Kathimerini.gr
Αλεξάνδρα Βουδούρη
Την επιστροφή στην εποχή των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων «σφραγίζει» η προκαταρκτική πολιτική συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα ξημερώματα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση της νέας οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Ο βασικός στόχος της εν λόγω μεταρρύθμισης είναι να εξασφαλίσει «υγιή» και βιώσιμα δημόσια οικονομικά, προωθώντας παράλληλα διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη για όλα τα κράτη μέλη μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.
Ύστερα από εβδομάδες συνεχών διαβουλεύσεων οι εκπρόσωποι των κρατών μελών και εκείνοι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συμφώνησαν στον προσδιορισμό ετήσιων στόχων μείωσης του δημόσιου χρέους και περιορισμού των δημόσιων δαπανών, κατ’ απαίτηση της Γερμανίας.
Επί της ουσίας ο συμβιβασμός δίνει στα υπουργεία Οικονομικών των 27 κρατών μελών περισσότερο δημοσιονομικό χώρο για δημόσιες επενδύσεις επιτρέποντας στις χώρες να μειώνουν το υπερβολικό τους χρέος σε πιο αργούς ρυθμούς και σε μια περίοδο που θα κυμαίνεται από τέσσερα έως επτά χρόνια.
Ικανοποιώντας τις απαιτήσεις Γαλλίας και Ιταλίας η συμφωνία περιλαμβάνει μια σειρά εξαιρέσεων που θα επιτρέπουν σταδιακό περιορισμό των δημόσιων οικονομικών τους.
Ο σημερινός συμβιβασμός ήρθε μετά την πολιτική συμφωνία, που επετεύχθη στις 21 Δεκεμβρίου για το λεγόμενο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, μετά από τέσσερα χρόνια δημοσιονομικής χαλάρωσης, όπου τα κράτη μέλη αντιμετώπιζαν τις επιπτώσεις της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία.
«Οι νέοι κανόνες θα βελτιώσουν σημαντικά το υπάρχον πλαίσιο διασφαλίζοντας αποτελεσματικούς και εφαρμόσιμους κανόνες για όλες τις χώρες της Ε.Ε», αναφέρει σε δήλωσή του ο υπουργός Οικονομικών του Βελγίου Βίνσεντ βαν Πίτεγκεμ, η χώρα του οποίου ασκεί την εξάμηνη προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. «Θα εξασφαλίσουν ισορροπημένα και βιώσιμα δημόσια οικονομικά, θα ενισχύσουν το επίκεντρο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και θα ενισχύσουν τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε όλη την Ε.Ε. Χαίρομαι που καταλήξαμε σε ισορροπημένη συμφωνία, που θα επιτρέψει την άμεση εφαρμογή της», προσθέτει ο Βέλγος υπουργός Οικονομικών.
Τα βασικά σημεία
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν να διατηρήσουν τον γενικό στόχο της μεταρρύθμισης για τη μείωση των δεικτών του χρέους και των ελλειμμάτων με σταδιακό, ρεαλιστικό, βιώσιμο και φιλικό προς την ανάπτυξη τρόπο, προστατεύοντας παράλληλα τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς όπως ο ψηφιακός, ο πράσινος, ο κοινωνικός ή ο αμυντικός. Ταυτόχρονα, το νέο πλαίσιο θα παράσχει τα κατάλληλα περιθώρια για αντικυκλικές πολιτικές και θα αντιμετωπίσει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες.
Η συμφωνία διατηρεί επίσης την υποχρέωση των κρατών μελών να υποβάλλουν εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά διαρθρωτικά σχέδια.
Η Κομισιόν αναμένεται να υποβάλει μια «αναφορά πορείας» (που προηγουμένως ονομαζόταν «τεχνική πορεία») έναν δηλαδή «οδικό χάρτη» στα κράτη μέλη, όπου το δημόσιο χρέος υπερβαίνει το 60% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) ή όπου το δημόσιο έλλειμμα υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ. Η προσωρινή συμφωνία προβλέπει άλλωστε έναν «προαιρετικό και ουσιαστικό διάλογο μεταξύ των κρατών μελών και της Κομισιόν που θα διεξάγεται σε κάθε μια χώρα ξεχωριστά».
Η «αναφορά πορείας» θα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να διασφαλίσουν ότι έως το τέλος μιας περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής τεσσάρων ετών, το δημόσιο χρέος είτε θα σημειώνει εύλογη μείωση, είτε θα παραμένει σε συνετά επίπεδα μεσοπρόθεσμα.
Η προσωρινή συμφωνία περιλαμβάνει δύο «δικλείδες ασφαλείας» με τις οποίες θα καθορίζεται η «αναφορά πορείας» που δεν είναι άλλη από τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους – ώστε να διασφαλιστεί η μείωση των επιπέδων του αλλά και η ανθεκτικότητα του ελλείμματος – ώστε να δοθεί ένα περαιτέρω «ασφαλές» περιθώριο κάτω από την τιμή αναφοράς του ελλείμματος δηλαδή του 3% του ΑΕΠ και να δημιουργούνται παράλληλα δημοσιονομικά αποθέματα «ασφαλείας».
Στη βάση του «οδικού αυτού χάρτη» τα κράτη μέλη θα ενσωματώνουν στη συνέχεια την πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής τους, σε ό,τι αφορά τις δαπάνες στο πλαίσιο των εθνικών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών διαρθρωτικών τους σχεδίων. Τα σχέδια αυτά – που θα περιλαμβάνουν και τις δαπάνες – θα πρέπει να εγκρίνονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η συμφωνία προβλέπει έλεγχο που θα καταγράφει αποκλίσεις από τις καθαρές δαπάνες ανά χώρα.
Οι νέοι κανόνες θα ενθαρρύνουν περαιτέρω τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις δημόσιες επενδύσεις για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν παράταση της τετραετούς περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής σε επτά έτη κατ ‘ ανώτατο όριο, εάν πραγματοποιήσουν ορισμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που βελτιώνουν την ανθεκτικότητα και το αναπτυξιακό δυναμικό και στηρίζουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και ανταποκρίνονται στις κοινές προτεραιότητες της Ε.Ε. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα περιλαμβάνουν την επίτευξη δίκαιης, πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας, την ενίσχυση της κοινωνικής και οικονομικής ανθεκτικότητας και, όπου είναι απαραίτητο, τη δημιουργία αμυντικών δυνατοτήτων.
Το τελευταίο αφορά και την χώρα μας, όπως και τη Γαλλία που ζητούσε να περιληφθεί στη συμφωνία. Πάντως, οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες αναμένεται να εφαρμοστούν από το 2025. «Η τελική συμφωνία δεν είναι ένα σύμφωνο που ονειρεύτηκα, είναι διαφορετική από τις προτάσεις της Κομισιόν, ιδιαίτερα επειδή είναι πιο περίπλοκη» τόνισε από την πλευρά του ο αρμόδιος επίτροπος, Πάολο Τζεντιλόνι. «Αλλά όταν λαμβάνουμε μια απόφαση, θα πρέπει να είμαστε σοβαροί σε ό,τι αφορά την εφαρμογή και ενίσχυση της», είπε χαρακτηριστικά.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή πολιτική συμφωνία για το προληπτικό σκέλος του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης υπόκειται στην έγκριση του Συμβουλίου, στην επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων και της επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου πριν από την επίσημη ψηφοφορία τόσο στο Συμβούλιο όσο και στο Κοινοβούλιο. Μόλις εγκριθεί, το κείμενο θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε και θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα.
Ο κανονισμός για το διορθωτικό σκέλος και η οδηγία σχετικά με τις απαιτήσεις για το δημοσιονομικό πλαίσιο των κρατών μελών απαιτούν μόνο τη διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στόχος είναι να εγκριθούν στο Συμβούλιο ταυτόχρονα με το προληπτικό σκέλος.
