Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Μέσα σε μια δεκαετία το κυπριακό τραπεζικό σκηνικό έχει αλλάξει εκ βάθρων, βιώνοντας τρεις κρίσεις και ως αποτέλεσμα να έχουν κλείσει τρεις συν μία τράπεζες. Ο λόγος για την Λαϊκή τράπεζα, η πρώτη απώλεια ως αποτέλεσμα της τραπεζικής κρίσης, έπειτα στα «απόνερα» αυτής «έπεσε» η Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα πέντε χρόνια αργότερα και τέλος, ο πόλεμος με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι ευρωπαϊκές κυρώσεις έφεραν την RCB Bank να κλείνει στο πρώτο εξάμηνο του 2022. Πέραν αυτών, βάσει του ρυθμιστικού πλαισίου καταπολέμησης της νομιμοποίησης των εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AML) η FBME είδε και αυτή την «πόρτα της εξόδου» από το κυπριακό τραπεζικό τοπίο στο τέλος του 2015.
Μέχρι το τέλος του 2022 πιθανόν οι τραπεζικοί υπάλληλοι να μην ξεπερνούν τους 6.500 - 6.700.
Κανείς δεν αποκλείει πως στα επόμενα χρόνια δεν θα δούμε περαιτέρω αλλαγές που δεν σχετίζονται μόνο με την τεχνολογία και την μείωση κόστους / καταστημάτων / υπαλλήλων. Ήδη έχουν γίνει κινήσεις να μπουν ελληνικές τράπεζες ως μέτοχοι σε κυπριακές, όπως η Eurobank στην Ελληνική Τράπεζα και με τις φήμες να θέλουν η Eurobank να αναζητά ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό μέσα στην τράπεζα αν και εφόσον αφήσουν ανοιχτό παράθυρο οι άλλοι μέτοχοι. Στην Τράπεζα Κύπρου, επίσης, φήμες που τόσο η Τράπεζα Κύπρου όσο και η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος διέψευσαν, θέλουν να υπάρχουν συζητήσεις για δημιουργία κάποιας μετοχικής σχέσης. Η Alpha Bank επίσης. Οι ίδιες φήμες θέλουν Τράπεζα Κύπρου και Alpha Bank να συζητούν για μετοχική συνεργασία κάποιου τύπου. Ποια μορφή θα έχει, άγνωστο. Και αν θα έχει στο τέλος, διότι οι φήμες για τράπεζες γεννούνται πολλές. Για Ελληνική Τράπεζα πάντως και Τράπεζα Κύπρου δεν αντικατοπτρίζεται η παρούσα εικόνα τους στην τιμή της μετοχής τους και φαντάζουν επενδυτικές ευκαιρίες. Οι μετοχικές συνεργασίες μπορεί επίσης να μην περιορίζονται μόνο σε ελληνικά σχήματα και να τις προσεγγίσουν και τράπεζες εκτός Ελλάδας που βλέπουν χαμηλές τιμές μετοχών και προοπτική που να αξίζει.
Καταστήματα – προσωπικό
Κλείνοντας τράπεζες αυτή τη δεκαετία, περιορίζονται όπως είναι αντιληπτό και το προσωπικό τους. Όλες οι συνεργασίες που προέκυψαν στη δεκαετία μεγάλωσαν σχήματα (βλέπε Λαϊκή Τράπεζα και Τράπεζα Κύπρου, βλέπε Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα και Ελληνική Τράπεζα), αλλά υπήρξαν και απολύσεις υπαλλήλων. Η FBME έκλεισε, το ίδιο επί της ουσίας και η RCB Bank παρόλο που θα κρατήσει ένα χαρακτήρα «asset management company». Το προσωπικό της RCB Bank που θα απομείνει θα είναι διψήφιο, από τους σχεδόν 360 υπαλλήλους που είχε στο δυναμικό της. Η FBME είχε σχεδόν 150 υπαλλήλους.
Πλέον στις τράπεζες με τις αλλαγές που έχουν προκύψει έχουν απομείνει γύρω στους 7.600 υπαλλήλους και από πλευράς καταστημάτων, δεν ξεπερνούν τα 230. Οι δύο μεγάλοι έχουν κλείσει αρκετά καταστήματα, η Τράπεζα Κύπρου προχώρησε σε μικρά και μεγάλα Σχέδια Εθελούσιας Αποχώρησης την τελευταία διετία, ετοιμάζεται και για άλλο ένα, ενώ η Ελληνική Τράπεζα προσπαθεί να βρει τη χρυσή τομή με τις συντεχνίες για να προχωρήσει αναλόγως. Μέχρι το τέλος του 2022 πιθανόν οι τραπεζικοί υπάλληλοι να μην ξεπερνούν τους 6.500 - 6.700. Ενδεικτικά, το τέλος του 2018 βάσει στοιχείων του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου οι υπάλληλοι ήταν στους 9.000 και τα καταστήματα στα 384. Στη μείωση των υπαλλήλων και των καταστημάτων συνέβαλε και μια άλλη κρίση, η πανδημική, αφού οι τράπεζες και μείωσαν τα φυσικά τους καταστήματα, αλλά και επένδυσαν θέλοντας και μη σε τεχνολογικές οδούς.
Οι επισκέψεις των πελατών σε φυσικά καταστήματα δεν πρόκειται να επιστρέψουν σε μη πανδημικά επίπεδα ξανά, είναι γεγονός. Στο άμεσο μέλλον οι επιταγές δεν θα γίνονται δεκτές, ήδη υπάρχουν τράπεζες στην Κύπρο που δέχονται επιταγές σκαναρισμένες σε ηλεκτρονικά αρχεία «pdf». Τα μετρητά επίσης πολύ πιθανόν στα επόμενα χρόνια να αποτελούν και αυτά παρελθόν. Οι ψηφιακές παροχές – υπηρεσίες (digital services) αναπτύσσονται ολοένα και περισσότερο, η ροπή προς την τεχνολογία είναι σαφής και δεν γυρνά πίσω. Είναι μονόδρομος, με τις κυπριακές τράπεζες να είναι αναγκασμένες να ακολουθήσουν το ρεύμα. Είναι «πίσω» τεχνολογικά, σαφώς, δεν μπορούν να συγκριθούν με άλλες τράπεζες. Για παράδειγμα αυτό με την ψηφιακή επιταγή είναι παροχή που τράπεζες του εξωτερικού την λειτουργούν πολλά χρόνια. Εάν οι κυπριακές τράπεζες προχωρήσουν τεχνολογικά, τότε ο αριθμός των 6.500 – 6.700 υπαλλήλων του τέλους του 2022 θα είναι μεγάλος και θα αναμένουμε νέα Σχέδια Εθελουσίας, νέες αποχωρήσεις, νέα «debate» με συντεχνίες και τράπεζες.
Μείωση δανείων – καταθέσεων
Μέσα στην εξίσωση της αλλαγής του κυπριακού τραπεζικού χάρτη δεν θα πρέπει να λείπει ο παράγοντας δανεισμού και καταθέσεων. Η Κεντρική Τράπεζα αναφέρει σε στοιχεία της πως το υπόλοιπο των καταθέσεων τον Απρίλιο 2022 έφθασε στα 51 δισ. ευρώ και το υπόλοιπο των συνολικών δανείων τον Απρίλιο 2022 έφθασε στα 28 δισ. ευρώ. Το υπόλοιπο των καταθέσεων το 2014 έφτανε στα 46,1 δισ. ευρώ και το υπόλοιπο των συνολικών δανείων τον Απρίλιο 2022 έφτανε στα 61,5 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα το 2015 στα 46 δισ. ευρώ και στα 62,7 δισ. ευρώ, το 2016 στα 49 δισ. και 55,3 δισ. αντίστοιχα, το 2017 στα 49,4 δισ. και 51,4 δισ., το 2018 στα 47,9 δισ. και 39,2 δισ. αντίστοιχα, το 2019 στα 48,7 δισ. ευρώ και 33,6 δισ. ευρώ δανείων, το 2020 στα 48,2 δισ. ευρώ και 31,8 δισ. ευρώ και το 2021 στα 51,1 δισ. ευρώ οι καταθέσεις και 29,6 δισ. ευρώ ο δανεισμός.
Ο δανεισμός όπως διαφαίνεται από τα δεδομένα μειώνεται συνεχώς, μειώνεται το ρίσκο, όπως όμως μπορεί να εξαχθεί και το συμπέρασμα πως προκύπτουν προβλήματα κερδοφορίας για τις τράπεζες.
Συγχώνευση USB Bank
Αφού μιλάμε για αλλαγές στον τραπεζικό χάρτη της Κύπρου την τελευταία δεκαετία, τότε είναι άξιο αναφοράς η έλευση των λιβανέζων μετόχων και η αλλαγή της Τράπεζας Πειραιώς Κύπρου σε Astrobank το Μάρτη του 2017. Πέραν του κλεισίματος των τραπεζών, αναγκαστικού και μη, υπήρξε και μία συγχώνευση τράπεζας, αυτή της USB Bank από την Astrobank το 2019. Η AstroBank ενίσχυσε τη θέση της στην κυπριακή αγορά, αφού το σύνολο ενεργητικού της τράπεζας μεγάλωσε πέραν του 50%, παρά το ότι παραμένει μικρή τράπεζα. Πήγε να αποκτήσει και την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (Κύπρου) έκτοτε, αλλά με την έλευση της πανδημίας και βάσει άλλων εξωγενών παραγόντων δεν τα κατάφερε.
Τέλος, στον κυπριακό τραπεζικό χάρτη προστέθηκε εντός του 2016 η Ancoria Bank, τράπεζα η οποία λόγω της χρονικής περιόδου που συστήθηκε, δεν είχε τα βαρίδια που είχαν άλλες, όπως για παράδειγμα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
