ΧOΡΧΕ ΑΛΒΑΡΕΘ, ΑΛΜΠΕΡΤΟ ΜΟΥΣΟ, ΖΑΝ-ΜΑΡΚ ΝΑΤΑΛ, ΣΕΜΠΑΣΤΙΑΝ ΒΕΝΤΕ*
Η άνοδος του πληθωρισμού τα τελευταία τρία χρόνια πυροδοτήθηκε μετά μια πρωτόγνωρη αναστάτωση στην παγκόσμια οικονομία. Οι εγκλεισμοί της πανδημίας αρχικά μετατόπισαν τη δημόσια συζήτηση μακριά από τις υπηρεσίες προς τα αγαθά. Το χαρακτηριστικό αυτό συμπίπτει με την εποχή κατά την οποία η άνευ προηγουμένου δημοσιονομική και νομισματική τόνωση ενίσχυσε τη ζήτηση, ενόσω πολλές εταιρείες δεν αύξησαν την παραγωγή τους αρκετά γρήγορα. Ως αποτέλεσμα, παρατηρήθηκαν αναντιστοιχίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης με συνεπαγόμενη άνοδο τιμών σε ορισμένους τομείς. Οταν οι οικονομίες άνοιξαν ξανά, η ζήτηση για υπηρεσίες αποκαταστάθηκε. Κατόπιν, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία εκτόξευσε τις τιμές των εμπορευμάτων στα ύψη, συμπαρασύροντας τον παγκόσμιο πληθωρισμό στα υψηλότερα επίπεδά του από τη δεκαετία του 1970. Πέραν των παραδοσιακών μακροοικονομικών μεγεθών, η μοντελοποίησή μας δείχνει πώς οι αιχμές του πληθωρισμού σε συγκεκριμένους τομείς ενσωματώθηκαν στον δομικό πληθωρισμό, ένα λιγότερο ασταθές μέτρο, εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας. Το «κλειδί» για την ανάλυσή μας αφορά την αλληλεπίδραση μεταξύ της διογκούμενης ζήτησης και της συμφόρησης και των κραδασμών ανά τομέα.
Οταν τα σημεία συμφόρησης της προσφοράς ήταν ευρέως διαδεδομένα και αλληλεπιδρούσαν με την ισχυρή ζήτηση, η καμπύλη Φίλιπς –ο κύριος μετρητής της σχέσης πληθωρισμού και οικονομικής χαλάρωσης– ανήλθε και μετατοπίστηκε προς τα άνω. Η πιο απότομη καμπύλη Φίλιπς υπονοούσε ότι σχετικά μικρές αλλαγές στην οικονομική χαλάρωση θα επιδρούσαν πολύ στον πληθωρισμό. Τα νέα ήταν και κακά και καλά. Ο πληθωρισμός ενισχύθηκε, διότι πολλοί κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας έφθασαν στα όρια της παραγωγικής τους ικανότητας. Πάντως, ήταν εφικτή η χαλιναγώγησή του με χαμηλότερο κόστος, όσον αφορά την απολεσθείσα οικονομική παραγωγή. Αυτή η τελευταία εικόνα μάς δίνει ένα καινούργιο μάθημα: τα εκτεταμένα σημεία συμφόρησης στην προσφορά μπορούν να λειτουργήσουν θετικά για τις κεντρικές τράπεζες, όταν αντιμετωπίζουν μια άνοδο της ζήτησης. Επειδή η καμπύλη Φίλιπς γίνεται πιο απότομη σε τέτοιες περιπτώσεις, η σύσφιγξη της πολιτικής μπορεί να αποβεί αποτελεσματικότατη στη γρήγορη μείωση του πληθωρισμού με περιορισμένο κόστος παραγωγής. Ωστόσο, η υπερβολική σκλήρυνση της πολιτικής σε τέτοιες περιπτώσεις ίσως αποβεί αντιπαραγωγική, οδηγώντας σε δαπανηρή οικονομική συρρίκνωση και κακή κατανομή των πόρων.
* Επιστημονικά και διοικητικά στελέχη του ΔΝΤ. Το άρθρο δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του ΔΝΤ.
