Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η Κύπρος έχει εκπληρώσει μόνο το 5% των ορόσημων και στόχων από τη μακρά λίστα μεταρρυθμίσεων που έχει καταθέσει για το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, του χρηματοδοτικού εργαλείου που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Next Generation EU. Μπορεί να ήταν θετικά τα μηνύματα της προηγούμενης εβδομάδας, που η Κύπρος έλαβε τη θετική προκαταρκτική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέρους του 2ου αιτήματος πληρωμής για λήψη έως 152 εκατομμυρίων ευρώ που περιλαμβάνει τη 2η και την 3η δόση, ωστόσο στο συγκριτικό σκορ με άλλα κράτη (RRF Scoreboard), τα μηνύματα δεν είναι τόσο θετικά. Εάν ανατρέξει κανείς στα κράτη ένα προς ένα, θα δει πως στο ποσοστό εκπλήρωσης των οροσήμων και των στόχων η Κύπρος βρίσκεται τρίτη από το τέλος.
Εστιάζοντας στα ποσοστά εκπλήρωσης των οροσήμων και στόχων των κρατών που συμμετέχουν στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η Ουγγαρία και η Σουηδία έχουν 0% εκπλήρωσής τους και δεν έχουν προχωρήσει σε κανένα αίτημα πληρωμής από το Ταμείο. Είτε σε επίπεδο χορηγιών, είτε σε επίπεδο δανείων. Είναι άγνωστο προς εμάς πόσα ορόσημα πρέπει να συμπληρώσουν τα εν λόγω κράτη για να προχωρήσουν σε κάποιο αίτημα, πάντως στο RRF Scoreboard φαίνεται πως, η Σουηδία έχει προχωρήσει σε 10 ορόσημα–στόχους, ενώ η Ουγγαρία σε 34. Η Κύπρος, όπως φαίνεται από τους επίσημους πίνακες του RRF Scoreboard, έχει να διανύσει ακόμα δρόμο με το 95% εκπλήρωσης των οροσήμων και στόχων, καθώς έχει ολοκληρώσει μόνο 31 ορόσημα. Για παιδεία έχει ολοκληρώσει 6 επενδύσεις και 4 μεταρρυθμίσεις, για εργασία 6 μεταρρυθμίσεις και 4 επενδύσεις, για υγεία 3 μεταρρυθμίσεις και 6 επενδύσεις και για κοινωνία, 1 μεταρρύθμιση και 1 επένδυση. Βάσει των στοιχείων, για να γίνει μία σύγκριση αναλογικά με τον... δρόμο που έχει να διανύσει η Κύπρος, η λίστα της έχει συνολικά 166 επενδύσεις και 116 μεταρρυθμίσεις μέχρι τα τέλη του Ιούνη 2026 για να λάβει στο μάξιμουμ το ποσό που δικαιούται. Υπενθυμίζεται πως η Κύπρος μπορεί να λάβει 1,22 δισ. ευρώ μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2026, ενώ μέχρι στιγμής από τους πίνακες του RRF Scoreboard προκύπτει πως η Κύπρος έχει λάβει 236 εκατομμύρια ευρώ χορηγιών και 26 εκατομμύρια ευρώ δανείων.
Το μεγάλο στοίχημα της Κύπρου εξ αρχής ήταν να καταφέρει να περάσει μεταρρυθμίσεις και να προχωρήσει σε επενδύσεις, οι οποίες δεν είναι μόνο ότι θα φέρουν χρήματα στα κρατικά ταμεία, αλλά θα πάνε και το κράτος μπροστά. Ο κατάλογος με τα έργα που θα πρέπει να παραδοθούν είναι μεγάλος και πλέον έχει μείνει κάτι παραπάνω από ενάμισης χρόνος για να ολοκληρωθούν. Τα κράτη έχουν την ευκαιρία να λάβουν και δάνεια, αλλά κυρίως χορηγίες που δεν θα κληθούν να τις επιστρέψουν για να κάνουν τομές και να αναβαθμιστούν σε γενικότερη βάση. Η Κύπρος δεν θα πρέπει να χάσει το στοίχημα και είναι κάτι που το γνωρίζουν οι υπεύθυνοι. Κοινοτικές πηγές, απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Κ», τόνισαν ότι ο κίνδυνος να μην ληφθούν όλα τα χρήματα που δικαιούται ένα κράτος είναι υπαρκτός όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά αφορά όλες τις χώρες. Πάντως, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, εξετάζεται στο παρόν στάδιο και το τρίτο αίτημα, αφού έχει σταλεί και μελετάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το 3ο αίτημα, πάντως οι κοινοτικές πηγές υπέδειξαν πως για το 2ο εξετάστηκαν γύρω στα 750 έγγραφα, ώστε να προχωρήσει στη σχετική αξιολόγηση και κατ’ επέκταση εκταμίευση έως 152 εκατομμυρίων ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί πως τα 1,22 δισ. ευρώ που δικαιούται στο μάξιμουμ η χώρα, αντιστοιχούν στο 4,09% του ΑΕΠ της Κύπρου.
Ποιοι παίρνουν «χρυσό»
Αφού μιλάμε για τους τελευταίους στην ολοκλήρωση οροσήμων και στόχων, ας μιλήσουμε και για τους πρώτους. «Χρυσό» στην ολοκλήρωση οροσήμων λαμβάνει η Γαλλία, έχοντας εκπληρώσει ορόσημα και στόχους της τάξης του 73% της λίστας. Αργυρό η Δανία έχοντας ολοκληρώσει το 46% των οροσήμων και στόχων που είχαν τεθεί και χάλκινο το Λουξεμβούργο έχοντας υλοποιήσει τα ορόσημα της λίστας του κατά 43%.
Η Αυστρία έχει ολοκληρώσει το 25% οροσήμων και στόχων της, το Βέλγιο 8%, η Βουλγαρία 7%, η Κροατία 36%, η Τσεχία 19%, η Εσθονία 35%, η Φινλανδία 14%, η Γερμανία 25%, η Ελλάδα 23%, η Ιρλανδία 34%, η Ιταλία 37%, η Λετονία 23%, η Λιθουανία 17%, η Μάλτα 39%, η Ολλανδία 23%, η Πολωνία 12%, η Πορτογαλία 23%, η Ρουμανία 14%, η Σλοβακία 26%, η Σλοβενία 27% και η Ισπανία 30%.
Μονοψήφιο ποσοστό ολοκλήρωσης μέχρι τώρα των οροσήμων και στόχων από τα παραπάνω ποσοστά του RRF Scoreboard προκύπτει πως έχουν μόνο 5 χώρες, από 10% έως 30% έχουν 14 χώρες, ενώ πάνω από 30% ολοκλήρωσης έχουν 8 χώρες.
Σημειώνεται πως, ένα ορόσημο ή στόχος εκπληρώνεται όταν ένα κράτος-μέλος έχει παράσχει στην Επιτροπή τα αποδεικτικά στοιχεία, υποβάλλοντας αίτηση πληρωμής (το πολύ δύο φορές τον χρόνο), ότι έχει ολοκληρώσει το ορόσημο ή τον στόχο με ικανοποιητικό τρόπο και η Επιτροπή το έχει αξιολογήσει θετικά σε εκτελεστική απόφαση. Το Next Generation EU δίνει μια δυνατή χρηματοδοτική ενίσχυση, ένα ισχυρό κίνητρο, για να κάνουν τα κράτη-μέλη τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται, για μια ανθεκτική και συμπεριληπτική ανάπτυξη.
Υπολείπεται ένα ορόσημο για τα 152
Η Επιτροπή έδωσε θετική προκαταρκτική αξιολόγηση για τα 37 από τα 38 ορόσημα και στόχους του αιτήματος πληρωμής των 152 εκατ. ευρώ. Το ορόσημο που δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως στο παρόν στάδιο είναι το ορόσημο 209. Αφορά στην έναρξη ισχύος νομοθεσίας για την αντιμετώπιση του Επιθετικού Φορολογικού Σχεδιασμού. Έτσι, η Επιτροπή ενεργοποιεί τη διαδικασία «αναστολής πληρωμών», όπως προβλέπεται στο άρθρο 24 του κανονισμού, παρέχοντας στην Κύπρο πρόσθετο χρόνο για την εκπλήρωση του οροσήμου, προχωρώντας όμως ταυτόχρονα με την πληρωμή για τα ορόσημα που έχουν εκπληρωθεί ικανοποιητικά. Εν τω μεταξύ, η Επιτροπή έχει στείλει εγγράφως στην Κύπρο την αιτιολόγηση της προκαταρκτικής αξιολόγησης του οροσήμου, για τις παρατηρήσεις της και τις ενέργειές της.
