Χόλγκερ Σμίεντινγκ, Σάλομον Φίντλερ, Κάλουμ Πίκερινγκ*
Παρά τις σοβαρές προκλήσεις, η Γερμανία απολαμβάνει την πιο άνετη δημοσιονομική θέση από τις προηγμένες οικονομίες. Το δημόσιο χρέος φαίνεται ότι θα μειωθεί στο 63% του ΑΕΠ το 2025, πολύ χαμηλότερα από το 100% για την υπόλοιπη Ευρωζώνη και το σχεδόν 130% των ΗΠΑ. Ωστόσο, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας έδωσε εντολή στους κυβερνώντες να ακολουθήσουν πιο συνετή πολιτική.
Η κυβέρνηση πιθανότατα θα ψάξει και θα βρει κάποια περιθώρια ελιγμών, αν και υπό μια αυστηρή ερμηνεία του «φρένου του χρέους», ο δείκτης χρέους της Γερμανίας μπορεί να μειωθεί στο 61% το 2025 και στο 55% το 2028. Το 2009, η χώρα αποφάσισε να ρυθμίσει συνταγματικά το φρένο χρέους της, οπότε, εκτός σοβαρών κρίσεων πέραν του κυβερνητικού ελέγχου, τα κυκλικά προσαρμοσμένα ομοσπονδιακά ελλείμματα πρέπει να περιοριστούν στο 0,35% του ΑΕΠ.
Η προσπάθεια της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει χρήματα που δεν δαπανήθηκαν, ενώ το φρένο χρέους ανεστάλη κατά τη διάρκεια της πανδημίας για εκτός προϋπολογισμού δαπάνες, που διοχετεύθηκαν για άλλους σκοπούς στο μέλλον, εντέλει οδήγησε σε παραβίαση του συντάγματος. Το αν το όριο επί του δανεισμού εξακολουθεί να έχει νόημα, όταν αυξάνονται οι ανάγκες για αναβάθμιση υποδομών, αντιμετώπιση του πλήγματος από τις υψηλές τιμές ενέργειας και μετάβαση σε οικονομία χαμηλών ρύπων, συνιστά ξεχωριστό ζήτημα.
Η ετυμηγορία επηρεάζει άμεσα το Ταμείο για το Κλίμα και τον Μετασχηματισμό (KTF). Καθώς το δικαστήριο ακύρωσε τις εγκρίσεις χρέους 60 δισ. ευρώ εκτός προϋπολογισμού (που ισοδυναμεί με το 1,5% του ΑΕΠ του 2023), το KTF θα περιορίσει τα σχέδια δαπανών του κατά αυτό το ποσό, πιθανότατα παρατείνοντας τις δαπάνες μέσα σε ορίζοντα 4ετίας. Ενα άλλο ταμείο 100 δισ. ευρώ για περισσότερες αμυντικές δαπάνες δεν θα επηρεαστεί, διότι υπάρχει διαφορετική πρόβλεψη στο σύνταγμα.
Εντούτοις, τμήματα του Ταμείου Οικονομικής Σταθεροποίησης, ύψους 200 δισ. ευρώ, για την αντιμετώπιση του πρόσφατου σοκ στις τιμές της ενέργειας ενδέχεται να δεχθούν πλήγμα. Χάρις στη μεγάλη διόρθωση στις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας από τον Οκτώβριο του 2022, τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα δεν θα χρειαστούν ούτως ή άλλως. Στα τέλη του 2022, ακόμη 170 δισ. ευρώ είχαν μείνει αδαπάνητα. Αναμένουμε από το Βερολίνο να προστατεύσει ορισμένα, αλλά όχι όλα, σχέδια δαπανών του 2024 και του 2025, πιθανώς βασιζόμενο περισσότερο σε πιστωτικές εγγυήσεις για την κρατική τράπεζα KfW ή συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για επενδυτικές δαπάνες.
* Οι κ. Χόλγκερ Σμίεντινγκ, Σάλομον Φίντλερ και Κάλουμ Πίκερινγκ είναι οικονομολόγοι της Berenberg Bank.
