Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η βαρύτητα των κυπριακών τραπεζών, τώρα που άλλες «καθάρισαν» και άλλες είναι στην τελική ευθεία για να «καθαρίσουν» από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που ήταν η νούμερο ένα προτεραιότητά τους για μία δεκαετία, πέφτει στην εξεύρεση καλή ροής και νέων τρόπων δανεισμού. Από τη μία η ρευστότητα των τραπεζών στην Κύπρο είναι μεγάλη, από την άλλη όμως ο δανεισμός που πλέον είναι προσεκτικός και με μεγάλες δικλείδες αποκαλύπτει τη «γύμνια» της Κύπρου για ύπαρξη «bankable projects». Οι τράπεζες προσπαθούν να δώσουν δάνεια, με μεγάλη επιτυχία να καταγράφει το πρόσφατο μέτρο της δανειοδότησης για αγορά κατοικίας με την υποστήριξη του κράτους. Είναι γεγονός πως αυτό το εγχείρημα πέτυχε, το αποδεικνύουν και τα οικονομικά αποτελέσματα των πιστωτικών ιδρυμάτων. Με τη λήξη όμως του προγράμματος αυτού, οι τράπεζες δεν θα μπορούν να στηρίζονται σε δανειοδοτήσεις με χαρακτήρα στεγαστικού δανείου. Οι μεγάλες κυπριακές τράπεζες που έχουν δείκτη δανείων προς τις καταθέσεις από 40% μέχρι και 57% αποτυπώνουν τη μεγάλη εικόνα του δανειστικού τοπίου στην Κύπρο. Στόχος των τραπεζών δεν είναι απλώς να φυλάνε καταθέσεις, αλλά να τις μετατρέπουν σε δάνεια. Το μακρύ χρονικό διάστημα που οι κυπριακές τράπεζες είχαν απορροφηθεί στη μείωση των ΜΕΔ, αναφυόταν ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, αυτό της μη αντικατάστασής τους με υγιή δανεισμό προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ο μέσος ευρωπαϊκός όρος για δανεισμό και που δείχνει την υγεία μιας τράπεζας είναι στο 80 – 90%, άρα γίνεται εύκολα αντιληπτό το πρόβλημα της έλλειψης «πρότζεκτ» δανεισμού στην Κύπρο. Σημειωτέον πως υπάρχουν ξένες τράπεζες που δανείζουν ακόμα και περισσότερο από τις καταθέσεις τους, στο 120% για παράδειγμα, αλλά καλύτερα ας το αφήσουμε στην άκρη διότι αυτή η πρακτική να ελλοχεύει και άλλου τύπου κινδύνους.
Η Κύπρος δεν φαίνεται να μπορεί να απορροφήσει ένα μέγεθος δανεισμού που θα κάνει τις τράπεζες να είναι λειτουργικά κερδοφόρες.
Η Κύπρος δεν φαίνεται να μπορεί να απορροφήσει ένα μέγεθος δανεισμού που θα κάνει τις τράπεζες να είναι λειτουργικά κερδοφόρες. Οι κυπριακές τράπεζες θα πρέπει να κάνουν κινήσεις επενδυτικής τραπεζικής, να ασχολούνται με συναλλαγές σταθερού εισοδήματος, να αρχίσουν να δίνουν με ροή δάνεια προς το εξωτερικό, να αποκτήσουν συμβουλευτικό ρόλο, να παρέχουν υπηρεσίες θεματοφυλακής και να ασχοληθούν με άλλες υπηρεσίες παράλληλα με τον δανεισμό που πραγματοποιούν εντός του κράτους. Η ανάγκη βιωσιμότητας των τραπεζών δεν περιορίζεται μόνο στη μείωση των εξόδων που έχουν πραγματοποιήσει μέσω κλεισίματος καταστημάτων και μείωσης υπαλλήλων, αλλά και στην αύξηση των εσόδων τους.
Χρηματοδότηση
Την ίδια ώρα, οι τράπεζες έχουν δανειστεί από το 2020 από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ποσά αποκλειστικά για χρηματοδότηση από Στοχευμένες Πράξεις Πιο Μακροπρόθεσμης Αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ) ΙΙΙ, (TLTRO III), τα οποία στόχος είναι να μην τους γυρίσουν «μπούμερανγκ».
Η Τράπεζα Κύπρου για παράδειγμα, στα οικονομικά αποτελέσματα που παρουσίασε τη Δευτέρα σημείωσε πως στο τέλος Δεκεμβρίου 2021 η Τράπεζα είχε χρηματοδότηση από κεντρικές τράπεζες ύψους 2,97 δισ. ευρώ TLTRO III, σε σύγκριση με 2,97 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2021 και 995 εκατ. τον Δεκέμβριο του 2020. Τον Ιούνιο 2021 η Τράπεζα Κύπρου δανείστηκε 300 εκατ. από την όγδοη πράξη TLTRO III, αυξάνοντας τον δανεισμό από TLTRO III σε 3 δισ. ευρώ. Η Τράπεζα είχε ήδη δανειστεί ποσό ύψους 1,7 δισ. ευρώ από την έβδομη πράξη TLTRO III τον Μάρτιο 2021 και ποσό ύψους 1 δισ. ευρώ από την τέταρτη πράξη TLTRO III τον Ιούνιο 2020, παρά τη σημαντική –όπως καταγράφει και η ίδια– πλεονάζουσα ρευστότητα, λόγω των ευνοϊκών όρων δανεισμού σε συνδυασμό με χαλάρωση στις απαιτήσεις εξασφαλίσεων. Η Τράπεζα Κύπρου εκτιμά ότι θα έχει θετικό αντίκτυπο στα καθαρά έσοδα από τόκους από τον δανεισμό από TLTRO III για την περίοδο από τον Ιούνιο 2021 μέχρι τον Ιούνιο 2022, ύψους περίπου 15 εκατ. ευρώ.
Η Ελληνική Τράπεζα επίσης έχει προχωρήσει και αυτή σε αντίστοιχη στρατηγική δανεισμού TLTRO III από την ΕΚΤ. Σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα του εννιαμήνου της για το 2021, οι οφειλές της σε Κεντρικές τράπεζες ανήλθαν σε 2,3 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2021, έναντι μηδενικών οφειλών τον Δεκέμβριο του 2020. Τον Ιούνιο του 2021 –όπως σημειώνεται στα οικονομικά αποτελέσματα της τράπεζας– λόγω των ευνοϊκών όρων δανεισμού και παρά την άνετη θέση ρευστότητας, η Τράπεζα συμμετείχε στην 8η σειρά δανεισμού σε Στοχευμένες Πράξεις Μακροπρόθεσμης Αναχρηματοδότησης (TLTRO III) ύψους 2,3 δισ. ευρώ. Ο δανεισμός αυτός έχει διάρκεια 3 έτη, δηλαδή μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2024 και η Τράπεζα θα έχει τη δυνατότητα να εξοφλήσει (μερικώς ή πλήρως) σε τριμηνιαία βάση αρχίζοντας από τον Ιούνιο του 2022 και μετά.
Πονοκέφαλος και οι καταθέσεις
Πέραν της πλεονάζουσας ρευστότητας που είχαν ανέκαθεν οι κυπριακές τράπεζες και πέραν του δανεισμού τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω του προγράμματος TLTRO III, οι καταθέσεις τους αυξήθηκαν ακόμη παραπάνω, δημιουργώντας ένα επιπρόσθετο «πονοκέφαλο».
Οι συνολικές καταθέσεις στην Τράπεζα Κύπρου ανήλθαν σε 17,5 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2021, σε σύγκριση με 17,1 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2021 και 16,5 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2020. Ποσοστιαία, αυξήθηκαν κατά 2% στο τέταρτο τρίμηνο του 2021 και κατά 6% από την αρχή του έτους.
Οι καταθέσεις πελατών της Ελληνικής Τράπεζας ανήλθαν σε 14,6 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2021, έναντι 14,2 δισ. ευρώ του Δεκεμβρίου του 2020. Παρά τα αρνητικά καταθετικά επιτόκια που εφαρμόστηκαν από την Τράπεζα τον Μάρτιο του 2020 σε λογαριασμούς επιχειρηματικών πελατών και τα μειωμένα επιτόκια καταθέσεων, οι καταθέσεις πελατών αυξήθηκαν κατά 3%.
Το μερίδιο αγοράς της Τράπεζας Κύπρου στις καταθέσεις στην Κύπρο ανήλθε σε 34,8% το Δεκέμβριο του 2021, απαράλλακτο από τον Σεπτέμβριο του 2021 και 35% τον Δεκέμβριο του 2020. Η Τράπεζα Κύπρου έχει μερίδιο αγοράς επί των δανείων στο 38,8% τον Δεκέμβριο του 2021, σε σύγκριση με 39,1% τον Σεπτέμβριο του 2021 και 41,9% τον Δεκέμβριο του 2020.
Το μερίδιο αγοράς καταθέσεων της Ελληνικής Τράπεζας στο τέλος Σεπτεμβρίου 2021 διαμορφώθηκε σε 29,2% και στο τέλος Δεκεμβρίου 2020 στο 29,6%. Το μερίδιο αγοράς χορηγήσεων της Ελληνικής Τράπεζας στο τέλος Σεπτεμβρίου 2021 ήταν 22,4% και στα τέλη Δεκεμβρίου 2020 στο 21,5%.
Γίνεται αντιληπτό πως οι δύο αυτές τράπεζες έχουν χοντρικά το 65% των συνολικών καταθέσεων και πάνω από το 60% των δανείων που έχουν παραχωρήσει κυπριακές τράπεζες.
Δίνουν, αλλά δεν αρκούν
Οι τράπεζες στην Κύπρο παραχωρούν μεν δάνεια, ωστόσο ο αριθμός τους δεν είναι ικανοποιητικός για το μέγεθος της ρευστότητάς τους. Την κατάσταση δυσκολεύει ολοένα και περισσότερο η αυστηροποίηση του δανεισμού προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Ο νέος δανεισμός που δόθηκε στην Κύπρο από την Τράπεζα Κύπρου κατά το τέταρτο τρίμηνο 2021 ανήλθε σε 471 εκατ. ευρώ, έναντι 427 εκατ. ευρώ στο τρίτο τρίμηνο του 2021, 407 εκατ. ευρώ στο δεύτερο τρίμηνο 2021 και 487 εκατ. ευρώ στο πρώτο τρίμηνο 2021. Αθροιστικά, το 2021 η Τράπεζα Κύπρου έδωσε 1,79 δισ. ευρώ δανεισμού, αυξημένος κατά 33% σε ετήσια βάση και πλησιάζοντας τα επίπεδα του έτους 2019 πριν την πανδημία.
Η Ελληνική Τράπεζα το σύνολο των νέων δανείων που πραγματοποιήθηκαν κατά την εννιαμηνία 2021 στην Ελληνική Τράπεζα ανήλθε σε 628 εκατ. ευρώ. Αναλυτικότερα, την εξαμηνία 2021 δόθηκαν 388 εκατ. ευρώ, το 2020 είχαν δοθεί 1,04 δισ. ευρώ και την εννιαμηνία του 2020 για να υπάρχει σύγκριση, είχαν δοθεί 712 εκατ. ευρώ.
Έντυπη Έκδοση
