Φόβους για νέα επισιτιστική κρίση, αλλά και κατακόρυφη αύξηση στις τιμές των σιτηρών, προκαλεί η απόφαση της Ρωσίας να αποχωρήσει από τη συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, μία συμφωνία που βοήθησε να μετριαστούν οι επιπτώσεις του πολέμου στις φτωχότερες χώρες που εισάγουν δημητριακά αλλά και στις χώρες της Δύσης που αντιμετωπίζουν επίμονα υψηλό πληθωρισμό.
Το άμεσο αποτέλεσμα της αναστολής είναι ότι εκατομμύρια τόνοι σιταριού που προορίζονται για την Αφρική και τη Δυτική Ασία έχουν αποκλειστεί, με τη Μόσχα να κλιμακώνει την κρίση, στοχοποιώντας τα τελευταία 24ωρα τερματικούς σταθμούς σιτηρών και λιμενικές υποδομές της Ουκρανίας. Έχει διαμηνύσει ότι θα επιστρέψει στη συμφωνία μόνο εάν ικανοποιηθούν βασικά της αιτήματα, όπως είναι μεταξύ άλλων η επανασύνδεση της αγροτικής τράπεζας Rosselchosbank με το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT, καθώς και η αποδέσμευση των «παγωμένων» περιουσιακών στοιχείων ρωσικών εταιρειών.
Μετά το μεγαλύτερο ημερήσιο άλμα εδώ και μία δεκαετία, οι διεθνείς τιμές του σιταριού αυξήθηκαν χθες για τρίτη συνεχόμενη ημέρα. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στο Σικάγο σημείωσαν άνοδο κατά 1,79%, αφού είχαν σημειώσει αύξηση της τάξεως του 9%, τη μεγαλύτερη αύξηση από το 2012.
Οι τιμές για άλλα γεωργικά προϊόντα όπως η ελαιοκράμβη και η ζάχαρη εκτοξεύθηκαν επίσης σε όλο τον κόσμο, καθώς η Ουκρανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς δημητριακών, όπως το σιτάρι και το καλαμπόκι, και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στα προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας του ΟΗΕ. Ως εκ τούτου, όταν η Ρωσία εισέβαλε και απέκλεισε τα ουκρανικά λιμάνια, οι τιμές των σιτηρών εκτοξεύτηκαν στα ύψη σε πολλά μέρη του κόσμου. Έπειτα από μήνες επισιτιστικής ανασφάλειας η συμφωνία που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση της Τουρκίας και των Ηνωμένων Εθνών τον Ιούλιο του 2022 ήρε τον ρωσικό ναυτικό αποκλεισμό της Μαύρης Θάλασσας και έθεσε όρους ώστε εκατομμύρια τόνοι σιτηρών να αρχίσουν να ρέουν από τα σιλό της Ουκρανίας.
Έκτοτε, η ημερομηνία λήξης της συμφωνίας παρατάθηκε πολλές φορές, με τη Μόσχα να περιμένει μέχρι την ενδέκατη ώρα για να δώσει παράταση, πράγμα που έκανε πάντοτε απρόθυμα καθώς οι απαιτήσεις του προέδρου Πούτιν δεν ικανοποιήθηκαν από τη Δύση. Η συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα επέτρεψε στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (WFP) να στείλει περισσότερους από 725.000 τόνους σιταριού από την Ουκρανία σε χώρες που αντιμετωπίζουν πείνα, συμπεριλαμβανομένης της Αιθιοπίας, της Υεμένης και του Αφγανιστάν.
Στο εξής και μέχρι νεωτέρας, η Ρωσία προειδοποίησε ότι όλα τα πλοία στη Μαύρη Θάλασσα που κατευθύνονται προς τα ουκρανικά λιμάνια θα θεωρούνται πιθανοί φορείς στρατιωτικού φορτίου, ενώ τις τελευταίες ημέρες εξαπέλυσε εκτεταμένες επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον νευραλγικών υποδομών στη νότια Ουκρανία, καταστρέφοντας, σύμφωνα με το Κίεβο, τουλάχιστον 60.000 τόνους σιτηρών.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου –μια δεξαμενή σκέψης με έδρα τις ΗΠΑ–, οι πρόσφατες επιθέσεις είναι πιθανό να επιβεβαιώσουν εκ νέου τις αντιρρήσεις της Ρωσίας για την ανανέωση της συμφωνίας για τα σιτηρά και να εμποδίσουν την ικανότητα του Κιέβου να εξάγει γεωργικά προϊόντα.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο του «ντόμινο» θα έχει αντανάκλαση στον παγκόσμιο πληθωρισμό που είχε αρχίσει να «φρενάρει» έπειτα από καιρό. Ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε ότι λυπάται «βαθιά» για την απόφαση της Ρωσίας, η οποία αφαίρεσε ένα «σωσίβιο» για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας, καθώς και για όσους παλεύουν ήδη με το αυξανόμενο κόστος τροφίμων, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ προειδοποίησε ότι η Ρωσία θέτει σε κίνδυνο την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.
