Ισορροπίες τρόμου στην Ευρώπη

Η επόμενη μέρα των ευρωεκλογών δεν εστιάζεται μόνο στη σκληρή, όπως αποδεικνύεται, μάχη φιλοευρωπαϊκών και εθνικιστικών-ακροδεξιών δυνάμεων στην Ευρώπη. Το πρώτο που πρέπει ενδεχομένως να ειπωθεί είναι ότι αυτές οι υπό διαμόρφωση ισορροπίες τρόμου, έχουν ως επικεφαλίδα τη χειραγώγηση της ατζέντας προτεραιοτήτων της Ε.Ε. Αλλά και ότι για πρώτη φορά το εθνικιστικό-ακροδεξιό μπλοκ έχει μια πραγματική δυνατότητα επιβολής των θέσεών του, προκειμένου να ανατρέψει την εικόνα και το πλαίσιο λειτουργίας της Ε.Ε., καθώς οι δύο βασικοί «πυλώνες σταθερότητας» του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, Γερμανία και Γαλλία, σε επίπεδο κυβερνήσεων, παραπαίουν συνεπεία του εκλογικού αποτελέσματος και δεν εμπνέουν καμιά εμπιστοσύνη, όχι μόνο στα εθνικά τους ακροατήρια, αλλά και πανευρωπαϊκά. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα του ηγέτη της Γερμανίας, καγκελάριου Όλαφ Σολτς, πήρε μόλις 13%, ενώ το εθνικιστικό, εξτρεμιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που όχι μόνο αντιτάσσεται σε πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά και σε αυτό το ενιαίο νόμισμα, το ευρώ, έχει εξασφαλίσει 16% και 15 έδρες (αύξηση έξι εδρών), κάνοντας ρεκόρ όλων των εποχών. Την ίδια ώρα, στη Γαλλία, η εθνικίστρια Μαρίν Λε Πεν έκανε νταμπλ σκορ έναντι του Εμανουέλ Μακρόν. Το εθνικιστικό κόμμα Εθνική Συσπείρωση κατέγραψε ποσοστό 31,4%, πήρε 30 έδρες (αύξηση 12 εδρών), αφήνοντας τον πρόεδρο της Γαλλίας αγκαλιά με την εσωστρέφεια και οδηγώντας τον στην υψηλού πολιτικού ρίσκου κίνηση να προκηρύξει βουλευτικές εκλογές, στα τέλη Ιουνίου. Μια κίνηση που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει που θα οδηγήσει. Όχι μόνο τη Γαλλία, αλλά και την ίδια την Ε.Ε., εάν το κόμμα της Μαρίν Λε Πέν σαρώσει και στις εθνικές εκλογές, όπως έπραξε την περασμένη Κυριακή.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, εάν έστω ένας εκ των δύο πυλώνων σταθερότητας της Ε.Ε., στη Γερμανία ή και στη Γαλλία, υποχωρήσει οριστικά, τότε γίνεται κατανοητό ότι η επέλαση ακροδεξιών και εθνικιστών θα καταστεί ισοπεδωτική, αλλάζοντας την ατζέντα αλλά και τη μορφή της Ένωσης. Ήδη, σε μικρότερα κράτη, όπως στην Αυστρία, οι εθνικιστές κατέγραψαν πρωτιά, με το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας να λαμβάνει 25,7% των ψήφων, διπλασιάζοντας τις έδρες του στην Ευρωβουλή και εκλέγοντας έξι ευρωβουλευτές. Όσους ακριβώς εξέλεξε το εθνικιστικό Κόμμα για την Ελευθερία στην Ολλανδία, το οποίο την προηγούμενη πενταετία είχε εκλέξει μόλις ένα ευρωβουλευτή. Στο Βέλγιο τα δύο πρώτα κόμματα είναι το ακροδεξιό Φλαμανδικό Συμφέρον με τρεις έδρες και ποσοστό 14,5% και η Νέα Φλαμανδική Συμμαχία, που ζητάει «ειρηνική απόσχιση της Φλάνδρας από το Βέλγιο», και έχει καταλάβει ποσοστό 14% και τρεις έδρες, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τα αποτελέσματα οδηγούν τον πρωθυπουργό Αλεξάντερ Ντε Κρόο (Φιλελεύθεροι) να παραιτηθεί.

Μέσα πάντως στην εθνικιστική καταιγίδα που έπληξε αρκετές χώρες της Ευρώπης, θα πρέπει να λεχθεί ότι οι τρεις φιλοευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες στην Ευρωβουλή, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα με 186 έδρες (αύξηση 10 εδρών), οι Σοσιαλιστές-Δημοκράτες με 137 (μείωση 4 εδρών) και οι Φιλελεύθεροι με 79 έδρες (μείωση 23 εδρών), συγκρατούν εν πολλοίς τα συνολικά ποσοστά τους. Στη βάση των προσωρινών αποτελεσμάτων που είχαμε στη διάθεσή μας μέχρι χθες το μεσημέρι, και οι τρεις μαζί συγκέντρωναν 402 έδρες και αυτό σημαίνει ότι διατηρούν την πλειοψηφία στην Ευρωβουλή των 720 ευρωβουλευτών. Άρα, θα μπορούσαν να επιχειρήσουν τη δημιουργία ενός πολιτικού αναχώματος, στους όποιους σχεδιασμούς των ακροδεξιών και εθνικιστικών ομάδων, την πενταετία 2024-2029, κάτι πάντως που δεν είναι απλό, καθώς όσο αυξάνονται τα ποσοστά ακροδεξιών-εθνικιστικών κομμάτων στα 27 κράτη-μέλη, άλλο τόσο θα μειώνεται και η επιρροή της ομάδας των «3» στην Ευρωβουλή.

Με βάση όμως τα αριθμητικά δεδομένα που συγκροτούν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι Σοσιαλιστές-Δημοκράτες και οι Φιλελεύθεροι, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μπορεί να ελπίζει σε επανεκλογή στην ηγεσία της Κομισιόν –την ισχυρότερη πολιτική καρέκλα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η Γερμανίδα κοινοτική αξιωματούχος εάν πάρει το χρίσμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (ούτε αυτό θεωρείται βέβαιο –απαιτείται ειδική πλειοψηφία), τότε θεωρητικά και με τις ψήφους των τριών φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων της Ευρωβουλής, μπορεί να εξασφαλίσει άνετα τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων «361». Νοουμένου ότι δεν θα υπάρξουν βεβαίως διαρροές, οι οποίες είχαν καταγραφεί και αριθμούσαν περίπου 70 ευρωβουλευτές στην αντίστοιχη μυστική ψηφοφορία του 2019, όταν η κα Φον ντερ Λάιεν εκλέχθηκε με στενότατη πλειοψηφία εννέα μόλις ψήφων. Άρα και σε αυτό το επίπεδο, όλα είναι ρευστά. Ακόμη κι αν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιλέξει «να παίξει» το χαρτί τής εθνικίστριας Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, (με την οποία διατηρεί καλές σχέσεις), αντλώντας ψήφους από το κόμμα της, εγγυήσεις δεν υπάρχουν. Καθώς, όπως εκτιμάται, όσο επενδύει σε στήριξη ακροδεξιών και εθνικιστικών στοιχείων, άλλο τόσο «θα αιμορραγεί» από το στρατόπεδο των βασικών της υποστηρικτών και δη των Σοσιαλιστών, από τους οποίους δέχθηκε ήδη προειδοποίηση.

Η επόμενη μέρα της Κύπρου

Σε επίπεδο κυβέρνησης, η Κύπρος ποντάρει στην επανεκλογή Φον ντερ Λάιεν, στην ηγεσία της Κομισιόν, εκτιμώντας ότι η κοινοτική επίσημος θα στηρίξει τη Λευκωσία, μεταξύ άλλων και προς την κατεύθυνση επίλυσης του Κυπριακού. Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης θεωρεί ότι τους τελευταίους μήνες έχει καταφέρει να οικοδομήσει μια καλή σχέση με τη Γερμανίδα κοινοτική αξιωματούχο, όπως έχει αποτυπωθεί με τις διαδοχικές της επισκέψεις στην Κύπρο, την πρωτοβουλία «Αμάλθεια» ως και το ζήτημα της οικονομικής στήριξης του Λιβάνου, υπό το φως της αύξησης των μεταναστευτικών ροών προς την Κύπρο. Και είναι αλήθεια ότι μια πρώτη ανάγνωση επιβεβαιώνει αυτή την εικόνα. Όμως, για να συμπληρωθεί ορθότερα το παζλ, θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι η κα Φον ντερ Λάιεν ξεκίνησε την προεκλογική της εκστρατεία από την «Αμάλθεια» (για την οποία αρχικά μειδιούσε), ενώ αξιοποίησε και το προσφυγικό ζήτημα του Λιβάνου, επιχειρώντας να αναδείξει το ανθρωπιστικό της προφίλ, το οποίο είχε τρωθεί, ως αποτέλεσμα των προκλητικά φιλο-ισραηλινών δηλώσεων που είχε κάνει, προ μερικών μηνών. Επίσης, όσοι γνωρίζουν την κα Φον ντερ Λάιεν θεωρούν ότι ακολουθεί μία και μόνο ατζέντα. Που δεν είναι άλλη από τη δική της ατζέντα. Και υπενθυμίζουν ότι δεν δίστασε το 2019 να φλερτάρει ακόμη και με τα εθνικιστικά κόμματα της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, με τις ψήφους των οποίων είχε εκλεγεί. Όπως βεβαίως δεν δίστασε λίγο αργότερα να αποκόψει τα κοινοτικά κονδύλια των δύο χωρών, επικαλούμενη κενά στο κράτος δικαίου, τα οποία πάντως δεν την είχαν εμποδίσει να εκμεταλλευθεί τις εθνικιστικές ψήφους της Ουγγαρίας και της Πολωνίας για να αναρριχηθεί στο πιο σημαντικό ευρωπαϊκό πόστο.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αυτό που θα πρέπει να μετρηθεί είναι εάν οι δύο βασικοί πυλώνες στήριξης της Κύπρου, η μικρή πολιτική ομάδα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και η μεγαλύτερη πολιτική οικογένεια του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), θα συνεχίσουν να βάζουν πλάτη στις κυπριακές θέσεις. Σε ό,τι αφορά στο ΕΛΚ (186 έδρες με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα), στο οποίο θα συμμετάσχουν οι ευρωβουλευτές του ΔΗΣΥ, Λουκάς Φουρλάς, Μιχάλης Χατζηπαντέλα, τα πράγματα δύσκολα θα διαφοροποιηθούν σε σχέση με προηγούμενα χρόνια. Δεδομένη θα πρέπει να θεωρείται η στήριξη στην προσπάθεια λύσης του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου λύσης του ΟΗΕ, ενώ τα αρνητικά κενά στα ευρωτουρκικά αναμένεται να εξακολουθήσουν να υφίστανται, όπως και η εμμονή του ΕΛΚ να στηρίζει την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, κόντρα στις κυπριακές θέσεις.

Σε ό,τι αφορά στην Ευρωπαϊκή Αριστερά, θα πρέπει να λεχθεί ότι η κατά πολύ μικρότερη από το ΕΛΚ πολιτική ομάδα σε αριθμούς και κατά συνέπεια σε επιρροή, ακολουθούσε μέχρι τώρα καρμπόν τις θέσεις του ΑΚΕΛ στο Κυπριακό και στα ευρωτουρκικά, όπως αυτές διαμορφώνονταν από την Εζεκία Παπαϊωάννου και τον επανεκλεγέντα ευρωβουλευτή Γιώργο Γεωργίου. Καταγράφεται μάλιστα μια συνέπεια στη σχέση του ΑΚΕΛ με την Ευρωπαϊκή Αριστερά τα τελευταία 15 τουλάχιστον χρόνια (σκιά υπήρξε προ εικοσαετίας περίπου, με τη σύσταση της Ομάδας Επαφής της Ευρωβουλής για τους Τουρκοκυπρίους). Ως εκ τούτου, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το ΑΚΕΛ διέθετε μέσω των δύο ευρωβουλευτών που εξέλεγε, προνομιούχα θέση στην Ευρωπαϊκή Αριστερά, που με βάσει τα προσωρινά αποτελέσματα αναμένεται να εκλέξει 36 ευρωβουλευτές. Ως επίσης και ότι οι σχέσεις των δύο είναι βαθιές, ιδεολογικές κατά βάση. Αν και το κυπριακό κόμμα εξακολουθεί να είναι το ισχυρότερο σχήμα στην Ευρωπαϊκή Αριστερά και είναι εξαιρετικά οργανωμένο σε τεχνοκρατικό επίπεδο, πολύ περισσότερο από κάθε άλλο κυπριακό κόμμα στην Ευρωβουλή, όπως και να το κάνουμε, το ειδικό βάρος ενός κόμματος, είναι διαφορετικό με δύο ευρωβουλευτές και διαφορετικό με ένα μόνο εκπρόσωπο στην Ευρωβουλή.

Σε ό,τι αφορά στην ομάδα Συμμαχία Σοσιαλιστών-Δημοκρατών (135 έδρες στη βάση των προσωρινών αποτελεσμάτων), διαπιστώνεται ένα σημαντικό κενό, καθώς η ΕΔΕΚ δεν κατόρθωσε να εκλέξει ευρωβουλευτή (το 2019 είχε εκλεγεί ο Δημήτρης Παπαδάκης που στη συνέχεια ανεξαρτητοποιήθηκε από το κυπριακό κόμμα, αλλά έμεινε στη Σοσιαλιστική Ομάδα). Στην ίδια ευρωπαϊκή πολιτική ομάδα, με το καπέλο των Δημοκρατών, συμμετέχει ο ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ Κώστας Μαυρίδης. Ωστόσο, οι θέσεις της εν λόγω ομάδας δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα ευνοϊκές έναντι της Κύπρου και υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις που χρειάστηκαν παρεμβάσεις των Κυπρίων ευρωβουλευτών, για φρενάρισμα αρνητικών συνεπειών, στη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η εν λόγω πολιτική Ομάδα στήριξε την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, ενώ παλαιότερα (κυρίως επί προεδρίας Μάρτιν Σουλτς), είχε τοποθετηθεί υπέρ τού απευθείας εμπορίου από το ψευδοκράτος προς την Ε.Ε., λέγοντας «ναι» στην ταϊβανοποίηση της κατεχόμενης Κύπρου.

Στην Ομάδα των Συντηρητικών-Μεταρρυθμιστών (ECR) θα συμμετάσχει το ΕΛΑΜ, με ευρωβουλευτή τον Γεάδη Γεάδη. Με βάσει τα υφιστάμενα δεδομένα, το ECR εκτιμάται ότι θα συγκεντρώσει περίπου 73 έδρες. Το τελευταίο διάστημα επιχειρείται μια «κανονικοποίηση» της εν λόγω ευρωσκεπτικιστικής αντιφεντεραλιστικής πολιτικής ομάδας, υπό το φως του «ανεπίσημου φλερτ» της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν με την εθνικίστρια Ιταλίδα πρωθυπουργό Μελόνι (το κόμμα της συμμετέχει στην ίδια ομάδα), με φόντο την ηγεσία τής Κομισιόν. Πριν ένα μήνα το Politico έγραψε ότι η Φον ντερ Λάιεν άνοιξε την πόρτα της Ευρώπης στην Ακροδεξιά, καθώς είχε αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο συνεργασίας με το ECR. Αν και πλέον η κα Φον ντερ Λάιεν δεν επαναλαμβάνει το άνοιγμά της προς την Ακροδεξιά, κανείς δεν την έχει ακούσει να το αποσύρει.
Στην Ευρωβουλή θα βρίσκεται και ο Φειδίας Παναγιώτου, ο 24χρονος youtuber που εξασφάλισε ποσοστό που προσεγγίζει το 20% στις ευρωεκλογές, στην Κύπρο. Δήλωσε ότι προσανατολίζεται να επικοινωνήσει με αρκετούς ανεξάρτητους ευρωβουλευτές για διερεύνηση του ενδεχομένου δημιουργίας πολιτικής ομάδας. Στην ίδια ακριβώς δεξαμενή ανεξάρτητων ευρωβουλευτών, επενδύουν πάντως ακροδεξιοί και εθνικιστές, εξετάζοντας το ενδεχόμενο σύστασης μιας ακόμη ακροδεξιάς ομάδας στην Ευρωβουλή, καθώς αρκετοί από τους ανεξάρτητους ευρωβουλευτές, αντιτίθενται στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά και στη διεύρυνση της Ε.Ε.