Του Γιάννη Ιωάννου
Στη Κύπρο ακούμε συχνά την φράση περί «ταϊβανοποίησης» των Κατεχομένων με το αφήγημα -ανά καιρούς- τουρκοκυπριακών ή τουρκικών κύκλων να αναφέρεται στη περιπτωσιολογία της Ταϊβάν ως μοντέλο ενός μη αναγνωρισμένου κράτους διεθνώς (όπως και η «ΤΔΒΚ» που αναγνωρίζεται από την Τουρκία μόνο, η Ταϊβάν αναγνωρίζεται μόνο από 14 κράτη διεθνώς) που ωστόσο όλη η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει την ύπαρξή της- διατηρώντας μάλιστα εμπορικές σχέσεις με το νησιωτικό κράτος των 23 εκατ. Η πρόσφατη κρίση στις σχέσεις Ταϊπέι-Πεκίνου και η επίσκεψη στη Ταϊβάν της Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόζι επαναφέρει πέραν της έντασης με στρατιωτικούς όρους στο υποσύστημα της Νότιας Σινικής Θάλασσας και το ζήτημα της αναγνώρισης κι αποαναγνώρισης κρατών σε διεθνές επίπεδο σε μια συγκυρία μάλιστα που ο πόλεμος στην Ουκρανίας επιταχύνει τις εξελίξεις διεθνώς. Υπενθυμίζοντάς μας την πάγια πολιτική περί «μιας Κίνας» (One China Policy) της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που ιστορικά ανάγεται στη περίφημη επίσκεψη Νίξον στη Κίνα, το 1972 αλλά και πως ο Πρόεδρος Κάρτερ σύναψε σχέσεις με την Ταϊβάν, καθιστώντας τις ΗΠΑ πάροχο ασφάλειας για το de facto κράτος μετά την επίσημη σύναψη των διμερών σινοαμερικανικών σχέσεων, το 1979.
To πλέγμα της πολιτικής της μιας Κίνας καθόρισε τις σχέσεις πολλών κρατών με την Κίνα υπό το βάρος της ύπαρξης της Ταϊβάν (ή Δημοκρατίας της Κίνας) τόσο κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου όσο κι αργότερα με την παραλλαγή της αμερικανικής προσέγγισης να ακολουθείται από διάφορα κράτη της περιοχής (πχ Ιαπωνία, Φιλιππίνες) αλλά και την Ρωσία και κράτη της ΕΕ. Περί τίνος πρόκειται όμως;
Πολιτική μιας Κίνας για.. όλους
Τόσο για το Πεκίνο όσο και για την Ουάσιγκτον, την ΕΕ αλλά και την διεθνή κοινότητα υπάρχει μια Κίνα. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Ωστόσο πολλές χώρες συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ διατηρούν de facto σχέσεις με την Ταϊβάν η οποία παραδόξως θεωρεί και η ίδια πως υπάρχει μια Κίνα, την οποία εκπροσωπεί νομίμως έναντι του «κατοχικού Πεκίνου» με την κυβέρνηση της Ταϊπέι να θεωρεί πως βρίσκεται σε εξορία ως η νόμιμη κυβέρνηση. Στον αντίποδα, το Πεκίνο θεωρεί την Ταϊβάν την 21η επαρχία της που έχει παρανόμως αποσχιστεί. Οι ΗΠΑ, να υπενθυμίσουμε, διατηρούν ανεπίσημη παρουσία στην Ταϊπέι μέσω του Αμερικανικού Ινστιτούτου, ενός ιδιωτικού οργανισμού, που πραγματοποιεί διπλωματικές δραστηριότητες και δουλεύει κι ως δεξαμενή σκέψης.
Σε κάθε περίπτωση η κρίση στη Ταϊβάν επαναφέρει δύο ενδιαφέρουσες δυναμικές -υπό το βάρος του πολέμου στην Ουκρανία:
• Την ένταση μεταξύ ΗΠΑ-Κίνα που πέραν του τοπικού αποτυπώματος στην Ασία φέρει μέσα της τα διαμορφωτικά χαρακτηριστικά μιας διεθνούς σύγκρουσης με στοιχεία διεθνούς ανταγωνισμού ισχύος -για τα επόμενα χρόνια.
• Ζητήματα αναγνώρισης κι από-αναγνώρισης κρατών που σε επίπεδο αρχών έχουν πάντα σημασία για τη Κύπρο -ειδικά στη τρέχουσα συγκυρία με το Κυπριακό να βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό ως προς την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών.
