Σινιάλο από την Κομισιόν για εκποιήσεις

Αν και στην Κύπρο συχνά-πυκνά ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της οικονομίας είναι το ιδιωτικό χρέος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φροντίζει να μας το θυμίζει κάθε μερικούς μήνες, μέσω της μετα-προγραμματικής, ή αν προτιμάτε της μετα-μνημονιακής της έκθεσης.

Στην τελευταία της έκθεση, η οποία δημοσιοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη, φρόντισε να μας υπενθυμίσει πως το μακρο-οικονομικό περιβάλλον παραμένει μεν σταθερό αλλά το πολύ υψηλό ποσοστό χρέους συνεχίζει να βαραίνει τον ιδιωτικό τομέα. Το ποσοστό του χρέους ως προς το ΑΕΠ βρίσκεται στο 163% (στοιχεία Μαρτίου 2023) και εμφανίζεται μειωμένο σε σύγκριση με το τέλος του 2021 οπότε και το ποσοστό του βρισκόταν στο 187%. Ακόμα και η μερική αποκλιμάκωση όμως δεν οφείλεται στην μείωση του χρέους δεδομένου ότι αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση του ΑΕΠ, η οποία οδηγεί σε μείωση μόνο του σχετικού δείκτη. Με απλά λόγια το χρέος μειώθηκε πολύ λίγο.

Όπως σημειώνει η Επιτροπή, ο αντίκτυπος του υψηλού ιδιωτικού χρέους σε μία οικονομία, γίνεται ιδιαίτερα αισθητός σε περιόδους όπως αυτή που διανύουμε αφού η εξυπηρέτηση του, τόσο για νοικοκυριά όσο και για επιχειρήσεις, γίνεται ακόμα πιο δύσκολη λόγω της ανόδου των επιτοκίων αλλά και του υψηλού πληθωρισμού. Σύμφωνα με το πρόσφατο Οικονομικό Δελτίο της Κεντρικής Τράπεζας, το ποσοστό των δανείων προς νοικοκυριά με σταθερό επιτόκιο είναι κάτω του 10% του συνόλου και προς επιχειρήσεις κάτω του 5%.

Η Επιτροπή σημειώνει ως θετικό το γεγονός πως ο ιδιωτικός τομέας κατάφερε να δημιουργήσει ένα αποταμιευτικό μαξιλάρι ασφαλείας κατά την πανδημία, αλλά την ίδια ώρα υπενθυμίζει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που μεταφέρθηκαν εκτός τραπεζικού συστήματος, στις εταιρείες εξαγοράς δανείων, εξακολουθούν να βαραίνουν την οικονομία μέσω του χρέους του ιδιωτικού τομέα.

Απαιτείται πειθαρχία

Αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταγράφει στην έκθεσή της ότι τα νέα νομοσχέδια για τις εκποιήσεις εγκρίθηκαν στις 8 Δεκεμβρίου, εντούτοις, υπενθυμίζει την ανάγκη για μεγαλύτερη πρόοδο στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) μέσω ενός αποδοτικού πλαισίου εκποιήσεων.

«Είναι απαραίτητο ώστε να υπάρχει νομική σταθερότητα και για να διατηρηθεί η πειθαρχία στις πληρωμές καθώς δημιουργεί ένα μοχλό πίεσης στους μη συνεργάσιμους δανειολήπτες. Οι συνεχόμενες αναβολές της εφαρμογής του πλαισίου έχουν αποδυναμώσει την αποδοτικότητά του κι αυτό μπορεί να επηρεάσει τις προσπάθειες μείωσης των ΜΕΔ αλλά και την ευρύτερη ανθεκτικότητα του κυπριακού τραπεζικού τομέα».

Οι Ευρωπαίοι δανειστές σημειώνουν επίσης πως η αποτελεσματική εφαρμογή του πλαισίου των εκποιήσεων είναι εξίσου σημαντική και για την εφαρμογή σχεδίων όπως το Ενοίκιο Έναντι Δόσης, το οποίο είναι σχεδιασμένο για να προστατεύει τα σπίτια ευάλωτων νοικοκυριών. Επίσης, τονίζουν ότι το πλαίσιο εκποιήσεων υπονομεύθηκε από επαναλαμβανόμενες αναστολές και συνεχιζόμενες πολιτικές διαβουλεύσεις.

Ξεκαθαρίζουν δε πως οι προσπάθειες για επίλυση του προβλήματος των ΜΕΔ μέσω συναινετικών λύσεων, όπως η καταβολή μετρητών, οι αναδιαρθρώσεις δανείων και οι ανταλλαγές περιουσιακών στοιχείων έναντι του χρέους έχουν φτάσει σε σημείο κορεσμού λόγω των μη συνεργάσιμων δανειοληπτών και των στρατηγικών κακοπληρωτών. Την ίδια ώρα, τα διάφορα σχέδια στήριξης των ευάλωτων, δεν είχαν την προσδοκώμενη συμμετοχή από πλευράς των δικαιούχων. Κατά την Επιτροπή, ευθύνη γι’ αυτό ενδεχομένως να έχουν και οι συνεχείς συζητήσεις στη Βουλή για αποδυνάμωση του πλαισίου εκποιήσεων, αφού υπονόμευσαν τις προσπάθειες τραπεζών και εταιρειών εξαγοράς δανείων για εξεύρεση συναινετικών λύσεων ακόμα και με τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Ξεκάθαρο μήνυμα

Παρά το γεγονός ότι πρόσφατα εγκρίθηκε το αναθεωρημένο πλαίσιο εκποιήσεων, η Ευρωπαίοι φαίνεται ότι κουράστηκαν με το συγκεκριμένο ζήτημα και στέλνουν ξεκάθαρο μήνυμα ότι οι όποιες προσπάθειες για αποδυνάμωση της λειτουργικότητας του πλαισίου εκποιήσεων υπονομεύουν τις προσπάθειες μείωσης των ΜΕΔ και στέλνουν αρνητικά μηνύματα για την ανθεκτικότητα του κυπριακού τραπεζικού τομέα.

Επιπρόσθετα, η Κομισιόν εξηγεί για πολλοστή φορά πως ένα αποδυναμωμένο πλαίσιο μειώνει τη δυνατότητα των δανειστών να ασκήσουν πίεση σε μη συνεργάσιμους και κακοπληρωτές δανειολήπτες και εκμηδενίζει την επιλογή της λήψης νομικών μέτρων για ανάκτηση χρέους. «Επομένως οι δανειζόμενοι έχουν ελάχιστα κίνητρα να προχωρήσουν σε συναινετική λύση».

Η Επιτροπή καταλήγει υπενθυμίζοντας πως ένα ισχυρό πλαίσιο εκποιήσεων είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση νομικής προστασίας, την τήρηση της πειθαρχίας στις πληρωμές, την ενθάρρυνση των δανειοληπτών να συμμετάσχουν στην αναδιάρθρωση των δανείων και τη μείωση του ηθικού κινδύνου. «Επιπλέον, οι εκποιήσεις αποτελούν το κλειδί για τη βιωσιμότητα και την εφαρμογή του πρόσφατα εγκεκριμένου σχεδίου Ενοίκιο Έναντι Δόσης, το οποίο στοχεύει στην προστασία των κύριων κατοικιών ευάλωτων νοικοκυριών».

Προκλήσεις στους ισολογισμούς

Την ίδια ώρα, όπως καταγράφει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου στην τελευταία της Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας, ο πλήρης αντίκτυπος του παρατεταμένα υψηλού πληθωρισμού και της σημαντικής αύξησης των δανειστικών επιτοκίων αναμένεται να γίνει αισθητός στους ισολογισμούς του ιδιωτικού μη χρηματοοικονομικού τομέα σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου. Η μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και των περιθωρίων κέρδους των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με το ήδη ψηλό επίπεδο του χρέους, δύναται να οδηγήσει σε μείωση της ικανότητας αποπληρωμής του χρέους του ιδιωτικού μη χρηματοοικονομικού τομέα, ιδιαίτερα των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, και σε αύξηση των πτωχεύσεων.

Στον αντίποδα, όπως προσθέτει η Κεντρική, η οικονομική ανάπτυξη, τα δημοσιονομικά μέτρα που λήφθηκαν για άμβλυνση των επιπτώσεων του παρατεταμένου υψηλού πληθωρισμού, καθώς και η προληπτική αποταμίευση υποστηρίζουν την ανθεκτικότητα του εγχώριου ιδιωτικού μη χρηματοοικονομικού τομέα.

Όπως και στους Θεσμούς, έτσι και για την ΚΤΚ, τονίζεται στην Έκθεση πως,, η ύπαρξη ενός σταθερού νομικού πλαισίου εκποιήσεων παραμένει ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση τόσο του κληροδοτημένου όγκου ΜΕΔ, όσο και των πιθανών νέων ΜΕΔ. Συγκεκριμένα, τονίζει με τη σειρά της πως, το πλαίσιο εκποιήσεων θα πρέπει να εφαρμόζεται απρόσκοπτα έτσι ώστε να λειτουργεί ως αποτελεσματικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των στρατηγικών κακοπληρωτών αλλά παράλληλα και ως μοχλός πίεσης, ώστε να καταλήγουν οι πιστωτές και οι δανειολήπτες σε βιώσιμες αναδιαρθρώσεις.

Σύμφωνα με την ίδια Έκθεση της ΚΤΚ, κατά τις 31 Δεκεμβρίου 2022, χορηγήσεις λογιστικής αξίας €8,1 δισ. βρίσκονταν στους ισολογισμούς των Εταιρειών Εξαγοράς Πιστώσεων (ΕΕΠ), με το 77,7% να αφορά ΜΕΔ. Παρά το γεγονός ότι το εξυπηρετούμενο μέρος του δανειακού χαρτοφυλακίου των ΕΕΠ αναμένεται να επηρεαστεί δυσμενώς τόσο από τον πληθωρισμό όσο και από τα αυξημένα δανειστικά επιτόκια, το υψηλό ποσοστό ΜΕΔ –όπως ερμηνεύει η Κεντρική- υποδηλοί ότι ο κίνδυνος επιδείνωσης της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων των ΕΕΠ, και κατ’ επέκταση οι επιπτώσεις για την χρηματοοικονομική σταθερότητα, είναι χαμηλός. «Παρ’ όλα αυτά, το υψηλό ποσοστό ΜΕΔ υπογραμμίζει το σημαντικό ρόλο τόσο του εργαλείου των αναδιαρθρώσεων όσο και της ύπαρξης σταθερού πλαισίου εκποιήσεων για τη διαχείριση των ΜΕΔ», καταλήγει.