Του Παύλου Ξανθούλη
Διπλή ζώνη άμυνας επιστρατεύει, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η Λευκωσία ενόψει του άτυπου Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) της Ε.Ε., στις 29 Αυγούστου, προσπαθώντας αφενός να διασφαλίσει ότι εάν η Άγκυρα υιοθετήσει επιθετική ρητορική τακτική κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε η Ένωση θα απαντήσει συλλογικά και αποτελεσματικά. Και αφετέρου, ότι θα τύχουν επίκλησης οι ανεκπλήρωτες κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας, έναντι της Ε.Ε., κυρίως εάν εγερθούν ζητήματα προώθησης ευρωτουρκικών ντοσιέ, κάτι που όπως αντιλαμβανόμαστε έχει επισημανθεί από τον ΥΠΕΞ Κωνσταντίνο Κόμπο προς τις Βρυξέλλες, κατά τις συζητήσεις που έλαβαν χώρα για την αποστολή πρόσκλησης από τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. προς τον ΥΠΕΞ της Τουρκίας Χακάν Φιντάν.
Η πρόσκληση αφορά στη συμμετοχή του Τούρκου ΥΠΕΞ σε κλειστή συνάντηση (session) του ΣΕΥ με τους «27», υπό μορφή γεύματος, στις 29 Αυγούστου. Αν και η εν λόγω συνεδρία του ΣΕΥ έχει άτυπο χαρακτήρα, και άρα εκ των πραγμάτων αποφάσεις δεν μπορούν να ληφθούν, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την αξιοποίηση του άτυπου Συμβουλίου για την προώθηση δράσεων και ενεργειών, κάτι που άλλωστε αποτελεί πάγια πρακτική.
Η τακτική που ακολουθεί η Λευκωσία τους τελευταίους εννέα μήνες χαρακτηρίζεται από περίεργες ανατροπές, σε σχέση με την παρουσία της Τουρκίας στα άτυπα Συμβούλια των ΥΠΕΞ της Ε.Ε.
Γι’ αυτόν προφανώς τον λόγο, ο ΥΠΕΞ Κωνσταντίνος Κόμπος φέρεται να έχει διαμηνύσει προς τις Βρυξέλλες ότι η Λευκωσία αναμένει από την Ε.Ε. να μην επιτρέψει ενδεχόμενη επιθετική ρητορική εκ μέρους της Άγκυρας, να επαναλάβει την ευρωπαϊκή θέση για λύση του Κυπριακού, και κυρίως να υπενθυμίσει τις ανεκπλήρωτες κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας, σε κάθε περίπτωση. Πόσω μάλλον σε ενδεχόμενη έγερση της προώθησης ευρωτουρκικών ντοσιέ.
Η Άγκυρα, ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε δημοσιοποιήσει την απάντησή της στην πρόσκληση Μπορέλ, αν και φέρεται να είχε βολιδοσκοπηθεί και να ήταν καταρχάς θετική για τη συμμετοχή του Χακάν Φιντάν, στο άτυπο ΣΕΥ. Σε κάθε περίπτωση, όπως έλεγαν τουρκικοί κύκλοι στις Βρυξέλλες, «η Άγκυρα προσδοκά ότι η Ε.Ε. θα τηρήσει και θα υλοποιήσει τις δικές της αποφάσεις, με αποφασιστικότητα, σε ό,τι αφορά την προώθηση της εργασίας επί του εγγράφου Μπορέλ/Κομισιόν, για την οικοδόμηση μιας νέας ευρωτουρκικής σχέσης», χωρίς δηλαδή διασύνδεση με το κυπριακό πρόβλημα.
Οξύμωρη τακτική
Η τακτική που ακολουθεί η Λευκωσία τους τελευταίους εννέα μήνες χαρακτηρίζεται από περίεργες ανατροπές, σε σχέση με την παρουσία της Τουρκίας στα άτυπα Συμβούλια των ΥΠΕΞ της Ε.Ε. Όταν το περασμένο φθινόπωρο, ο ύπατος εκπρόσωπος Γιοσέπ Μπορέλ και η Κομισιόν υπέβαλαν κοινό έγγραφο για μια «νέα μακρόπνοη ευρωτουρκική σχέση», εισηγούμενοι μεταξύ άλλων και τη συμμετοχή του ΥΠΕΞ της Τουρκίας σε άτυπα Συμβούλια, για «ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος», ως επίσης και την παραχώρηση πολλών άλλων «ευρω-δώρων» προς την Άγκυρα, σε συνολικά επτά πυλώνες, η Λευκωσία προσπάθησε απλώς να κερδίσει χρόνο. Απέφυγε να συγκρουστεί και δεν τόλμησε να θέσει τους δικούς της όρους, σε σχέση με το Κυπριακό στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, ενώ δύο μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο 2024, τοποθετήθηκε αρνητικά στη συμμετοχή Φιντάν στο άτυπο Συμβούλιο ΥΠΕΞ της Ε.Ε., επί βελγικής προεδρίας, θέτοντας όρους και προϋποθέσεις που άγγιζαν τον πυρήνα του Κυπριακού και εκτείνονταν ακόμη και στο ζήτημα της συμπεριφοράς της Άγκυρας, στη νεκρή ζώνη. Όλα αυτά όμως έσβησαν στη Σύνοδο του περασμένου Απριλίου, όταν ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης προσυπέγραψε Συμπεράσματα, συναινώντας στην «προώθηση της εργασίας» επί του εγγράφου Μπορέλ/Κομισιόν και άρα και των εισηγήσεων που περιλαμβάνει, μεταξύ των οποίων και της συμμετοχής του εκάστοτε ΥΠΕΞ της Τουρκίας σε άτυπα Συμβούλια της Ε.Ε., για «θέματα κοινού ενδιαφέροντος», χωρίς καμιά απολύτως διασύνδεση με το Κυπριακό. Κατά συνέπεια και μετά τη δέσμευση της Λευκωσίας στο ανώτατο δυνατό επίπεδο της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε., διά χειρός του ύψιστου κυπριακού θεσμού, του προέδρου της Δημοκρατίας, καθίσταται σαφές ότι η Λευκωσία δεν μπορεί πλέον να αρνηθεί τη συμμετοχή του εκάστοτε Τούρκου ΥΠΕΞ σε άτυπα Συμβούλια της Ε.Ε., εκτός βεβαίως σε έκτακτες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα νέες προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, στη νεκρή ζώνη ή στην περίκλειστη Αμμόχωστο, νοουμένου βεβαίως ότι θα έχει εξασφαλίσει την κατανόηση των εταίρων της. Και κυρίως την κατανόηση της εκάστοτε προεδρίας του Συμβουλίου Ε.Ε. (και του ύπατου εκπροσώπου) που έχει αρμοδιότητα για τα άτυπα ΣΕΥ, για τη «χορογραφία» και τις προσκλήσεις που αποστέλλονται.
Είναι μόνο η αρχή
Η συμμετοχή του ΥΠΕΞ της Τουρκίας σε άτυπα Συμβούλια Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., χωρίς κανένα όρο ή προϋπόθεση σε σχέση με το Κυπριακό πρόβλημα και την επίλυσή του, είναι μόνο η αρχή της «νέας μακρόπνοης ευρωτουρκικής σχέσης» που σχεδίασαν ο Γιοσέπ Μπορέλ και η Κομισιόν και υπέβαλαν, στο πλαίσιο κοινού εγγράφου. Οι αποφάσεις που λήφθηκαν τον περασμένο Απρίλιο, ομόφωνα από τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών, περιλαμβανομένου του προέδρου Χριστοδουλίδη, είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου, το οποίο όταν αποκαλυφθεί στην πλήρη του διάσταση, θα διαφανεί ότι ο νέος σχεδιασμός των ευρωτουρκικών σχέσεων επιχειρεί πλήρη απαλλαγή από το «βαρίδι» του Κυπριακού. Άλλωστε, εάν κάποιος διαβάσει το κοινό έγγραφο Μπορέλ/Κομισιόν, θα διαπιστώσει ότι οι εισηγήσεις του, για παραχώρηση δώρων σε επτά πυλώνες προς την Τουρκία, δεν θέτουν σε καμία περίπτωση ως προϋπόθεση την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», πέραν της συμμετοχής του εκάστοτε ΥΠΕΞ της Τουρκίας σε άτυπα ΣΕΥ, η Λευκωσία θα κληθεί πολύ σύντομα να διαχειριστεί και τις υπόλοιπες εισηγήσεις του εγγράφου Μπορέλ/Κομισιόν, στο πλαίσιο των Συμπερασμάτων που προσυπέγραψε ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης. Για το ξεπάγωμα όλων των υψηλών ευρωτουρκικών διαλόγων, τη σύγκληση Συμβουλίου Σύνδεσης Ε.Ε.-Τουρκίας, την παραχώρηση διευκολύνσεων για θεωρήσεις ευρωπαϊκών διαβατηρίων και την πλήρη επαναδραστηριοποίηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στην Τουρκία, για έργα υποδομής. Όλα αυτά, ως επίσης και τα εξαιρετικής σημασίας ντοσιέ, για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης και για Περιεκτική Αεροπορική Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, περιλαμβάνονται ως εισηγήσεις στο έγγραφο Μπορέλ/Κομισιόν, στο οποίο συναίνεσε ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης προσυπογράφοντας την «προώθηση των εργασιών» του, σε επίπεδο Συμπερασμάτων Συνόδου Κορυφής. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
