Kathimerini.gr
Οι οικονομικοί αναλυτές σε μια από τις πιο γνωστές τράπεζες της Νέας Υόρκης παρακολουθούσαν την πορεία εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία μετακινούνταν μέσω υπεράκτιων λογαριασμών. Οι τραπεζικές συναλλαγές, συνολικού ύψους άνω των 700 εκατομμυρίων δολαρίων, θεωρήθηκαν αρκετά ύποπτες για τους αξιωματούχους της Bank of New York Mellon που σήμαναν το «καμπανάκι» του κινδύνου στο υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.
Όμως οι αξιωματούχοι αγνοούσαν ποιος ήταν πίσω από τις συναλλαγές, σύμφωνα με αντίγραφα των εκθέσεων που υποβλήθηκαν. Μάλιστα, οι προσπάθειές τους να εντοπίσουν τις εταιρείες που καταγράφονταν στα τραπεζικά εμβάσματα ήταν, σε ορισμένες περιπτώσεις, θεαματικά λανθασμένες, με μια αναφορά να συνδέει -χωρίς στοιχεία- ένα έμβασμα 100 εκατομμυρίων δολαρίων σε έναν Βρετανό έμπορο που «ειδικεύεται στην πώληση φρούτων και λαχανικών».
«Μέλη της ρωσικής ελίτ και ολιγάρχες θεωρούνται από τους καλύτερους στον κόσμο στο να κρύβουν τον πλούτο τους»
Στην πραγματικότητα, τα μεταφερόμενα κεφάλαια ήταν μέρος μιας τεράστιας υπεράκτιας αυτοκρατορίας που σχετίζεται με τον Ρώσο δισεκατομμυριούχο Σουλεϊμάν Κερίμοφ. Η σύνδεσή του με αυτές τις συναλλαγές -πριν από σχεδόν μια δεκαετία- μπορεί να καταγραφεί μόνο κάποιων λεπτομερειών σε απόρρητα οικονομικά αρχεία που έλαβε η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ICIJ) και κοινοποιήθηκαν στην Washington Post.
Ο Κερίμοφ είναι ένα από τα πλουσιότερα άτομα της Ρωσίας, πολιτικός σύμμαχος του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και μέλος της ρωσικής άνω βουλής, εκπροσωπώντας την πατρίδα του το Νταγκεστάν. Ο ίδιος βρέθηκε για πρώτη φορά στη λίστα των αμερικανών κυρώσεων το 2018, ενώ η Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολούθησαν το παράδειγμα των ΗΠΑ μόλις τον περασμένο μήνα ως μέρος των αντιποίνων της Δύσης για την εισβολή στην Ουκρανία.
Ωστόσο, αυτε οι καταγραφές – οι οποίες βρίσκονται τώρα σε μια βάση δεδομένων που διατηρεί το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών – υπογραμμίζουν πόσο δύσκολο είναι να εντοπιστούν και πόσο μάλλον να παγώσουν, περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται με τον Κερίμοφ και άλλους Ρώσους ολιγάρχες, που έχουν μεταφερθεί σε offshore λογαριασμούς κατά το παρελθόν.
Αμερικανοί αξιωματούχοι περιέγραψαν το έργο της διείσδυσης σε εταιρείες κέλυφος (shell companies) που κρύβουν τις δραστηριότητες πολλών ολιγαρχών, ως μία από τις πιο δύσκολες πτυχές της οικονομικής επίθεσης κατά της Ρωσίας.
«Μέλη της ρωσικής ελίτ και ολιγάρχες θεωρούνται από τους καλύτερους στον κόσμο στο να κρύβουν τον πλούτο τους», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών. Ο αξιωματούχος που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, επεσήμανε πως τα πολυτελή γιοτ, οι βίλες και τα ιδιωτικά τζετ είναι σχετικά εύκολο να «πιαστούν» επειδή είναι «σε κοινή θέα». «Το πιο δύσκολο είναι να εντοπιστούν μέρη όπου οι άνθρωποι αυτοί έχουν δημιουργήσει εταιρείες-βιτρίνες για να κρύψουν τα περιουσιακά τους στοιχεία».
Ένας εκπρόσωπος της Bank of New York Mellon, είπε ότι η εταιρεία «παίρνει σοβαρά τον ρόλο της στην προστασία της ακεραιότητας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος», αλλά αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τις εκθέσεις που υπέβαλε η εταιρεία.
Ο Κερίμοφ βρίσκεται στη λίστα με τα ονόματα πάνω από 4.000 Ρώσων, οι οποίοι έχουν εμφανιστεί στα μυστικά οικονομικά αρχεία – γνωστά και ως αρχεία finCEN – που έλαβε η ICIJ τα τελευταία χρόνια. Ανάμεσά τους και τα Pandora Papers, που αποτέλεσαν τη βάση για μια σειρά ερευνών.
Οι Ρώσοι υπερτερούν αριθμητικά των άλλων εθνικοτήτων στους καταλόγους των ατόμων που έχουν στραφεί σε δικηγορικά γραφεία και οικονομικούς συμβούλους που εξυπηρετούν τις παγκόσμιες ελίτ, επιδιώκοντας να προστατεύσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία στον Παναμά, τα νησιά Κέιμαν και άλλους φορολογικούς παραδείσους.
Εκμεταλλευόμενοι τα κενά
Τα αρχεία που έχει στην κατοχή της η WP, παρέχουν εξαιρετική εικόνα για τις τακτικές που έχουν χρησιμοποιήσει οι ολιγάρχες για να κρύψουν ή να προστατεύσουν τον πλούτο τους από τον οικονομικό πόλεμο της Δύσης. Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε περισσότερους από 500 Ρώσους τις έξι εβδομάδες που ακολούθησαν την εισβολή στην Ουκρανία.
Ωστόσο, παρά την άνευ προηγουμένου συνεργασία μεταξύ των δυτικών κυβερνήσεων, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές στους καταλόγους κυρώσεων που έχουν υιοθετήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους, καθώς και αρκετά κενά που εκμεταλλεύονται οι ολιγάρχες.
Τέτοια τρωτά σημεία αποκαλύφθηκαν τον περασμένο μήνα όταν ο Αλεξέι Μορντάσοφ, ο οποίος πρόσφατα ανακηρύχθηκε από το περιοδικό Forbes ως ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, πούλησε τις περισσότερες από τις μετοχές του σε έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους ταξιδιών της Ευρώπης. Σε μια εταιρεία κέλυφος στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, θωρακίζοντας 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια από τις ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Ο 56χρονος Μορντάσοφ, είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της Severstal, ενός όμιλου χαλυβουργίας και διαφημίζει τη χρήση των υλικών υψηλής αντοχής που παράγει στα ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα.
Μάλιστα, η Ιταλία, καθώς οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βάζουν στο στόχαστρο τα superyachts των Ρώσων ολιγαρχών, ανακοίνωσε τη δέσμευση του σκάφους «Lady M», μήκους 65 μέτρων και αξίας 50 εκατ. δολαρίων.
Ο Μορντάσοφ που κατείχε επίσης 29,9% από το μετοχικό κεφάλαιο της TUI μέσω της Unifirm, διέσωσε τον τουριστικό όμιλο εν μέσω της πανδημίας. Μετέφερε, όμως, το μερίδιο αυτό σε εταιρική οντότητα με έδρα της Βρετανικές Παρθένες Νήσους, που υποτίθεται πως ελέγχεται από τη Μαρίνα Μορντάσοβα, την τρίτη σύζυγο του. Και έκανε τη μεταβίβαση αυτή στις 28 Φεβρουαρίου, δηλαδή τέσσερις ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την ίδια ημέρα που η ΕΕ ανακοίνωσε μια σειρά κυρώσεων και εις βάρος του.
Επιπροσθέτως, δυο εβδομάδες πριν του επιβληθούν κυρώσεις από τη Μεγάλη Βρετανία πέρασε επίσης στη Μαρίνα Μορντάσοβα το πλειοψηφικό μερίδιο που κατείχε στην Nordgold, την εταιρεία εξόρυξης που είναι εισηγμένη στο Λονδίνο. Στα μέσα Μαρτίου, η υπερπολυτελής θαλαμηγός του «Nord», αξίας 500 εκατ. δολαρίων και μήκους σχεδόν 142 μέτρων, ήταν αγκυροβολημένη στις Σεϋχέλλες και έπειτα μεταφέρθηκε στο λιμάνι του Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας για να μην κατασχεθεί.
Ύποπτες σχέσεις με το Κρεμλίνο
Πριν από δύο χρόνια, ήταν ο Κερίμοφ που ανακηρύχθηκε από το Forbes ως ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, ωθούμενος σε αυτή τη θέση από την άνοδο των τιμών του χρυσού που ανέβασε την αξία του 76% των μετοχών της οικογένειάς του στη μεγαλύτερη εταιρεία εξόρυξης χρυσού της Ρωσίας, την PJSC Polyus. Η περιουσία του έχει πέσει από τότε, αλλά αγγίζει τα 13 δισ. δολάρια.
Την περασμένη Τετάρτη, η Polyus αποκάλυψε ότι ο μεγαλύτερος μέτοχος της, ο γιος του Κερίμοφ, Σεντ, είχε πουλήσει το 30% των μετοχών της εταιρείας. Η κίνηση μείωσε τις συμμετοχές της οικογένειας κάτω από το 50%, προστατεύοντας ενδεχομένως την Polyus από κυρώσεις.
Ο 56χρονος Κερίμοφ, είναι μια μοναχική φιγούρα που σπάνια δίνει συνεντεύξεις, αλλά είναι γνωστός για την επίδειξη του πλούτου του. Στο παρελθόν οργάνωσε πλούσια πάρτι που φέρεται να περιλάμβαναν παραστάσεις από τη Σακίρα και την Μπιγιονσέ. Το 2006, τραυματίστηκε σοβαρά αφού είχε τροχαίο με μια Ferrari αξίας 650.000 δολαρίων στη Γαλλία.
Ως εκπαιδευμένος λογιστής, έκανε την αρχική του περιουσία αποκτώντας πρώιμα μερίδια σε ρωσικές εταιρείες. Εκμεταλλεύτηκε τις χρυσές ευκαιρίες που πρόσφερε ο Μπορίς Γέλτσιν μέσω των ιδιωτικοποιήσεων της κρατικής περιουσίας. Σε ηλικία 27 χρονών ιδρύει μια επενδυτική τράπεζα, τη Fedprombank, η οποία χρηματοδοτούσε τις κρατικές βιομηχανίες της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Την τεράστια περιουσία του κατάφερε να την κάνει εκμεταλλευόμενος παραπαίουσες πρώην κραταιές δημόσιες εταιρείες, τις οποίες ιδιωτικοποίησε και πούλησε σε πολλαπλάσιες τιμές.
Μετά τη ρωσική κρίση ο Κερίμοφ βρέθηκε με τεράστια περιουσία και με ακράδαντη θέση στον κρατικό μηχανισμό. Εξαγοράζει κατά σειρά εταιρείες πετρελαιοειδών, μεταλλευτικές εταιρείες, επενδύει σε μετέπειτα ενεργειακούς κολοσσούς, ενώ το 2009 αποκτά το 80% της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής χρυσού στη Ρωσία.
Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους ο Κερίμοφ απέκτησε μερίδια εταιρειών και πλούτισε με τη βοήθεια δανείων δισεκατομμυρίων δολαρίων από τράπεζες που υποστηρίζονταν από το Κρεμλίνο.
Η ικανότητα ενός άγνωστου να δανειστεί τόσο τεράστια ποσά έδωσε αφορμή για εικασίες μεταξύ ειδικών της Ρωσίας και δυτικών αξιωματούχων σχετικά με τις διασυνδέσεις του Κρεμλίνου. Αυτή η υποψία έγινε περισσότερο εμφανής το 2016 όταν αναφέρθηκε ότι εταιρείες που συνδέονται με τον Κερίμοφ είχαν πληρώσει 200 εκατομμύρια δολάρια σε υπεράκτιες εταιρείες που συνδέονται με τον Σερκέι Ρολντούγκιν, έναν τσελίστα και παλιό φίλο του Πούτιν.
Στην τελευταία ένδειξη της στενής σχέσης του Κερίμοφ με τον Πούτιν, ήταν ότι βρισκόταν μεταξύ των επιχειρηματιών που κλήθηκαν για συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο την ημέρα που οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας ξεκίνησαν την εισβολή στην Ουκρανία.
Μια προσπάθεια γεμάτη εμπόδια
Τα πληροφοριακά κενά «είναι μια από τις [υφιστάμενες] προκλήσεις σε ό,τι αφορά τα αρχεία FinCEN», σύμφωνα με τον ανώτατο αξιωματούχο του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ. «Ο FinCEN [Δίκτυο Δίωξης Οικονομικών Εγκλημάτων των ΗΠΑ] και παρόμοιοι οργανισμοί στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και σε όλο τον κόσμο είναι πιθανότατα το βασικότερο κομμάτι [στο “παζλ”] της ιχνηλάτησης των ολιγαρχών».
Τις τελευταίες εβδομάδες και καθώς ανακοινώνονται νέες κυρώσεις ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ έχει απευθύνει έκκληση στις τράπεζες και άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να εξετάζουν πιο προσεκτικά τις χρηματικές συναλλαγές καθώς και να είναι πιο επιμελείς στην υποβολή εκθέσεων στο FinCEN.
Αλλά, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα της WP, ακόμη και οι οργανωμένες προσπάθειες προκειμένου να ξεσκεπαστούν οι ιδιοκτήτες λογαριασμών offshore θα μπορούσαν να καταλήξουν σε αδιέξοδο.
Πηγή: Washington Post
