Βασίλης Κωστούλας
Μία καλή βάση για πρόοδο στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας «βλέπει» ο σύμβουλος Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας στην καγκελαρία της Γερμανίας, Γενς Πλέτνερ. Μιλώντας στην «Κ», με αφορμή τη συμμετοχή του στο 8ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ο πρώην πρέσβης της Γερμανίας στην Αθήνα τονίζει ότι το Βερολίνο είναι έτοιμο να συνδράμει τις διμερείς επαφές «εάν το επιθυμούν τα δύο μέρη». Ο στενός συνεργάτης του Ολαφ Σολτς αντικρούει την αμφισβήτηση της κυριαρχίας μέλους του ΝΑΤΟ από μέλος του ΝΑΤΟ. Ομως κάνει σαφές ότι για τη γερμανική διπλωματία «η ύπαρξη ανοιχτών και σταθερών γραμμών επικοινωνίας με την Αγκυρα δεν είναι απλώς χρήσιμη αλλά απαραίτητη». Αναφερόμενος στο μέτωπο της Ουκρανίας, θεωρεί ότι είναι στο χέρι της Μόσχας η έναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Μιλάει δε για τη στάση της Ε.Ε. απέναντι στην Κίνα, την οποία χαρακτηρίζει εταίρο, οικονομικό ανταγωνιστή και συστημικό αντίπαλο.
– Τελευταία είναι σε εξέλιξη μια προσπάθεια να βελτιωθεί το κλίμα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Πώς παρακολουθεί το Βερολίνο τις εξελίξεις και τι ρόλο μπορεί ενδεχομένως να διαδραματίσει στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων; Εξάλλου έχετε και ο ίδιος συμμετάσχει σε διπλωματικές συναντήσεις μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας.
– Οι σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι σημαντικές όχι μόνο για τις δύο χώρες αλλά και για την ευρωατλαντική κοινότητα συνολικά. Κοινός μας στόχος άλλωστε θα πρέπει να είναι η αξιοποίηση της πλήρους δυναμικής της συνεργασίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Προς όφελος όλων των χωρών. Η τεράστια αλληλεγγύη που έδειξε η Ελλάδα προς την Τουρκία μετά τον φρικτό σεισμό ήταν αξιοσημείωτη και –πιστεύω– έτυχε καλής υποδοχής στην Τουρκία. Και ο πρόεδρος Ερντογάν ήταν ένας από τους πρώτους ξένους ηγέτες που εξέφρασε τα συλλυπητήριά του μετά το τρομερό σιδηροδρομικό δυστύχημα στην Ελλάδα. Είναι επίσης πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι οι δύο κυβερνήσεις συναντήθηκαν πολλές φορές τις τελευταίες εβδομάδες. Προφανώς, κατανοώ ότι εξακολουθούν να υπάρχουν περίπλοκα ζητήματα. Αλλά αυτό το πνεύμα διαλόγου και συνεργασίας αποτελεί σίγουρα μια καλή βάση για επί της ουσίας μελλοντική πρόοδο. Εάν το επιθυμούν τα δύο μέρη, η γερμανική κυβέρνηση είναι έτοιμη να συμβάλει σε αυτήν τη διαδικασία.
– Ενίοτε έχει επικρατήσει η εντύπωση στην Ελλάδα ότι η Γερμανία τηρεί ίσες αποστάσεις από την Αθήνα και την Αγκυρα στη διμερή τους διένεξη, παρά την επιθετικότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο. Είναι δικαιολογημένες στα μάτια σας αυτές οι αιτιάσεις;
– Η εμπειρία μου είναι ότι πέρα από φήμες και επινοήματα, οι υπεύθυνοι κατανοούν ότι η ύπαρξη ανοιχτών και σταθερών γραμμών επικοινωνίας με την Αγκυρα δεν είναι απλώς χρήσιμη αλλά απαραίτητη. Αυτό δεν προδικάζει τη θέση μας επί της ουσίας – όπως η ξεκάθαρη αντίκρουση όταν ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ αμφισβητεί την κυριαρχία ενός άλλου.
– Ποιες είναι οι προσδοκίες σας μέσα από τις επικείμενες εκλογές στην Τουρκία;
– Εγκειται στους Τούρκους πολίτες να επιλέξουν την ψήφο τους.
– Το πρόσφατο ταξίδι του Εμανουέλ Μακρόν στην Κίνα και η έμφαση που έδωσε στην ανάγκη για στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης άνοιξαν τη συζήτηση για τη στάση της Ε.Ε. απέναντι σε Ουάσιγκτον και Πεκίνο. Ποια είναι η οπτική της γερμανικής διπλωματίας;
– Μοιραζόμαστε με τη γαλλική κυβέρνηση τον στρατηγικό στόχο για τη δημιουργία μιας ισχυρής, κυρίαρχης Ευρωπαϊκής Ενωσης σε όλες τις διαστάσεις που τη συνοδεύουν σε όρους οικονομικής ισχύος, εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Για τον σκοπό αυτό, και ως κοινή προτεραιότητα, θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στο ΝΑΤΟ, μαζί με τους εταίρους και τους συμμάχους μας – πρώτα και κύρια τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οσον αφορά την Κίνα, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. συμμερίζονται τη στρατηγική άποψη ότι η Κίνα είναι ταυτόχρονα εταίρος, οικονομικός ανταγωνιστής και συστημικός αντίπαλος. Οι σχέσεις της Γερμανίας με την Κίνα βασίζονται σε αυτήν την προσέγγιση: η Κίνα είναι ένας κρίσιμος εταίρος για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, η συρρίκνωση της βιοποικιλότητας και το υπερβολικό χρέος. Οταν ο καγκελάριος Σολτς ταξίδεψε στην Κίνα το 2022 και αναφέρθηκε στη ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας, ο πρόεδρος Σι και ο καγκελάριος συμφώνησαν δημόσια ότι η απειλή ή η χρήση πυρηνικών όπλων είναι απαράδεκτη. Αυτό ήταν ένα σημαντικό σήμα. Η Κίνα παραμένει επίσης κεντρικός επιχειρηματικός και εμπορικός εταίρος. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Κίνα του σήμερα είναι διαφορετική από την Κίνα του παρελθόντος. Η πολιτική και οικονομική μας τοποθέτηση πρέπει επομένως να αντικατοπτρίζει αυτή τη στάση ανταγωνισμού και αντιπαλότητας.
Ως εκ τούτου, είναι προς το συμφέρον μας να διαφοροποιήσουμε τις εμπορικές σχέσεις και να μειώσουμε τις κρίσιμες εξαρτήσεις. Η έννοια της μείωσης των ρίσκων, έναντι της αποσύνδεσης, αποτελεί την ουσία της προσέγγισης, την οποία συμμερίζεται και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην πρόσφατη ομιλία της για την Κίνα.
– Το αμερικανικό πρόγραμμα IRA φαίνεται πως στερεί επενδύσεις από την Ευρώπη και εμμέσως τονίζει τα ελλείμματα ανταγωνιστικότητας στην ευρωπαϊκή οικονομία. Ορισμένοι τάσσονται υπέρ μιας πιο τολμηρής ευρωπαϊκής απάντησης στην επενδυτική πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν, με στόχο να διατηρηθούν σε ευρωπαϊκό έδαφος οι δραστηριότητες των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Ο στόχος της κλιματικής πολιτικής του IRA είναι μια ευπρόσδεκτη αλλαγή πολιτικής από τις ΗΠΑ, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς το μέγεθος της οικονομίας τους. Ταυτόχρονα, ανησυχούμε για ορισμένα από τα στοιχεία του, που εισάγουν διακρίσεις εις βάρος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και μπορούν να μεταφέρουν τις επενδύσεις από την Ε.Ε. στη Βόρεια Αμερική. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικές οι συνομιλίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της κυβέρνησης των ΗΠΑ σχετικά με την εφαρμογή του IRA. Την ίδια ώρα, είναι σαφές ότι η Ευρώπη πρέπει να εργαστεί για την περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της.
– Ποιες είναι οι σκέψεις σας για την Ελλάδα και τις επικείμενες εκλογές;
– Δεν θα ήταν συνετό να σχολιάσω τις επερχόμενες εκλογές, πολύ περισσότερο στην περίπτωση δύο στενών εταίρων χωρών. Αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω: Η γερμανική κυβέρνηση συνεργάζεται πολύ καλά με την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μητσοτάκη και θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με μια μελλοντική ελληνική κυβέρνηση, διμερώς και στα πλαίσια της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.
Το Ουκρανικό
– Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Πότε εκτιμάτε ότι θα έρθει η ώρα για ουσιαστική διαπραγμάτευση ανάμεσα στις δύο πλευρές;
– Για εμάς είναι ξεκάθαρο ότι κανείς δεν θέλει την ειρήνη περισσότερο από τον λαό της Ουκρανίας. Το ειρηνευτικό σχέδιο του προέδρου Ζελένσκι είναι μια ξεκάθαρη υπενθύμιση προς αυτήν την κατεύθυνση. Ομως, δυστυχώς, μέχρι τώρα δεν έχουμε δει καμία προθυμία της Ρωσίας να συμμετάσχει σε σοβαρές διαπραγματεύσεις. Το «κλειδί» για την ειρήνη, λοιπόν, βρίσκεται στην αλλαγή θέσης στη Μόσχα. Αποσύροντας τα στρατεύματά του, ο Πούτιν θα μπορούσε να τερματίσει αμέσως αυτόν τον πόλεμο. Στο μεταξύ, μαζί με τους εταίρους μας θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την Ουκρανία για όσο χρειάζεται, προκειμένου να ασκήσει το δικαίωμα της αυτοάμυνας.
