Χρύσα Λιάγγου
Μια δέσμευση στη διακρατική συμφωνία του περασμένου Σεπτεμβρίου για τη συμμετοχή της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο του φορέα υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου εξελίχθηκε περισσότερο περίπλοκη απ’ ό,τι αρχικά είχε εκτιμηθεί και προκάλεσε νέες επιπλοκές στην πορεία του έργου, με τους υπουργούς Ενέργειας των δύο χωρών, Θ. Σκυλακάκη και Γ. Παπαναστασίου, να αναλαμβάνουν εκ νέου δράση. «Η Κυπριακή Δημοκρατία προτίθεται να συμμετάσχει, αφού προηγηθεί μελέτη δέουσας επιμέλειας, με ποσό 100 εκατ. μέσω κατάλληλου φορέα που θα επιλέξει, στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας Great Sea Interconnector, εταιρεία που θα αναλάβει την ιδιοκτησία της ηλεκτρικής διασύνδεσης και δεσμεύεται να χορηγήσει οποιαδήποτε άδεια, έγκριση, εξουσιοδότηση απαιτείται για την υλοποίηση της ρυθμιστικής συμμόρφωσης, ώστε να καθίσταται ευχερής η πιστοποίηση του φορέα υλοποίησης GSI ως ιδιοκτήτης της διασύνδεσης».
Θέτει δηλαδή προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή της Κύπρου τη μεταβίβαση των παγίων από τον ΑΔΜΗΕ στον GSI. Ο αμερικανικός σύμβουλος που ανέλαβε το έργο της αξιολόγησης για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας εντόπισε ότι το concession agreement (συμφωνία παραχώρησης) που έστειλε ο ΑΔΜΗΕ στη ΡΑΕΚ (κυπριακή αρχή ενέργειας) δεν προβλέπει ότι ο GSI είναι και ιδιοκτήτης της υποδομής και έκρινε ότι η συμμετοχή της Κύπρου σε μια εταιρεία που δεν ελέγχει τα πάγια είναι ασύμφορη. Κατόπιν αυτού η Κύπρος με επιστολή της προς τον υπουργό Ενέργειας Θ. Σκυλακάκη έθεσε το ζήτημα, παραπέμποντας στη διακρατική συμφωνία. Το ζήτημα διευθετήθηκε σε προφορικό επίπεδο λίγο πριν εκπνεύσει το 2024 μεταξύ των αρμοδίων υπουργών Ελλάδας και Κύπρου και αναμένεται να πάρει και τη μορφή επίσημων γραπτών δεσμευτικών κειμένων. Η ελληνική πλευρά θεωρεί αυτονόητο, βάσει κυβερνητικών παραγόντων, το αίτημα της Κύπρου για μεταφορά των παγίων στην εταιρεία που θα συμμετάσχει μετοχικά, γι’ αυτό και δεσμεύτηκε στη διακρατική συμφωνία.
Ωστόσο, τα πάγια ενός έργου που έχει ενταχθεί στον κατάλογο των έργων PCI, βάσει ευρωπαϊκού πλαισίου, δεν μπορούν να μεταφερθούν σε έναν φορέα που δεν έχει την απαιτούμενη πιστοποίηση από την Ε.Ε., η οποία μάλιστα έχει χρηματοδοτήσει το έργο με 657 εκατ. Για να γίνει ιδιοκτήτης των παγίων ο GSI και να μη χαθεί η χρηματοδότηση θα πρέπει να είναι πιστοποιημένος διαχειριστής, διαδικασία που διαρκεί περίπου έναν χρόνο.
Σ’ αυτό που οι δύο πλευρές συμφώνησαν είναι ότι τα πάγια θα παραμείνουν στον ΑΔΜΗΕ έως ότου πιστοποιηθεί ως διαχειριστής ο GSI. Αμέσως μετά την πιστοποίηση τα πάγια θα μεταβιβαστούν στον GSI, κάτι που θα αναφέρεται ρητά στη συμφωνία για την είσοδο της Κύπρου στο έργο, όταν λάβει την απόφαση, και σε όλα τα ενδιάμεσα κείμενα, όπως τονίζουν στην «Κ» ανώτατα στελέχη του ΥΠΕΝ. Τα ίδια στελέχη διευκρινίζουν ότι η μεταφορά των παγίων δεν είναι απαραίτητο να προχωρήσει εάν η Κύπρος δεν αποφασίσει να μπει στο έργο και ότι η σχετική δέσμευση δεν αφορά την είσοδο άλλων μετόχων, όπως για παράδειγμα της γαλλικής Meridiam, η οποία δεν έχει θέσει τέτοιο ζήτημα.
Τα συμφωνηθέντα αναμένεται να συνταχθούν σε επίσημα κείμενα από τον ΑΔΜΗΕ και να αποσταλούν στη Λευκωσία τις επόμενες ημέρες, ενώ στις 15 Ιανουαρίου θα γίνει νέα τηλεδιάσκεψη με την Ε.Ε. για την πορεία των εκκρεμοτήτων. Το μείζον ζήτημα, ωστόσο, είναι το γεωπολιτικό, που δεν έχει επιτρέψει από τον Οκτώβριο την έξοδο του ερευνητικού πλοίου της Νexans στα διεθνή ύδατα για τις μετρήσεις βυθού.
