Του Γιώργου Κακούρη
Σε μια «κόντρα τεχνοκρατών» για το ποιος είναι ο σωστότερος τρόπος περιορισμού της τιμής του φυσικού αερίου ούτως ώστε να μειωθούν και οι λογαριασμοί γκαζιού και ηλεκτρισμού στις κοινωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξελίχθηκε η συζήτηση των 27 Υπουργών Ενέργειας και της Κομισιόν την Παρασκευή στις Βρυξέλλες.
Η Κομισιόν έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει αρχές της ερχόμενης εβδομάδας (ενδεχομένως την Τρίτη) συγκεκριμένες προτάσεις αναπτύσσοντας τα όσα συζητήθηκαν, εγκαίρως δηλαδή για την άτυπη σύνοδο των ηγετών των κρατών μελών στις 7 Οκτωβρίου στην Πράγα.
Το αποτέλεσμα της συζήτησης της Παρασκευής ήταν αρκούντως ευρωπαϊκό. Από τη μία, η ιδέα της Κομισιόν για επιβολή πλαφόν στην τιμή φυσικού αερίου που εισάγεται από την Μόσχα δεν φαίνεται πλέον να προχωρά, προχωρούν όμως τα στοχευμένα μέτρα που προτάθηκαν για επιβολή ορίου στην τιμή εκείνου του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για παραγωγή ηλεκτρισμού εντός της ΕΕ.
Από την άλλη, η επιστολή 15 χωρών, με πρωτοβουλία Ελλάδας, Ιταλίας, Πολωνίας και Βελγίου, με την οποία ζητούσαν από την Κομισιόν προώθηση πλαφόν στην χονδρική τιμή του φυσικού αερίου από όλους τους προμηθευτές, που έρχεται στην ΕΕ τόσο μέσω αγωγών όσο και ως LNG, δεν προχώρησε ως είχε, καθώς η Κομισιόν επέμεινε πως θα προκαλούσε πρόβλημα στην ασφάλεια προμήθειας και ενδεχομένως αύξηση των τιμών.
Όμως τα κράτη μέλη που τη στηρίζουν έχουν δεσμευτεί να παρουσιάσουν περισσότερες λεπτομέρειες για την τεχνική διάσταση του πώς μπορεί το πλαφόν να εφαρμοστεί κατά τρόπο που να μην μειώνει την ανταγωνιστικότητα της αγοράς της ΕΕ, ενώ η Κομισιόν καλείται να συστήσει ομάδα εργασίας που να αξιολογεί όλες τις επιλογές, όπως την εφαρμογή «δυναμικών πλαφόν» και ενίσχυση των δυνατοτήτων κοινής διαπραγμάτευσης σε επίπεδο ΕΕ με προμηθευτές φυσικού αερίου.
Αυτό το οποίο είχε ξεκαθαρίσει εξ αρχής η Κομισιόν απαντώντας στην πρόταση για καθολικό πλαφόν ήταν πως τεχνοκρατικά υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για παρεμβάσεις σε επίπεδο πανευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, όπως η ενοποιημένη διανομή φυσικού αερίου, έτσι ώστε να μην υπάρξουν απρόβλεπτες επιπτώσεις.
Η θέση αυτή δεν σκότωσε την πρόταση των 15, αντιθέτως φαίνεται να δίνει μια ευκαιρία για μετατροπή και ανάπτυξή της, παράλληλα με την προώθηση από την Κομισιόν της πρότασης για περιορισμό στοχευμένα της τιμής του αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού εντός της ΕΕ.
Στους διαδρόμους του Συμβουλίου αυτό που συζητείτο ήταν πως η Γερμανία ήταν η κύρια χώρα που διαφωνούσε με το καθολικό πλαφόν, ωστόσο οι τελευταίες πληροφορίες το βράδυ της Παρασκευής έκαναν λόγο για δρομολόγηση επαφών μεταξύ κρατών μελών για ανάπτυξη των προτάσεων κατά τρόπο που θα μπορούσε να προχωρήσει.
Δεν πήρε θέση η Κύπρος
Η Κύπρος σε αυτή τη συζήτηση επικαλέστηκε εμμέσως τις ιδιαιτερότητες της για να μην πάρει συγκεκριμένη θέση, καθώς δεν χρησιμοποιεί φυσικό αέριο, ενώ ως μικρή χώρα φάνηκε να επέλεξε την στάση της ταύτισης με την υπό διαμόρφωση τελική συναίνεση μεταξύ των πλευρών.
Ενδεικτική, αν και για διαφορετικό θέμα, ήταν η απάντηση του Υπουργού Εξωτερικών Ιωάννη Κασουλίδη όταν μιλώντας την περασμένη Δευτέρα στο Bloomberg, ρωτήθηκε κατά πόσο η Κύπρος βρισκόταν στις χώρες που δεν στηρίζουν το πλαφόν στην τιμή του πετρελαίου μέσω θάλασσας, όπως η Ουγγαρία.
«Είναι εύκολο τα ΜΜΕ να τοποθετούν την Κύπρο μαζί με την Ουγγαρία» απάντησε, προσθέτοντας πως «θα δούμε ποια ακριβώς είναι η πρόταση, η οποία μέχρι στιγμής δεν μας έχει παρουσιαστεί, αλλά δεν είμαστε αντίθετοι. Συνήθως, πορευόμαστε μαζί με όλους τους άλλους εταίρους» είχε σημειώσει.
Έτσι και στις δηλώσεις της την Παρασκευή η Υπουργός Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου τάχθηκε υπέρ του καθολικού πλαφόν, υιοθετώντας όμως παράλληλα τους αστερίσκους που έθεσε η Κομισιόν και πλέον συζητούνται μεταξύ των Βρυξελλών και των 15 που υπέγραψαν την πρωτοβουλία.
Η Κύπρος, είπε η κ. Πηλείδου, «είναι έτοιμη να συζητήσει μια πρόταση για ανώτατο όριο τιμής για το εισαγόμενο φυσικό αέριο από αγωγούς ή/και LNG στην ΕΕ και για θέσπιση ενός κατάλληλου μηχανισμού που θα διασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια των κρατών μελών, εφόσον δεν θα δημιουργεί ανισορροπίες στην αγορά ενέργειας», ενώ τόνισε πως πριν τα όποια νέα μέτρα θα πρέπει να μελετηθούν τυχόν επιπτώσεις τους στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.
Οι εξαιρέσεις
Εν τω μεταξύ, στο κείμενο που συμφωνήθηκε από το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας για τα μέτρα που κλείδωσαν την Παρασκευή, η Κύπρος μαζί με τη Μάλτα εξαιρούνται καθώς «δεν εφαρμόζουν πλήρως το κοινοτικό κεκτημένο για την αγορά ενέργειας».
Καθώς, όπως επισημαίνεται, «μια διαφοροποιημένη προσέγγιση για αυτά τα κράτη μέλη έχει μόνο περιορισμένες επιπτώσεις για την εσωτερική αγορά ενέργειας, η Κύπρος και η Μάλτα μπορούν να εφαρμόσουν σε εθελοντική βάση τις πρόνοιες που σχετίζονται με τη μείωση της ακαθάριστης κατανάλωσης ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής και με το όριο στα έσοδα στην αγορά».
Επίσης, προστίθεται, «σε περίπτωση που η Κύπρος αποφασίσει να εφαρμόσει τις πρόνοιες για το όριο στα έσοδα αγοράς, δεν θα είναι απαραίτητο να εφαρμόσει το όριο αυτό στον ηλεκτρισμό που παράγεται από προϊόντα μη επεξεργασμένου πετρελαίου, ούτως ώστε να διασφαλίσει τη σταθερότητα του συστήματος ηλεκτρισμού της».
Με άλλα λόγια, καθώς η Κύπρος δεν έχει τις κατάλληλες υποδομές όπως έξυπνους μετρητές για τον καθορισμό ωρών αιχμής, εξαιρείται από την υποχρέωση μείωσης της ζήτησης.
Ταυτόχρονα, τα κέρδη της ΑΗΚ θα περιορίζονται στο συμφωνημένο όριο όσον αφορά την ενέργεια που παράγεται από τις ανανεώσιμες, με την προοπτική αυτά τα έσοδα να αξιοποιούνται για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Ωστόσο η ΑΗΚ θα μπορεί να συνεχίσει να αξιοποιεί επιπρόσθετα κέρδη από την καύση μαζούτ λόγω του ότι σε αντίθεση με άλλες εταιρίες παραγωγής ηλεκτρισμού δεν έχει την επιλογή του φυσικού αερίου.
Nord Stream: Η ΕΕ θέλει να τεστάρει αντοχές υποδομών
Οι διαρροές και το φερόμενο σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream 1 και 2 έχει εν τω μεταξύ θορυβήσει έντονα τις Βρυξέλλες και τις εθνικές πρωτεύουσες, ιδιαίτερα στη Γερμανία, για λόγους ενεργειακής ασφάλειας αλλά και των περιβαλλοντικών κινδύνων που φέρνει η πιθανότητα επέκτασης του μετώπου του «ψυχρού πολέμου» της Ευρώπης με τη Ρωσία και στους αγωγούς.
Από την πρώτη στιγμή, Βερολίνο και Βρυξέλλες απέδωσαν με δηλώσεις τους την έκρηξη και τη διαρροή σε σκόπιμη ενέργεια δολιοφθοράς, αποφεύγοντας ωστόσο να μιλήσουν για συγκεκριμένη απάντηση έως ότου συμπληρωθούν οι έρευνες.
Το μήνυμα πάντως από το Βερολίνο σε δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου ήταν πως δεν θεωρείται πως θα επηρεαστεί η προμήθεια της Γερμανίας με φυσικό αέριο καθώς ήδη διακόπηκε η παροχή από τον Nord Stream 1 ενώ ο Nord Stream δεν ξεκίνησε ποτέ τη λειτουργία του. Επίσης δημοσιεύματα από τη Γερμανία υποδεικνύουν πως δύσκολα ο Nord Stream 1 θα ξαναλειτουργήσει σύντομα.
Την Παρασκευή η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον ανακοίνωσε πως μαζί με την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιοχάνσον σκοπεύουν να προτείνουν συγκεκριμένη μεθοδολογία για τεστ αντοχής (stress test) των δυνατοτήτων προστασίας των υποδομών ενέργειας.
«Χρειάζεται μια προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ και θα εργαστούμε με τα κράτη μέλη το φάσμα το οποίο θα καλύπτει το τεστ καθώς και τη χρονική στιγμή, για ενίσχυση της ανθεκτικότητας του συστήματος ενέργειας της ΕΕ σε απειλές» τόνισε η κ. Σίμσον.
Ησυχία από Λευκωσία
Το ζήτημα της ασφάλειας των υποδομών ενέργειας έχει αναπόφευκτα μεγάλη σημασία και για την Κύπρο λόγω της οικονομικής και... πολιτικής επένδυσης που γίνεται τα τελευταία χρόνια και λόγω της πολιτικής κατάστασης στην περιοχή.
Δημοσιεύματα στον Γερμανικό Τύπο που θέλουν την κυβέρνηση της χώρας να ανησυχεί ιδιαίτερα για την προστασία τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου και υποθαλάσσιων καλωδίων τηλεπικοινωνιών, προκαλώντας παραλληλισμούς με τις υπάρχουσες και μελλοντικές υποδομές γύρω από την Κύπρο.
Προς το παρόν η μόνη δήλωση για το θέμα από κυπριακής πλευράς έχει γίνει από την Υπουργό Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου, η οποία περιορίστηκε να αναφέρει πως «τέτοια περιστατικά σε ενεργειακή υποδομή της ΕΕ προκαλούν έντονη ανησυχία και γι’ αυτό χρειάζεται η πλήρης διερεύνησή τους».
