Του Ανδρέα Καραμήτα
Η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι ένα αγκάθι στην προστασία του περιβάλλοντος αφού έχει σε βάθος χρόνου καταστροφικές συνέπειες για την διατήρηση των οικοσυστημάτων. Συγκεκριμένα, η βιοποικιλότητα αφορά τα είδη και τα γονίδια των υδάτινων και χερσαίων περιβαλλόντων. Είναι απότοκο εκατομμυρίων ετών εξέλιξης ενώ αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την υγιή περιβαλλοντική ρύθμιση καθώς και για μία καθαρότερη περιβαλλοντική ατμόσφαιρα.
Οι αιτίες που προκαλούν την απώλεια της βιοποικιλότητας είναι πολλές με όλες να εκπίπτουν από ανθρώπινη συμπεριφορά. Λαμβάνοντας υπόψη και την κλιματική κρίση η απώλεια μεγιστοποιείται με την εξαφάνιση αρκετών μορφών ζωής από τον πλανήτη με αποτέλεσμα να υπάρχουν βλαβερές συνέπειες για το περιβάλλον καθώς και τον άνθρωπο.
Οι αιτίες που προκαλούν την απώλεια της βιοποικιλότητας είναι πολλές με όλες να εκπίπτουν από ανθρώπινη συμπεριφορά
Τα αίτια καταστροφής των οικοσυστημάτων
Οι αιτίες που συντείνουν στην περιβαλλοντική απορρύθμιση είναι πολλές και το μόνο εφόδιο προς την αντιμετώπιση της είναι η δημιουργία οικολογικής συνείδησης και η μείωση των ειδών που χρησιμοποιούνται στην ανθρώπινη διατροφή και κουλτούρα.
Συγκεκριμένα η μετατροπή των φυσικών τοπίων σε γεωργική γη, αστικές περιοχές και ανάπτυξης υποδομών, οδηγεί στην καταστροφή και τον κατακερματισμό των οικοτόπων, που είναι η κύρια αιτία απώλειας βιοποικιλότητας. Όσο οι άνθρωποι καταλαμβάνουν άγρια εδάφη, μειώνουν τον διαθέσιμο χώρο σε ιθαγενή είδη που χρειάζονται να τραφούν, να ζήσουν και να αναπαραχθούν με αποτέλεσμα να επηρεάζεται και η φυσική διασύνδεση τέτοιων οικοσυστημάτων. Ωστόσο, ακόμη ένας επιβαρυντικός παράγοντας είναι και η κλιματική αλλαγή με την υπερθέρμανση του πλανήτη να επηρεάζει τα ενδιαιτήματα καθιστώντας δύσκολη την εύρεση τροφής από τα ζώα και φυσικούς οργανισμούς. Παραδείγματος χάριν, οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις μειώνουν την επιβίωση κάποιον φυτών με χιλιάδες είδη να εξαρτώνται από αυτά.
Υπεύθυνη για την εξαφάνιση πολλών ειδών η βιομηχανία κυνηγού
Το υπερβολικό κυνήγι ενός είδους για να την κάλυψη την ανθρώπινης ζήτησης σε κρέας ή ως ψυχαγωγία οδηγεί στην μείωση και την εξόντωση ειδών που έχουν σημαίνοντα λόγο στην υγιή διατήρηση της διατροφικής αλυσίδας. Δυστυχώς, το βιομηχανοποιημένο κυνήγι δεν λαμβάνει υπόψη την δραματική μείωση των ειδών και την καταστροφική υποβάθμιση του ρόλου τους σε σχέση με άλλα είδη στα οικοσυστήματα. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα η ένδυση, αφού η βιομηχανία της γούνας έχει ως τώρα καταστρέψει εκατομμύρια ζώα ενώ παραβιάζεται το δικαίωμα τους να ζουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Στην θάλασσα τα πράγματα είναι χειρότερα μιας και η υπεραλίευση οδήγησε στην εξάντληση και την διατάραξη του κύκλου αναπαραγωγής ειδών με μεγάλη ζήτηση όπως φάλαινες, τόνοι, σολομοί κλπ. ΟΙ ανορθόδοξες μέθοδοι ψαρέματος σαν η τράτα του βυθού έχουν καταστρέψει μεγάλο μέρος των ποσειδωνίων στον πυθμένα της θάλασσας και που αποτελούν περιοχές με θαλάσσια βλάστηση όπου χιλιάδες είδη ζώντων οργανισμών σιτίζονται και αναπαράγονται . Έτσι αποδομείται το θαλάσσιο οικοσύστημα και αυξάνονται οι θηρευτές της λείας των ειδών που ζουν στις Ποσειδωνίες.
Χωροκατακτητικά είδη εισήλθαν και στην Κύπρο
Τα οικοσυστήματα έχουν εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο που διατηρούν την σταθερότητα των πληθυσμών των ειδών. Στις μέρες παρατηρείται συχνά να εισάγονται σε ξένα περιβάλλοντα μη ιθαγενή είδη τα οποία ανταγωνίζονται τα αυτόχθονα στην κατανάλωση των πόρων αλλά και τους μεταδίδουν ασθένειες που δεν είχαν. Στην Κύπρο μάλιστα, έχουμε παράδειγμα Χωροκατακτητικού είδους στην Αγία Νάπα αλλά και σε άλλες περιοχές . Πρόκειται για το είδος του λαγοκέφαλου, ψάρι το οποίο είναι τοξικό αν καταναλωθεί και θέτει σε κίνδυνο την ζωή αυτού που θα το φάει. Ήδη στο πρόσφατο παρελθόν είχαμε δύο περιπτώσεις κατανάλωσης λαγοκέφαλων με το ένα άτομο να καταλήγει και το άλλο να επιβίωσε μετά από μακρά νοσηλεία.
Η Ρύπανση βεβαίως δεν θα μπορούσε να λείπει από τα αίτια. Ορισμένοι ρύποι όπως φυτοφάρμακα ή βαρέα μέταλλα μπορούν να εισχωρήσουν στην διατροφική αλυσίδα μολύνοντας πολλά επίπεδα του οικοσυστήματος. Μία άλλη αξιοσημείωτη παράμετρος είναι η μετάδοση μολυσματικών ασθενειών σε είδη που έχουν αναπτύξει φυσικές άμυνες σε μικρόβια που βρίσκονται στην περιοχή τους. Ωστόσο οι ανθρώπινες δραστηριότητες , μολύνουν τα οικοσυστήματα με μη ιθαγενή μικρόβια και τα αυτόχθονα είδη δεν μπορούν να τα καταπολεμήσουν οδηγώντας τα στον θάνατο.
Το διοξείδιο του άνθρακα είναι υπεύθυνο για την όξυνσή των ωκεανών, γεγονός που επιβαρύνει ανεπανόρθωτα τους θαλάσσιους οργανισμούς, όπως τα κοράλλια, το πλαγκτόν ή τα οστρακοειδή, αφού τους αφαιρεί την προστατευτική τους επικάλυψη. Η μείωση των πληθυσμών αυτών των ειδών, καθώς και των ειδών που βασίζονται σε αυτά για τροφή και καταφύγιο επιφέρει ακόμη ένα πλήγμα στην ισορροπία του θαλάσσιου οικοσυστήματος και την βιώσιμη εξέλιξη του.
Σεβασμός στο περιβάλλον και συμπερίληψη των ειδών σε αναπτυξιακά έργα
Τέλος οι αλλοιώσεις με γνώμονα την απλούστευση των οικοσυστημάτων επίσης διαμορφώνει ένα ζοφερό σκηνικό. Ανθρώπινες ενέργειες όπως η έγερση οικοδομών για την δημιουργία αστικών και επιχειρηματικών κέντρων σημαίνει άμεσα και την μείωση των θέσεων για τα διάφορα είδη ενώ καταστρέφει και την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων. Μέσα στην πληθώρα των προσπαθειών που πρέπει να καταβάλλουν τα κράτη αλλά και οι κοινωνίες των πολιτών για περιβαλλοντική βιωσιμότητα και έναν πλανήτη που λειτουργεί εύρυθμα, η απώλεια της βιοποικιλότητας, μας αφορά όλους.
