«Χτίστηκε» το ενοίκιο έναντι δόσης

Μπαίνουν οι τελευταίες πινελιές για το Σχέδιο Ενοικίου Έναντι δόσης και πλέον γνωστό και ως «mortgage to rent», με σκοπό να αρχίσει η εφαρμογή του τον Ιανουάριο του 2023. Μόλις χθες είχαν συσκέψεις τα εμπλεκόμενα μέρη έχοντας μπροστά τους το τελικό προσχέδιο (final draft). Μία εβδομάδα μετά την ψήφιση της τρίμηνης αναστολής των εκποιήσεων, εκτιμάται πως θα είναι ένα από τα δύο μέτρα, τα οποία μετά την εφαρμογή τους δεν θα αφήνουν δικαιολογία για νέες παρατάσεις τέτοιου τύπου. Το ένα είναι το Σχέδιο Ενοίκιο έναντι δόσης και το άλλο είναι η δημιουργία του ειδικού δικαστηρίου που θα εξετάζει υποθέσεις σε σχέση με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Γυρνώντας στα του «mortgage to rent» του Σχεδίου που καλώς εχόντων των πραγμάτων θα αρχίσει να εφαρμόζεται τον προσεχή Ιανουάριο, «κλείδωσαν» οι προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί ο δανειολήπτης για να μπει στο πρόγραμμα. Και είναι τρεις. Πρώτον, θα πρέπει ο δανειολήπτης να είχε μη εξυπηρετούμενο δάνειο την 31η Δεκεμβρίου 2021. Δεύτερον, θα πρέπει το ακίνητο για το οποίο έχει μη εξυπηρετούμενο δανεισμό (ενυπόθηκο ακίνητο) να είναι αγοραίας αξίας μέχρι 250 χιλιάδων ευρώ. Τρίτον, ο δανειολήπτης θα πρέπει να ανήκει στις ευάλωτες ομάδες και να είναι λήπτης επιδομάτων.

Πώς θα λειτουργεί; Σύμφωνα με το τελικό προσχέδιο που έχουν ενώπιόν τους οι τράπεζες, εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και άλλα εμπλεκόμενα μέρη, η ΚΕΔΙΠΕΣ θα διευρύνει τις εργασίες της. Η ΚΕΔΙΠΕΣ θα μπορεί να προχωρά σε αγορά και διαχείριση ακινήτων από ευάλωτους δανειολήπτες και αναλυτικότερα, θα αγοράζει από την τράπεζα και τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων το 60% της αγοραίας αξίας της εξασφάλισης που έχουν υποβάλει για το δανεισμό που παραχώρησαν. Η τράπεζα και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων θα διαγράφουν το εναπομείναν 40%της αγοραίας αξίας της εξασφάλισης, θα «σβήνουν» τον προβληματικό δανεισμό από τα βιβλία τους και το ακίνητο θα περνά στη δικαιοδοσία της ΚΕΔΙΠΕΣ. Ο δανειολήπτης θα εξακολουθεί να μένει στο σπίτι του και στα 5 χρόνια θα του δίνεται η δυνατότητα να το επαναγοράσει στην τρέχουσα τότε τιμή που θα έχει το ακίνητο. Σημαντικό να τονιστεί πως το ενοίκιο που θα μένει μέσα ο ευάλωτος δανειολήπτης θα καταβάλλεται από το κράτος. Πρακτικά, θα δίνει το ακίνητό του για το οποίο χρωστούσε χρήματα και δεν πλήρωνε στην ΚΕΔΙΠΕΣ και θα συνεχίσει να μένει στο ακίνητό του αλλά το ενοίκιο θα του το πληρώνει το κράτος.

Οι απορριφθέντες του ΕΣΤΙΑ

Αναφορικά με τα νούμερα των δανειοληπτών που θα μπουν στο Σχέδιο Ενοικίου έναντι δόσης δεν είναι ξεκάθαρα. Το Υπουργείο Οικονομικών έχει κάνει λόγο παλαιότερα για 2.000 κατοικίες που θα περάσουν με αυτό τον τρόπο στην ΚΕΔΙΠΕΣ και το κόστος ότι θα ήταν στα 400 εκατ. ευρώ. Η περίμετρος του Σχεδίου δεν είναι ξεκάθαρη, εκείνο που είναι πλέον ξεκάθαρο ωστόσο είναι ότι στο Σχέδιο «θα μπουν από το πλάι» οι απορριφθέντες του Σχεδίου ΕΣΤΙΑ. Ο λόγος γίνεται για εκείνους τους δανειολήπτες οι οποίοι προχώρησαν στις αιτήσεις τους, εξετάστηκαν και κρίθηκαν ως μη βιώσιμοι για να συμμετάσχουν στο ΕΣΤΙΑ. Αν και εκεί το Σχέδιο ήταν για ακίνητο αγοραίας αξίας έως 350 χιλιάδες ευρώ και όχι για 250 χιλιάδες που προνοεί το «Mortgage to rent», θα γίνει εξαίρεση γι’ αυτούς. Εκτιμάται πως οι δανειολήπτες που κρίθηκαν ως μη βιώσιμοι για το ΕΣΤΙΑ φτάνουν τους 800. Οι τελευταίες αλλαγές επί του σχεδίου είχαν ως αποτέλεσμα να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο η περίμετρος. Σε περίπτωση που κάτοικος του σπιτιού είναι λήπτης κάποιου επιδόματος και κάτοικοι ορίζονται ως συγγενείς δευτέρου βαθμού, δηλαδή παππούδες, γιαγιάδες, εγγόνια, γαμπρός, νύφη, κουμπάρος, κουμπάρα και αδέρφια, τότε θα μπορούν και αυτοί να κάνουν αίτηση για ένταξη στο σχέδιο «mortgage to rent».

Εμπόδιο το GDPR

Οι τράπεζες έχουν τα στοιχεία για τα δύο πρώτα κριτήρια. Γνωρίζουν και ποιος δανειολήπτης είχε μη εξυπηρετούμενο δανεισμό την τελευταία ημέρα του 2021, αλλά και ποια ήταν η αγοραία αξία του ενυπόθηκου ακινήτου. Εκείνο όμως που είναι σε συνεννόηση με το κράτος και πρέπει να βρεθεί λύση, είναι η ταυτοποίηση των δανειοληπτών που λαμβάνουν επιδόματα.

Τραπεζικοί κύκλοι υποστηρίζουν πως πρέπει να ξεπεραστεί το εμπόδιο που ευλόγως έχει δημιουργηθεί από το Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, γνωστό και ως «GDPR». Πρέπει να δοθεί σχετική άδεια για να παραχωρηθούν τα στοιχεία των δανειοληπτών αυτών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα και δικαιούνται να μπουν στο Σχέδιο. Άρα πρέπει να γίνει συνεννόηση μεταξύ αρμόδιων Υπουργείων, ΚΕΔΙΠΕΣ και τραπεζών.

Αγκάθι και το 60%

Πηγές που ήταν κοντά στη διαδικασία μέχρι και την συγγραφή του τελευταίου προσχεδίου, αναφέρουν ότι οι τράπεζες βρίσκουν μικρό το ποσοστό της ανάκτησης του 60% της αγοραίας αξίας της εξασφάλισης. Ζητούν μέχρι και σήμερα το ποσοστό αυτό να ανέβει πιο κοντά στο 80% και έτσι οι τράπεζες να διαγράφουν μόνο το 20%. Κάτι τέτοιο όμως δεν διαφαίνεται «φως» από το Υπουργείο Οικονομικών για να γίνει, διότι αυξάνει το βάρος στο κράτος. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις κυπριακές τράπεζες τώρα είναι λίγο κάτω από 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα δάνεια αυτά είναι τα «βαθιά κόκκινα» δάνεια για τα οποία οι μόνες λύσεις που μπορούν να δοθούν είναι με πρακτικές τύπου «mortgage to rent». Εάν δεν βάλουν οι τράπεζες λίγο «νερό στο κρασί» τους δεν αναμένεται να βρουν άλλες λύσεις και θα αναγκαστούν αργά ή γρήγορα εκείνα τα δάνεια απλά να τα διαγράψουν. Μιλάμε για δανειολήπτες που δεν είναι σε θέση να πληρώσουν το οποιοδήποτε ποσό και αυτά τα δάνεια είναι το πραγματικό κόστος της κρίσης για τις τράπεζες. Είτε λοιπόν θα λάβουν το 60% πίσω του δανεισμού που είχαν δώσει σε δανειολήπτες που είναι επιλέξιμοι για το «mortgage to rent», είτε θα αναγκαστούν μετέπειτα απλά να διαγράψουν όλο το δάνειο και να λάβουν «μηδέν ευρώ». Την ίδια ώρα, πολύ μικρό ποσοστό δανειοληπτών θα εμπίπτουν στην ακόλουθη κατηγορία, ωστόσο ίσως υπάρξουν και περιπτώσεις που οι δανειολήπτες θα λάβουν χρήματα από αυτή τη διαδικασία. Σε περιπτώσεις που π.χ. το ακίνητο έχει αγοραία αξία 100 χιλιάδες ευρώ και ο δανειολήπτης χρωστά στην τράπεζα 50 χιλιάδες ευρώ, τότε η ΚΕΔΙΠΕΣ θα δώσει 50 χιλιάδες ευρώ στην Τράπεζα και θα ξοφλήσει το δάνειο, αλλά 10 χιλιάδες ευρώ θα λάβει ο δανειολήπτης. Βέβαια, εάν ο δανειολήπτης έχει άλλες υποχρεώσεις σε άλλες τράπεζες για άλλα δάνεια κτλ, τότε θα απορροφηθούν αυτά τα 10 χιλιάδες ευρώ για τις τρέχουσες υποχρεώσεις του.