Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Είναι γεγονός πως οι δείκτες των τραπεζών βρίσκονται στην καλύτερη τους φάση σε σχέση με τα χρόνια της τραπεζικής κρίσης που κορυφώθηκε στην Κύπρο το 2013. Η εικόνα των τραπεζών δεν θυμίζει σε τίποτα την εικόνα που είχαν ακόμα και πριν από πέντε χρόνια, δεν τίθεται καν σε σύγκριση με την εικόνα πριν από δέκα χρόνια.
Στη συνέντευξή του ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, κ. Μιχάλης Καμμάς μιλά στην «Κ» για την πιθανότητα ύφεσης στον χρόνο που μας έρχεται, για την κατάσταση των τραπεζών σε σχέση με την προηγούμενη 10ετία, για το περιβάλλον των επιτοκίων και το επενδυτικό μομέντουμ των κυπριακών τραπεζών.
Ο κ. Καμμάς τονίζει στη συνέντευξή του πως, οι τράπεζες έχουν μεταμορφωθεί και αποτελούν τον πλέον ισχυρό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης, χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και κοινωνικής συνοχής.
Τέλος, ο γ.δ. του Συνδέσμου Τραπεζών εκτιμά ότι «θα πρέπει σίγουρα να δούμε στους επόμενους μήνες πως θα διαμορφωθούν οι εν εξελίξει πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή».
- Έχουμε αποφύγει τον κίνδυνο η οικονομία να βρεθεί σε κατάσταση ύφεσης το 2024;
- Θα ήταν παρακινδυνευμένο να έκανα μια απόλυτη δήλωση και να σας απαντούσα με ένα ναι ή ένα όχι, για ένα τόσο πολύπλοκο θέμα για το οποίο οι εκτιμήσεις δεν καθορίζονται μόνο από τα τοπικά δεδομένα, αλλά κυρίως από εξωγενείς παράγοντες. Άλλωστε, κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε βιώσει αλλεπάλληλες κρίσεις, δεχόμαστε –ως οικονομία– ακόμη ισχυρές πιέσεις από τις διεθνείς εξελίξεις και την ευρύτερη αστάθεια που επικρατεί και επηρεάζει τις διεθνείς τιμές ενέργειας και προϊόντων, τις μεταφορές και το εμπόριο και βεβαίως τις σχέσεις μεταξύ κρατών, ακόμη και ολόκληρης της Δύσης σε σχέση με άλλες χώρες ή μπλοκ κρατών. Συνεπώς, αυτό που μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε είναι ότι όλα όσα πετύχαμε τα τελευταία χρόνια αποτελούν το καλύτερο εφόδιο για τα επόμενα και έχουν δημιουργήσει συνθήκες που καθιστούν την οικονομία μας ανθεκτική.
Μπορούμε να σημειώσουμε με βεβαιότητα ότι αυτή η ανθεκτικότητα έχει αποδειχτεί με εμφατικό τρόπο κατά τα τελευταία χρόνια, κατά τα οποία έχουμε εισέλθει σε μια κατάσταση μόνιμων κρίσεων μέσα από το μίγμα της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης, του πληθωρισμού, των πολέμων και της μεγάλης αστάθειας στις γραμμές παραγωγής και στο παγκόσμιο εμπόριο.
- Για το 2025 μπορούμε να πούμε το ίδιο;
- Λαμβάνοντας υπόψη αυτά για τα οποία μιλήσαμε πιο πριν, αντιλαμβάνεστε ότι και το 2025 είναι ακόμη πιο μακρινό χρονικά και για να το προσεγγίσουμε, έστω, σε επίπεδο εκτιμήσεων θα πρέπει σίγουρα να δούμε στους επόμενους μήνες πώς θα διαμορφωθούν οι εν εξελίξει πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να επαναβεβαιωθεί και να αποδειχτεί στην πράξη η συνοχή της Δύσης έναντι γεωπολιτικών και οικονομικών παραμέτρων, υπό το πρίσμα εσωτερικών αλλαγών και εξελίξεων. Για παράδειγμα, με προβληματισμό παρατηρώ την άνοδο ακροδεξιών ή ευρύτερα λαϊκίστικων πολιτικών κομμάτων ή κινήσεων που φλερτάρουν με την εξουσία, απόρροια των μεταναστευτικών πιέσεων που δέχονται οι χώρες της ηπείρου και της αδυναμίας των κυβερνήσεων να δώσουν ουσιαστικές απαντήσεις τόσο στα προβλήματα όσο και στις ανησυχίες.
Παρελθόν η κρίση
- Οι κυπριακές τράπεζες θεωρείτε πως βρίσκονται στην καλύτερη κατάστασή τους από τον καιρό της κρίσης;
- Μετά από επίμονες, επίπονες και οργανωμένες προσπάθειες οι τράπεζές μας ναι, έχουν αφήσει στο παρελθόν την κρίση, που προ δεκαετίας πέρασαν και κρατούν από αυτήν την περίοδο μόνο τα πολύτιμα μαθήματα που προκύπτουν. Βεβαίως, έχουν κληρονομηθεί και προβλήματα τα οποία συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τον κυπριακό τραπεζικό τομέα και κυριότερο το ζήτημα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, παρά τη μεγάλη πρόοδο που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια.
Την ίδια ώρα, εάν προσεγγίσουμε μια σειρά από δείκτες που καταγράφουν την εικόνα των τραπεζών όπως είναι η κεφαλαιακή επάρκεια, η ρευστότητα, η επικερδότητα και το μοντέλο λειτουργίας που εφαρμόζουν με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε ότι οι τράπεζες βρίσκονται σε σαφώς καλύτερη κατάσταση σε σύγκριση με το παρελθόν. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι τράπεζες κάνουν άλματα στα πεδία της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, τόσο για τις ίδιες ως επιχειρήσεις όσο και για τον ρόλο που διαδραματίζουν ως εφαλτήρια υιοθέτησης και ανάπτυξης καλών πρακτικών για ολόκληρη την οικονομία και την κοινωνία.
Η σημερινή κατάσταση των τραπεζών αποτελεί οδοδείκτη για το μέλλον, για αποφυγή κακοτοπιών και για σχεδιασμό με όραμα, συνέπεια και μεθοδικότητα με σκοπό τη βελτίωση και την εξέλιξη.
- Πώς οι καλά κεφαλαιοποιημένες και ισχυροποιημένες τράπεζες μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη της οικονομίας σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία;
- Με μια φράση οι τράπεζες χρηματοδοτούν την ανάπτυξη, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που στη βάση βιώσιμων προτάσεων και παραγωγικών μοντέλων αντλούν χρήματα προς υλοποίηση προσωπικών και επαγγελματικών στόχων που δίνουν πρόσθετη αξία στην οικονομία.
Αξιοποίηση του μομέντουμ
- Συμφωνείτε πως τα πρόσφατα κέρδη των τραπεζών δεν είναι διατηρήσιμα αλλά μια παροδική κατάσταση πραγμάτων που προκάλεσε η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων;
- Συμφωνούμε και είναι κάτι που έχουμε διαμηνύσει σε όσες φωνές προέταξαν σενάρια για έκτακτες φορολογίες. Σαφώς και τα φετινά τραπεζικά κέρδη αποδίδονται –εν μέρει– στη ραγδαία αύξηση των επιτοκίων προς συγκράτηση του πληθωρισμού ως αποτέλεσμα της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Αυτός είναι και ο λόγος που η Νομισματική Αρχή περιορίζει ή απαγορεύει την καταβολή μερισμάτων, ευνοώντας –παράλληλα– την περαιτέρω ενίσχυση των κεφαλαιακών αποθεμάτων.
Επιπλέον, οι τράπεζες μέσω αυτής της συγκυρίας έχουν την ευκαιρία να βελτιώσουν τη θέση τους σε πολλά επίπεδα, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζουν να χρηματοδοτούν την οικονομία ενισχύοντας επίσης και την ανταγωνιστικότητά τους. Επιπλέον, δεν πρέπει να παραβλέπονται οι υφιστάμενοι αλλά και οι μελλοντικοί, δυνητικοί κίνδυνοι που μπορούν να πιέσουν ακόμη και τις ίδιες τις τράπεζες.
Κατά συνέπεια θεωρούμε ότι το σημερινό στάτους και μομέντουμ στις τράπεζες πρέπει να αξιοποιηθεί με τέτοιο τρόπο που να δημιουργήσει συνθήκες αειφόρου ανάπτυξης για τις ίδιες και κατ’ επέκταση για το σύνολο της οικονομίας.
Οικονομία και τράπεζες παραμένουν ανθεκτικές
- Σας ανησυχεί μήπως η υποχώρηση της αγοραστικής δύναμης νοικοκυριών και επιχειρήσεων προκαλέσει ένα νέο κύμα μη εξυπηρετούμενων δανείων;
- Αναμφίβολα, όταν οι συνθήκες στην οικονομία δεν είναι ευνοϊκές ή υπάρχουν πηγές κινδύνου για την οικονομική πορεία της χώρας αντίστοιχα επηρεάζεται και ο τραπεζικός τομέας της χώρας. Παρόλα αυτά, τόσο οι τράπεζες και οι δανειολήπτες όσο και η οικονομία μας στο σύνολό της παρουσιάζουν ανθεκτικότητα και πολύ ισχυρές αντιστάσεις έναντι των εξωγενών πιέσεων. Αυτή η εικόνα καταγράφεται μέσα από σειρά δεικτών όπως η απασχόληση, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης, τα νέα δάνεια και το ύψος των ΜΕΔ ή της δημιουργίας νέων ΜΕΔ. Αυτοί οι δείκτες αφήνουν αισιόδοξα μηνύματα και για το άμεσο μέλλον, χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι εφησυχάζουμε ή ότι δε μας προβληματίζουν οι δυσκολίες που υπάρχουν ενώπιόν μας.
- Είναι οι κυπριακές τράπεζες σε ικανοποιητικό βαθμό προετοιμασμένες για να αντιμετωπίσουν τους σύγχρονους κινδύνους; Αναφέρομαι στην κλιματική κρίση και στις κυβερνοεπιθέσεις.
- Και στα δύο πεδία οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε ουσιαστικές κινήσεις, ήδη εφαρμόζουν πλάνα δράσης, έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις, εκπαιδεύουν το ανθρώπινο δυναμικό τους και βεβαίως ευθυγραμμίζονται, υιοθετούν και συμμορφώνονται με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό νομικό, κανονιστικό ή εποπτικό πλαίσιο επί των προαναφερθέντων πεδίων. Ειδικότερα, μπορούμε να πούμε ότι στο ζήτημα που κατά καιρούς προκύπτει με τις κυβερνοεπιθέσεις αλλά και τις ηλεκτρονικές απάτες, οι τράπεζες έχουν αποδείξει –πλέον– ότι είναι καλά προετοιμασμένες και θωρακισμένες με ισχυρά επίπεδα ασφάλειας, πολλαπλά επίπεδα επιβεβαίωσης συναλλαγών και αυξημένα μέτρα ταυτοποίησης. Συνεπώς, είναι εξαιρετικά δύσκολο τα συστήματα των τραπεζών να προσβληθούν και οι πελάτες των τραπεζών είναι αρκετά προστατευμένοι, φτάνει βεβαίως και οι ίδιοι να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης των προσωπικών τους δεδομένων και κατά συνέπεια των χρημάτων στους λογαριασμούς τους. Αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, θεωρώ ότι μέσα από τις παραμέτρους που τίθενται μέσω του ESG για βιώσιμη και πράσινη χρηματοδότηση για αντίστοιχους στόχους πράσινης, κυκλικής, βιώσιμης και συνεπώς ανθεκτικής οικονομίας, ο ρόλος των τραπεζών είναι σημαντικός προς δημιουργία καλύτερων συνθηκών προστασίας του περιβάλλοντος, με μεγάλο στόχο –βεβαίως– την ανατροπή της αρνητικής πορείας που ολόκληρος ο πλανήτης έχει πάρει σε σχέση με το κλίμα.
Ψήφος εμπιστοσύνης
- Πώς ερμηνεύετε το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον που το τελευταίο διάστημα εκδηλώνεται στις κυπριακές τράπεζες;
- Αποτελεί, αφενός, ψήφο εμπιστοσύνης τόσο για τις τράπεζες όσο και για την οικονομία και αφετέρου, μία ακόμη απόδειξη ότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σημαντική δουλειά με θετικά αποτελέσματα. Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι οι τράπεζες έχουν μεταμορφωθεί και αποτελούν τον πλέον ισχυρό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης, χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και κοινωνικής συνοχής. Οι τράπεζες είναι ο βασικός εταίρος του κράτους για εφαρμογή σχεδίων, προγραμμάτων ή λύσεων (κοινωνικά σχέδια στέγασης, κατάρτισης, πράσινης και ψηφιακής μετάβασης κ.λπ.). Ταυτόχρονα, οι τράπεζες έχουν ενισχύσει την τεχνολογική και ψηφιακή τους υποδομή, λειτουργούν πλέον με πράσινη ατζέντα, είναι κοινωνικά ευαίσθητες –ίσως περισσότερο από κάθε άλλο τομέα– και συνεπώς αφήνουν ένα ισχυρό αποτύπωμα σε κάθε οικονομική και κοινωνική διάσταση της χώρας μας. Με αυτά τα δεδομένα, σαφώς και αποτελούν ελκυστική επενδυτική επιλογή για κάθε δυνητικό επενδυτή, κυρίως από το εξωτερικό και μάλιστα σε μια αγορά, όπως η τραπεζική, που οι αποδόσεις για τους μετόχους διακυβεύονται από δαιδαλώδεις συνθήκες και παραμέτρους.
