότι ο ίδιος δεν βοήθησε τον εαυτό του καταθέτοντας συγκεκριμένο πολιτικό πλάνο. Μεγάλο βεβαίως ζήτημα υπάρχει και για τον υφυπουργό Έρευνας και Καινοτομίας. Η αμηχανία του όταν ρωτήθηκε από την Κατερίνα Ηλιάδη στον «Πολίτη» να πει την άποψή του για το CHATGPT ενίσχυσε την αίσθηση πως ο νέος υφυπουργός πρώτη φορά άκουγε γι’ αυτές τις «μηχανές διαλόγου», τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης που απασχολούσαν από καιρό τα διεθνή ΜΜΕ.
Ο κ. Χατζηζαχαρία δεν προέρχεται άλλωστε από τον χώρο της καινοτομίας και έχει ενισχύσει την ανησυχία πολλών πως δύσκολα θα μπορέσει να αντεπεξέλθει. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εμφανίσεις του είναι μετρημένες. Υπενθυμίζεται πως τον κ. Χατζηζαχαρία φαίνεται πως πρότεινε η ΕΔΕΚ η οποία διατηρεί πολύ καλή σχέση με τον βουλευτή Ανδρέα Αποστόλου του οποίου η σύζυγος είναι η επιστημονική του σύμβουλος. Μαζί τους, ζήτημα τίθεται και για τον υφυπουργό τουρισμού Κώστα Κουμή. Όχι μόνο για την εμφάνισή του στο ΡΙΚ που ενίσχυσε τις αντιδράσεις παρά να τις εκτονώσει, αλλά και για το πλάνο που έχει για τον τουρισμό.
