Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Σε δισεπίλυτο κουβάρι έχει εξελιχθεί η ανάπτυξη του δικτύου Φυσικού Αερίου της Κύπρου, καθώς μετά τις καθυστερήσεις στα χρονοδιαγράμματα και τις προσφυγές που έχουν γίνει στον διαγωνισμό, πηγές της Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) τονίζουν από πλευράς τους πως, πλέον θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ούτως ώστε να ολοκληρωθούν όλα τα αναγκαία έργα υποδομής στο Βασιλικό.
Την ίδια ώρα, σημειώνεται πως, στις 9 Ιανουαρίου έχει οριστεί η ακρόαση της προσφυγής αρ. 51/2023 από την Κοινοπραξία Hill Internatonal N.V (HiLL) – Hellenic Gas Transmission System Operator S.A. (DESFA) εναντίον απόφασης της Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου Λίμιτεδ στον Διαγωνισμό αρ. DEFA 50/2023.
Λίγες ημέρες μετά την επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (20.12.2023) που γίνεται ρητή αναφορά στους λόγους απόρριψης της χορηγίας των 10 εκατ. που δικαιούται να λάβει η ΔΕΦΑ από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης έχοντας ζητηθεί δεύτερη επέκταση, στην απάντηση παραμένει ένα "μικρό παραθυράκι" διεκδίκησης της χορηγίας.
Υπό το πρίσμα πηγών της ΔΕΦΑ, στην απάντηση των Ευρωπαίων υπάρχει ένα μικρό παραθυράκι διεκδίκησης της χορηγίας αν προβεί άμεσα σε ετοιμασία του σχεδιασμού (FEED) το οποίο είναι το πρώτο παραδοτέο σε περίπτωση υπογραφής συμφωνίας με τον επιτυχών προσφοροδότη. Σημειώνεται πως, ενδεχόμενη άμεση υπογραφή της σύμβασης θα δώσει την δυνατότητα στην αναθέτουσα αρχή σε ένα μήνα από την υπογραφή της σύμβασης να καταθέσει στην ΕΕ το FEED που σημειώνεται στην εν λόγω επιστολή ως ουσιώδης απόκλιση από τις απαιτήσεις της ΕΕ, χωρίς να προ-εξοφλείται οποιαδήποτε θετική κατάληξη.
Όπως δηλώνουν οι ίδιες πηγές, ο συγκεκριμένος διαγωνισμός και κατ’ επέκταση η πολυπόθητη ανάπτυξη του δικτύου ΦΑ της Κύπρου έχει ταλαιπωρηθεί και καθυστερήσει με μεγάλη υπαιτιότητα των αιτητών, υπενθυμίζοντας παράλληλα ότι, ο πρώτος διαγωνισμός στον οποίο ήταν οι μόνοι προσφοροδότες κρίθηκε άκυρος, με επίσημη ενημέρωση και από την Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων αφού ήταν ουσιώδης παρέκκλιση η μη κατάθεση ορθής εγγυητικής επιστολής, και αργότερα λόγω της λήψης περιοριστικών μέτρων και της εκδίκασης της υπόθεσης.
Να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια
Όπως μεταφέρουν τη δική τους θέση πηγές της ΔΕΦΑ, θα πρέπει να ολοκληρωθούν όλα τα αναγκαία έργα υποδομής στο Βασιλικό, για να καταστεί δυνατή η χρήση του φυσικού αερίου ως καύσιμη ύλη το συντομότερο δυνατό. Σύμφωνα με τους ίδιους, αυτό θα είναι απαραίτητο για τους ακόλουθους λόγους:
- Θα επέλθει εξοικονόμηση από τη μείωση στο μεγάλο κόστος των ρύπων που επιβαρύνεται ο τόπος από τη χρήση μαζούτ και ντίζελ ως καύσιμη ύλη. Γίνεται αναφορά στις εκπομπές του διοξειδίου του Θείου (SO2) στην ατμόσφαιρα της Κύπρου, στην ετήσια έκθεση απογραφής εκπομπών αερίου, όπου παρόλο που η Κύπρος παρουσιάζει σημαντική μείωση από το 2005, με βάση τον πίνακα του 2021 σημειώνεται ότι το 80% των εκπομπών προέρχεται από την ηλεκτροπαραγωγή. Σημειώνεται επίσης ότι η Κύπρος, για το ίδιο θέμα, έχει λάβει Προειδοποιητική Επιστολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την μη επίτευξη του ποσοστού μείωσης των ετήσιων εκπομπών του SO2.
- Η χρήση φυσικού αερίου θα συμβάλει στην αύξηση της αποδοτικότητας των συμβατικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Στην βάση της ενημέρωσης που λαμβάνει η ΔΕΦΑ από τους εμπλεκομένους φορείς οι υφιστάμενες συμβατικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ΑΗΚ στον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Βασιλικού, έχουν επηρεαστεί πολύ αρνητικά και παρουσιάζουν συχνά και σοβαρά προβλήματα και βλάβες, λόγω της μακροχρόνιας χρήσης μαζούτ και ντίζελ τα τελευταία χρόνια.
- Η 6η μονάδα συνδυασμένου κύκλου της ΑΗΚ στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Βασιλικού, δυναμικότητας 160 MW προγραμματίζεται να τεθεί σε λειτουργία περί τα μέσα του 2024, για να καλύψει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις περιόδους αιχμής του 2024. Η μονάδα αυτή θα λειτουργεί μόνο με φυσικό αέριο.
- Το ίδιο πρόβλημα θα αντιμετωπίσει και ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός του ανεξάρτητου παραγωγού PEC, με μονάδα συνδυασμένου κύκλου, δυναμικότητας 260 MW, που είναι υπό κατασκευή στην περιοχή Βασιλικού καθώς επίσης και ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός Paramount Energy με μηχανές εσωτερικής καύσης, δυναμικότητας 100 MW, που θα ανεγερθεί επίσης στην περιοχή Βασιλικού.
- Θα υπάρξει θέμα επάρκειας παραγωγής, λόγω μη έλευσης ΦΑ αν δεν καταστεί δυνατή η κάλυψη της μέγιστης ζήτησης με τις υφιστάμενες συμβατικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ΑΗΚ. Ως αποτέλεσμα είναι ορατός πλέον ο κίνδυνος να υπάρξουν διακοπές ρεύματος κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Με τα σημερινά δεδομένα οι μακροχρόνιες συμφωνίες αγοράς Υγροποιημένου ΦΑ είναι πολύ οικονομικότερες από της αντίστοιχες μαζούτ και ντίζελ. Τυχόν καθυστέρηση ίσως οδηγήσει σε υπογραφές συμφωνιών που θα είναι ασύμφορες για την ΚΔ, με αποτέλεσμα να μετακινείται το αυξημένο κόστος στον Κύπριο πολίτη.
Προσφυγές και πρόστιμο
Όπως σημειώνουν οι πηγές της ΔΕΦΑ για το ότι αναφέρθηκε και κατά την πρώτη προσφυγή, κάθε μήνας καθυστέρησης προμήθειας της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου με ΦΑ οδηγεί σε κόστος δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων πέραν των 23 εκατομμυρίων ευρώ (€283 εκ. ευρώ για το 2023) (σχεδόν το διπλάσιο ποσό από την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης), κόστος το οποίο επιβαρύνεται ο Κύπριος πολίτης στον μηνιαίο λογαριασμό που λαμβάνει. Κατά τις ίδιες πηγές δεν ισχύει ο ισχυρισμός των αιτητών κατά την πρώτη προσφυγή ότι η ΑΗΚ θα λάβει ΦΑ απευθείας από το LNG Terminal αφού δεν επιτρέπεται από το ισχύον ρυθμιστικό και νομικό πλαίσιο. Όπως εξηγούν: Α) σύμφωνα με τον περί ρύθμισης της αγοράς ΦΑ νόμο οι 3 ηλεκτροπαραγωγοί πρέπει να λάβουν ταυτόχρονα ΦΑ (άρα ολόκληρο το δίκτυο πρέπει να ολοκληρωθεί πριν λάβει η ΑΗΚ ΦΑ) Β) για να λάβει ΦΑ η ΑΗΚ χρειάζεται Κέντρο Διανομής και Ελέγχου το οποίο είναι στις ευθύνες του παρών διαγωνισμού Γ) για να λάβει ΦΑ η ΑΗΚ απαιτείται Συμφωνία Σύνδεσης με τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς και η συμφωνία απαιτεί στοιχεία που θα οριστικοποιηθούν με την πρόσληψη των συγκεκριμένων συμβούλων.
Παράλληλα αναφέρουν ότι, καθυστερήσεις στα χρονοδιαγράμματα που θέτει η Ρυθμιστική Αρχή στην ΔΕΦΑ επιφέρουν πρόστιμα. Συγκεκριμένα στα πλαίσιο της άδειας της η ΔΕΦΑ πρέπει Α) να ολοκληρώσει την Πρώτη Ανοιχτή Διαδικασία Εκτίμησης Ζήτησης ΦΑ η οποία καταλήγει με τις Συμφωνίες Σύνδεσης με τους αδειοδοτημένους ηλεκτροπαραγωγούς και Β) εντός 4 εβδομάδων από την ολοκλήρωση της Πρώτης Ανοικτής Διαδικασίας να καταθέσει το Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (TYNDP). Χωρίς την ολοκλήρωση και κατακύρωση του Διαγωνισμού 50/2023 δεν μπορεί να ολοκληρωθεί κανένα από τα πιο πάνω αφού Α) χωρίς ημερομηνίες σχεδιασμού και κατασκευής δικτύου δεν μπορούν να υπογραφούν Συμφωνίες Σύνδεσης και Β) ακόμη και το Α να προχωρούσε με υποθετικές ημερομηνίες, χωρίς τους συμβούλους δεν θα μπορέσει η ΔΕΦΑ να καταθέσει εντός χρονικών ορίων το Δεκαετές αφού περιλαμβάνεται στο «scope of work» των συγκεκριμένων συμβούλων.
Τέλος, κατά τις ίδιες πηγές, οι υπόλοιποι αδειοδοτημένοι ηλεκτροπαραγωγοί αναμένουν την ολοκλήρωση του Δικτύου Συστήματος Μεταφοράς ώστε να μπορούν να τεθούν σε λειτουργία οι μονάδες τους.
Το Backround
Όπως εξηγούν οι πηγές της ΔΕΦΑ, ενώ ο διαγωνισμός δημοσιεύτηκε με αυστηρά χρονοδιαγράμματα τον Σεπτέμβριο του 2022, δόθηκε παράταση μετά από αίτημα ενδιαφερόμενων φορέων (μεταξύ των οποίων και ο αιτητής) ο οποίος ήταν και ο μοναδικός που κατέθεσε πρόταση με την λήξη της προθεσμίας. Λόγω μη συμμόρφωσης της πρότασης με τους όρους του διαγωνισμού και συγκεκριμένα όσο αφορά την διάρκεια της εγγυητικής επιστολής ο διαγωνισμός δεν κατακυρώθηκε.
Ο εν λόγω διαγωνισμός θα μπορούσε να κατακυρωθεί στον αιτητή τον Ιανουάριο του 2023 αλλά λόγω μη συμμόρφωσης της πρότασης του με τους όρους του διαγωνισμού (του μοναδικού προσφοροδότη) ο διαγωνισμός ακυρώθηκε, αλλά η καθυστέρηση του ενός έτους δεν θα μπορούσε να προβλεφθεί από την αναθέτουσα αρχή.
