Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η δήλωση για μία νέα αύξηση επιτοκίων κατά 0,5% τον Μάρτιο του 2023 από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερο άγχος στους δανειολήπτες. Έτσι, η νέα κυβέρνηση, όποια και να είναι αυτή, καλείται –ενώ δεν μπορεί να κάνει κάτι για να σταματήσει τις νομισματικές παρεμβάσεις της ΕΚΤ- να απαμβλύνει τις συνέπειες που θα έχουν οι Κύπριοι από την ακρίβεια, τον πληθωρισμό και τα επιτόκια. Στα προγράμματα των δύο υποψηφίων του β’ γύρου των εκλογών, του κ. Νίκου Χριστοδουλίδη και του κ. Ανδρέα Μαυρογιάννη, υπάρχουν ξεκάθαρες θέσεις αναφορικά με τους τομείς εξομάλυνσης των συνεπειών της ακρίβειας, του πληθωρισμού και των δυσκολιών που θα φέρουν ή και ήδη έχουν φέρει οι συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων στα δανειστικά και στα καταθετικά επιτόκια. Την περασμένη Πέμπτη, 2 Φεβρουαρίου, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να αυξήσει κατά 0,5% τα επιτόκια, στην πρώτη αύξησή της το 2023. Βέβαια, προηγήθηκαν άλλες τέσσερις αυξήσεις επιτοκίων από τον Ιούλιο του 2022, με απώτερο σκοπό να «δαμάσει» τον πληθωρισμό. Οι κυπριακές τράπεζες ήδη προωθούν προϊόντα με σταθερό επιτόκιο δανεισμού, ως απάντηση στην μεγάλη αύξηση των επιτοκίων. Είδαμε τις τελευταίες ημέρες προώθηση των εν λόγω προϊόντων από τους δύο μεγάλους και σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, οι δανειολήπτες που θέλουν να συνάψουν νέο δανεισμό στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι μία επιλογή που κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος.
Γυρνώντας πάλι στα της νέας Κυβέρνησης που θα υπάρχει από την προσεχή Δευτέρα και τους τρόπους προσέγγισης των δύο υποψηφίων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και του πληθωρισμού, έχουν τις δικές τους προτάσεις.
Οι κυπριακές τράπεζες ήδη προωθούν προϊόντα με σταθερό επιτόκιο δανεισμού, ως απάντηση στην μεγάλη αύξηση των επιτοκίων.
Το πρίσμα Χριστοδουλίδη
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης στο οικονομικό του πρόγραμμα έχει βάλει στην πρώτη γραμμή την πολιτική του για αντιμετώπιση των προβλημάτων της ακρίβειας και του πληθωρισμού. Από εκεί μπορεί κανείς να αντιληφθεί πόσο ψηλά έχει στην ατζέντα ο κ. Χριστοδουλίδης αυτό το ζήτημα. Σύμφωνα με το οικονομικό του πρόγραμμα, αναφέρει πως αξιολογεί συνεχώς τα μακροοικονομικά δεδομένα και τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας/Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου ως αρμόδια Αρχή για τη διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών, με στόχο τη διαμόρφωση των σωστών πολιτικών. Έτσι, στόχος είναι να παράσχει στοχευμένη οικονομική στήριξη στις ευάλωτες ομάδες, ανάλογα και με τις εξελίξεις στο πεδίο του πληθωρισμού, τηρώντας δημοσιονομική πειθαρχία και ενθαρρύνοντας, παράλληλα, την πειθαρχία και στα νοικοκυριά, αξιοποιώντας τα προγράμματα της χρηματοοικονομικής παιδείας. Όπως αναφέρει στο πρόγραμμά του ο κ. Χριστοδουλίδης, μέσα από το πρόγραμμα της χρηματοοικονομικής παιδείας θα ενημερώνει τους πολίτες για τα θέματα διαχείρισης του επιτοκιακού κινδύνου, στοχεύοντας στην προστασία της οικονομίας και της κοινωνίας από το αυξημένο κόστος της εξυπηρέτησης του χρέους. Ως Κυβέρνηση, τονίζει πως θα ενθαρρύνει συνετές πολιτικές ως προς την αύξηση των δανειστικών επιτοκίων, και προσδοκά στην αξιοποίηση κατάλληλων χρηματοοικονομικών εργαλείων κάλυψης κινδύνων, όπου ενδείκνυται, για την προστασία των δανειοληπτών και των ίδιων των τραπεζών, προς αποφυγή δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο κεφάλαιο της αντιμετώπισης της ακρίβειας ο κ. Χριστοδουλίδης αναλαμβάνει να επανεξετάσει το θεσμό της ΑΤΑ, με στόχο τη δικαιότερη κατανομή της σε όφελος όλων των χαμηλόμισθων. Μια τέτοια πρωτοβουλία αποτελεί βασικό μέτρο κοινωνικής δικαιοσύνης χωρίς να επιβαρύνονται οι εργοδότες, σχολιάζει χαρακτηριστικά επί τούτου στο πρόγραμμά του. Συγχρόνως, αναφέρει πως θα αποτρέψει την αισχροκέρδεια, αξιοποιώντας τους θεσμούς του κράτους, όπως την Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή και την Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Τα πρίσμα Μαυρογιάννη
Ο υποψήφιος για την Προεδρία της ΚΔ κ. Ανδρέας Μαυρογιάννης έχει και αυτός ψηλά στην ατζέντα του την αντιμετώπιση της ακρίβειας και του πληθωρισμού. Στο πρόγραμμά του έχει ξεχωριστό πυλώνα με την ονομασία «ακρίβεια» λέγοντας πως μετά την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού και την επεκτατική δημοσιονομική πολιτική των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον οικονομικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις και στους πολίτες, καθώς και την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, καλούμαστε σήμερα να αντιμετωπίσουμε την αύξηση του πληθωρισμού, μέσα από τις αυξήσεις των τιμών σε αγαθά πρώτης ανάγκης, όπως τα καύσιμα και τα τρόφιμα. Σύμφωνα με τις προτάσεις του υποψηφίου για τον προεδρικό θώκο κ. Μαυρογιάννη, θα πρέπει να γίνει καθολική εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε οικιακές μονάδες, στη βάση κλιμακωτής επιδότησης, η οποία θα φτάνει μέχρι και το 100%. Την ίδια ώρα, σημειώνει πως πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα διεκδίκησης από την Ε.Ε. περαιτέρω μείωσης του φόρου κατανάλωσης, ώστε να μην επιβαρύνεται δυσανάλογα ο καταναλωτής σε ενδεχόμενες νέες αυξήσεις. Όσον αφορά στην ΑΤΑ, προκρίνει την πλήρη απόδοση της, με βάση τη διακύμανση του πληθωρισμού και διεύρυνσή της για όλους τους εργαζομένους. Πρόσθετα, ο κ. Μαυρογιάννης προτείνει την επαναφορά της μείωσης του ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα από το 19% στο 9% (διεκδίκηση εξαίρεσης από την Ε.Ε.) και την κατάργηση της διπλής φορολογίας στα καύσιμα. Τέλος, προτείνει στην φορολόγηση των απροσδόκητα υπέρογκων κερδών των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας. Τέλος, εκτιμά πως πρέπει να υπάρχει ένα βιώσιμο μοντέλο αστικών συγκοινωνιών και γενικότερα μέσων μαζικής μεταφοράς.
Η ανηφόρα των επιτοκίων και η αύξηση των δανείων
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, το επιτόκιο για καταθέσεις προθεσμίας έως ενός έτους από νοικοκυριά σημείωσε αύξηση στο 0,35% το Δεκέμβρη του 2022, σε σύγκριση με 0,12% τον προηγούμενο μήνα. Το αντίστοιχο επιτόκιο για καταθέσεις από μη χρηματοδοτικές εταιρείες παρουσίασε αύξηση στο 0,61%, σε σύγκριση με 0,41% το Νοέμβριο.
Όσον αφορά στο επιτόκιο που αφορά καταναλωτικά δάνεια σημείωσε αύξηση στο 4,21%, σε σύγκριση με 3,84% το Νοέμβριο του 2022. Το επιτόκιο που αφορά δάνεια για αγορά κατοικίας αυξήθηκε στο 3,34%, σε σύγκριση με 2,95% τον προηγούμενο μήνα. Το επιτόκιο που αφορά δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά μέχρι 1 εκατ. παρουσίασε αύξηση στο 4,71%, σε σύγκριση με 4,52% το Νοέμβρη του 2022. Το επιτόκιο που αφορά δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά άνω του 1 εκατ. ευρώ, κατέγραψε μείωση στο 3,52%, σε σύγκριση με 4,35% το Νοέμβριο του 2022.
Η παραδοχή ότι με την αύξηση των επιτοκίων ο δανεισμός θα μειωνόταν, ακόμα στην Κύπρο δεν έχει επιβεβαιωθεί, τουλάχιστον όσον αφορά στα στατιστικά του 2022. Τον Δεκέμβριο του 2022 τα συνολικά νέα δάνεια παρουσίασαν αύξηση και έφτασαν στα 545,2 εκατ., σε σύγκριση με 413,1 εκατ. το Νοέμβριο του 2022. Τα νέα καταναλωτικά δάνεια αυξήθηκαν στα 14,5 εκατ. το Δεκέμβριο του 2022, σε σύγκριση με 14,1 εκατ. τον προηγούμενο μήνα. Τα νέα δάνεια για αγορά κατοικίας παρουσίασαν αύξηση στα 103,8 εκατ., σε σύγκριση με 91,8 εκατ. τον προηγούμενο μήνα. Τα νέα δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά μέχρι 1 εκατ. σημείωσαν αύξηση στα 72,6 εκατ., σε σύγκριση με 48,9 εκατ. τον προηγούμενο μήνα. Τέλος, τα νέα δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά άνω του 1 εκατ. κατέγραψαν αύξηση στα 342,7 εκατ., σε σύγκριση με 247,5 εκατ. τον προηγούμενο μήνα.
