Του Αντρέα Κημήτρη
Η Κύπρος δεν αποτελεί πλέον ελκυστικό προορισμό για μετανάστες και αυτό φαίνεται από τους αριθμούς που έχουν πέσει κάθετα, δηλώνει σε συνέντευξη στην «Κ» ο υφυπουργός Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, Νικόλας Ιωαννίδης. Αναφέρει ότι καταγράφονται ημερησίως, κατά μέσο όρο, κάτω από 10 αφίξεις παράτυπων μεταναστών μέσω κατεχομένων, ενώ οι μεταναστευτικές ροές από τη θάλασσα είναι μηδενικές από τον Μάιο. Σχολιάζοντας τις εξελίξεις στη Συρία και την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, ο υφυπουργός αναφέρει ότι υπάρχει τάση για επιστροφή Σύρων στη χώρα τους. Σχετικά με το συρματόπλεγμα στη νεκρή ζώνη, υποστηρίζει ότι ετοιμάζονται οι τεχνικές ομάδες που θα το αφαιρέσουν και ότι αυτό θα γίνει αρχές Ιανουαρίου. Για το θέμα με τους μετανάστες που ήταν στη νεκρή ζώνη, ο κ. Ιωαννίδης αναφέρει ότι γίνονται οι διαδικασίες για να μεταφερθούν σε ασφαλείς τρίτες χώρες.
–Η Κύπρος παραμένει ελκυστικός προορισμός για μετανάστες;
–Η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων της διέκρινε το πρόβλημα και έλαβε συγκεκριμένα μέτρα. Έγιναν εκστρατείες σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής όπου οι άνθρωποι νόμιζαν ότι ερχόμενοι στην Κύπρο θα πήγαιναν στην Κεντρική Ευρώπη, ελήφθησαν μέτρα για τους παράνομους φοιτητές στα κατεχόμενα, πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη του προέδρου της Δημοκρατίας στη Βηρυτό και λήφθηκε η απόφαση της Κομισιόν για οικονομική ενίσχυση του Λιβάνου.
Γίνονται, επίσης, ναυτικές περιπολίες και ενισχύθηκαν οι περιπολίες στην πράσινη γραμμή. Όλα αυτά συνέτειναν στο να μην είναι πλέον ελκυστικός προορισμός η Κυπριακή Δημοκρατία και αυτό φαίνεται από τους αριθμούς που έχουν πέσει κάθετα.
–Έγιναν push backs από την Κυπριακή Δημοκρατία την περίοδο των μαζικών αφίξεων από τον Λίβανο;
–Έχουμε ακούσει αυτόν τον ισχυρισμό, όμως, εξ όσων γνωρίζω, όλες οι επιχειρήσεις γίνονται σύμφωνα με το διεθνές και ενωσιακό δίκαιο.
–Αυτή τη στιγμή έχουμε ροές μεταναστών προς την Κύπρο;
–Διά θαλάσσης από τον Μάιο είναι μηδενικές. Από κει και πέρα υπάρχει σαφής μείωση. Έχουμε ημερησίως, κατά μέσο όρο, κάτω από 10 αφίξεις παράτυπων μεταναστών μέσω κατεχομένων. Προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν, το Ιράκ και από τη Συρία.
–Υπάρχει τάση επιστροφής Σύρων στη χώρα τους;
–Ναι, από την περασμένη Δευτέρα έχουν ξεπεράσει τους 200 που είτε απέσυραν την αίτηση για διεθνή προστασία είτε έχουν ζητήσει ανάκληση του καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας που είχαν λάβει. Οι περισσότεροι έχουν αποσύρει αιτήσεις και θέλουν να ενταχθούν στο σύστημα εθελούσιων επιστροφών, να πάρουν τα 1.500 ευρώ που δίνει η Ε.Ε. και το αεροπορικό εισιτήριο και να πάνε πίσω στη Συρία. Προσπαθούμε να οργανώσουμε πτήσεις μέσω τρίτων χωρών. Κάποιοι έχουν ήδη αναχωρήσει οικειοθελώς. Για να μπορούν να γίνουν αναγκαστικές επιστροφές Σύρων πρέπει να υπάρξει σχετική απόφαση της Ε.Ε. που να χαρακτηρίζει τη Συρία ασφαλή χώρα.
–Η Συρία μπορεί πλέον να θεωρείται ασφαλής χώρα;
–Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Πρέπει να αναμένουμε να σταθεροποιηθεί η νέα κυβέρνηση και να γίνει μια αξιολόγηση.
–Υπάρχει κίνδυνος να αρχίσουν νέες μεταναστευτικές ροές από τη Συρία, αυτή τη φορά όσων υποστήριζαν το καθεστώς Άσαντ;
–Δεν μπορούμε να πούμε κάτι. Είναι πολύ ρευστή ακόμη η κατάσταση και αναμένουμε να ξεκαθαρίσει.
–Πρόσφατα βγήκαν στους δρόμους αρκετοί Σύροι να πανηγυρίσουν την πτώση του καθεστώτος Άσαντ και τη νίκη των τζιχαντιστών και προκλήθηκε ανησυχία κατά πόσο υπάρχουν επικίνδυνα στοιχεία ανάμεσά τους.
–Δεν αναμέναμε τις διαδηλώσεις για να παρθούν μέτρα. Είναι κάτι που παρακολουθούν οι αρμόδιες αρχές ασφαλείας της Δημοκρατίας. Γι’ αυτό άλλωστε είχαμε το προηγούμενο διάστημα συλλήψεις και καταδίκες αλλοδαπών για διάπραξη ποινικών αδικημάτων.
–Το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε πριν από δυόμισι μήνες την απομάκρυνση του συρματοπλέγματος από τη νεκρή ζώνη. Έχει γίνει κάτι;
–Αυτό τώρα εξαρτάται από τις τεχνικές υπηρεσίες. Εμείς προωθήσαμε την πολιτική απόφαση μαζί με το υπουργείο Δικαιοσύνης. Η συνεννόηση που υπάρχει είναι ότι ετοιμάζονται οι τεχνικές ομάδες που θα αφαιρέσουν το συρματόπλεγμα και ότι αυτό θα γίνει αρχές Ιανουαρίου.
–Ποιες είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες;
–Δεν χρειάζεται να πούμε κάτι περισσότερο.
–Τελικά πόσα στοίχισε το συρματόπλεγμα στη νεκρή ζώνη;
–Αυτό έχει να κάνει με απόρρητες αποφάσεις και γι’ αυτό δεν μπορούμε να είμαστε συγκεκριμένοι. Πάντως, το ποσό ήταν πολύ χαμηλότερο από αυτά που ακούγονται δημόσια όπως π.χ. ότι στοίχισε 4 εκατομμύρια. Και εν πάση περιπτώσει ο φορολογούμενος πολίτης δεν θα επωμιστεί άλλο κόστος. Η αφαίρεση του συρματοπλέγματος θα γίνει από υπηρεσίες του δημοσίου και θα χρησιμοποιηθεί από την Εθνική Φρουρά, όπως ήδη συμβαίνει με το συρματόπλεγμα που είχε αγοραστεί για να τοποθετηθεί σε άλλα σημεία της νεκρής ζώνης και τελικά δεν χρησιμοποιήθηκε γι’ αυτό τον σκοπό.
–Πώς επιτηρείται τώρα η νεκρή ζώνη;
–Γίνονται περιπολίες από την ειδική μονάδα της Αστυνομίας, την υποδιεύθυνση επιτήρησης πράσινης γραμμής. Υπάρχουν κάμερες της Εθνικής Φρουράς και τώρα γίνεται η διασύνδεσή τους με το σύστημα της Αστυνομίας. Για το συρματόπλεγμα είχαμε ζητήσει μελέτη από την Αστυνομία και είδαμε με αριθμούς ότι αυτό το μέτρο δεν ήταν αποτελεσματικό, καθώς δεν απέτρεπε τις παράνομες μεταναστευτικές ροές από τα κατεχόμενα. Θέλουμε η κάθε μας απόφαση να στηρίζεται σε απτά στοιχεία.
–Τι έγινε τελικά με τους μετανάστες στη νεκρή ζώνη; Στάλθηκαν σε άλλες χώρες;
–Γίνονται οι διαδικασίες για να μεταφερθούν σε ασφαλείς τρίτες χώρες.
–Σε ποιες χώρες; Και γιατί τους δέχθηκαν;
–Δεν θα ήθελα να πω κάτι περισσότερο.
–Πότε ολοκληρώνονται οι διαδικασίες;
–Έχει να κάνει με την κάθε χώρα ξεχωριστά, διότι η κάθε μια έχει τις δικές της διαδικασίες.
–Υπήρξε όντως ζήτημα με τα Ηνωμένα Έθνη και την Ε.Ε.;
–Η Ε.Ε. ήγειρε το θέμα αλλά ταυτόχρονα έδειχνε κατανόηση. Καταλάβαιναν ότι η Δημοκρατία έχει τη θέση αρχής να μη δημιουργηθεί μια καινούργια δίοδος. Με τα Η.Ε. υπήρξε ένταση, όμως στη συνέχεια μπήκαμε σε έναν δομημένο διάλογο, βρήκαμε λύση και τα όποια προβλήματα υπήρξαν, ξεπεράστηκαν. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κόσμος στη νεκρή ζώνη.
–Υπάρχει κίνδυνος η Κυπριακή Δημοκρατία να βρεθεί αντιμέτωπη με νομικές περιπέτειες στο ΕΔΑΔ για αυτό το θέμα;
–Από την πρώτη στιγμή προσφέραμε σε αυτούς τους ανθρώπους φαγητό, νερό και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για να μην πάθει κάποιος κάτι, όμως την ίδια ώρα παραμέναμε σταθεροί στη θέση αρχής. Συνεπώς, δεν γνωρίζουμε αν θα προβεί οποιοσδήποτε σε καταγγελία, όμως, εμείς θεωρούμε ότι πράξαμε το σωστό για να διαφυλάξουμε τα συμφέροντα του κράτους, χωρίς να παραβλέπουμε την ανθρωπιστική πτυχή.
–Πού βρισκόμαστε σε σχέση με τις διαδικασίες ένταξης των μεταναστών στην κοινωνία;
–Έχουμε αρχίσει να εργαζόμαστε για την εκπόνηση της σχετικής στρατηγικής γιατί θεωρούμε ότι όσοι θα έχουν δικαίωμα να διαμείνουν νόμιμα στην Κ.Δ. θα πρέπει να εντάσσονται ομαλά στην κοινωνία για να αποφεύγουμε περιστατικά παραβατικότητας, γκετοποίησης κτλ.
–Τι μπορεί να πράξει η Δημοκρατία γι’ αυτούς που προκαλούν επεισόδια;
–Εφόσον αιτούντες άσυλο επιδεικνύουν παραβατική συμπεριφορά, αυτό λειτουργεί επιβαρυντικά για την υπόθεσή τους και μπορεί να οδηγήσει και στην απόρριψη της αίτησης. Σε σχέση με τους Σύρους, όμως, ακόμη κι αν απορρίψουμε την αίτηση κάποιου, δεν μπορούμε να τον επιστρέψουμε στη Συρία, λόγω σχετικών αποφάσεων της Ε.Ε. Από εκεί και πέρα, σε σχέση με αυτούς που έχουν λάβει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, εάν κάποιος διαπράξει σοβαρό ποινικό αδίκημα, με τη νομοθεσία που προωθεί το Υφυπουργείο μας θα είναι δυνατόν να ανακαλείται το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας.
–Τι αναμένουμε από την Ε.Ε. το επόμενο διάστημα στο μεταναστευτικό;
–Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για κεντρική διαχείριση του μεταναστευτικού, ενώ τα προηγούμενα χρόνια είχαν αφεθεί τα κράτη-μέλη να το διαχειρίζονται μόνα τους. Αυτό θα γίνει στη βάση του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο που θα αρχίσει να εφαρμόζεται τον Ιούνιο του 2026. Γίνονται διάφορες συζητήσεις για τις επιστροφές και για τον ορισμό της ασφαλούς τρίτης χώρας, αλλά είναι πολύ πρώιμες και δεν υπάρχει κάτι χειροπιαστό ακόμη.
–Ποια είναι η θέση της κυβέρνησης για τα λεγόμενα return hubs - κέντρα επιστροφών εκτός Ε.Ε.; Αποτελούν αντικείμενο συζήτησης στις Βρυξέλλες;
–Είμαστε ανοιχτοί στη συζήτηση για νέες ιδέες διαχείρισης του μεταναστευτικού, οι οποίες να είναι συμβατές με το διεθνές και ενωσιακό δίκαιο. Γίνεται συζήτηση στην Ε.Ε. για να γίνει συνεργασία με τρίτες χώρες για να δημιουργηθούν εκεί τα λεγόμενα κέντρα επιστροφών, όχι απαραίτητα για να γίνεται εξέταση αιτημάτων ασύλου σε αυτές τις χώρες, αλλά για να μεταφέρονται σε αυτά τα κέντρα οι αλλοδαποί των οποίων οι αιτήσεις ασύλου απορρίπτονται από κράτη-μέλη και να παραμένουν εκεί μέχρι να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους. Σκοπός αυτού του μέτρου είναι να αποφορτιστούν τα κράτη-μέλη, διότι ένα κράτος επιβαρύνεται για όσο παραμένει κάποιος σε αυτό. Τα χρήματα ή άλλα κίνητρα που θα δίδονται σε αυτές τις τρίτες χώρες θα προέρχονται από την Ε.Ε. Όμως οι συζητήσεις είναι ακόμη σε πρώιμο στάδιο.
Γίνεται χαρτογράφηση των επαγγελμάτων όπου απασχολούνται αλλοδαποί
–Είστε ο πρώτος υφυπουργός Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας της Δημοκρατίας. Τι σημαίνει αυτό για εσάς;
–Είναι μεγάλη τιμή να σε εμπιστεύεται ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, ειδικά για ένα τόσο σημαντικό χαρτοφυλάκιο και αισθάνεσαι το βάρος να ανταποκριθείς στις προσδοκίες της κοινωνίας.
–Ποια ήταν η αντίδρασή σας όταν επικοινώνησε μαζί σας ο Πρόεδρος για να αναλάβετε το υφυπουργείο;
–Δεν το περίμενα, ήταν πολύ ξαφνικό. Χρειάστηκα κάποιο χρόνο να μιλήσω με τους δικούς μου ανθρώπους. Είχα συνεργαστεί με τον Πρόεδρο όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και είχαμε πολύ καλή σχέση. Οι απόψεις μας ταυτίζονται, επομένως δεν υπήρχε κάποιο πολιτικό ζήτημα με τον Πρόεδρο ή την κυβέρνηση που να με προβληματίζει.
–Κάνετε λόγο για ταύτιση απόψεων, όμως, προέρχεστε από έναν άλλο χώρο σε σχέση με το Κυπριακό. Τα συζητήσατε αυτά με τον Πρόεδρο;
–Το χαρτοφυλάκιό μου είναι εντελώς διαφορετικό και είμαι αφοσιωμένος στην αποστολή που μου ανέθεσε ο Πρόεδρος.
–Τον στηρίξατε ενεργά στις προεδρικές εκλογές;
–Όχι, δεν είχα ενεργό εμπλοκή στην προεκλογική εκστρατεία. Συνεργαζόμουν με το υπουργείο Εξωτερικών ως νομικός σύμβουλος. Επίσης, τότε εργαζόμουν σε πανεπιστήμιο και λόγω καθηκόντων δεν μπορούσα να έχω ανάμειξη.
–Το μεταναστευτικό τυγχάνει πολιτικής εκμετάλλευσης; Εντοπίζετε πολιτικές σκοπιμότητες;
–Οι περισσότερες πολιτικές δυνάμεις αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι θέμα για μικροπολιτική εκμετάλλευση.
–Ένας υπουργός έχει επαφές με όλα τα κόμματα. Πώς είναι η επικοινωνία σας με το ΑΚΕΛ;
–Δεν είχα κάποια συγκεκριμένη επαφή με το κόμμα. Στην επαφή που είχα με βουλευτές του ΑΚΕΛ σε επιτροπές της Βουλής υπήρξε ανταλλαγή απόψεων, κάποιες διαφωνίες, όμως όλα εντός πλαισίου.
–Η συζήτηση για το μεταναστευτικό περιστρέφεται συνήθως γύρω από την παράνομη μετανάστευση. Σχετικά με τη νόμιμη μετανάστευση, σε ποιες ενέργειες προβαίνει το Υφυπουργείο;
–Προχωρούμε στον εξορθολογισμό των διαδικασιών που αφορούν στη νόμιμη μετανάστευση. Είναι πολύ σημαντικό θέμα γιατί επηρεάζει την οικονομία και έχει να κάνει με τις άδειες που παρέχονται σε αλλοδαπούς εργαζομένους για να ικανοποιηθούν ανάγκες που υπάρχουν στην αγορά εργασίας. Σκοπός μας είναι να απλοποιήσουμε και να ψηφιοποιήσουμε σε ένα βαθμό τις διαδικασίες που αφορούν τις αιτήσεις για παροχή νόμιμης άδειας παραμονής, για να ολοκληρώνονται πιο γρήγορα. Η κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη νόμιμη μετανάστευση και σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα λειτουργικό και αποτελεσματικό σύστημα.
–Μπορεί να προκύψει πρόβλημα σε κάποιους κλάδους της οικονομίας αν η φυγή των Σύρων εξελιχθεί σε μαζική;
–Γενικότερα, σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας προσπαθούμε να κάνουμε μια χαρτογράφηση των επαγγελμάτων όπου απασχολούνται αλλοδαποί. Αυτό θα μας επιτρέψει να έχουμε μια καλή εικόνα για τις ανάγκες που υπάρχουν και σε ποιους κλάδους και έτσι να χαραχθεί καλύτερα το πλάνο για απασχόληση αλλοδαπών εργατών.
