Του Παύλου Νεοφύτου
Η παραβατικότητα των νέων είναι ένα ζήτημα που απασχολεί την κυπριακή κοινωνία. Πού οφείλεται η έκρηξη που βιώνουμε τελευταία; Χειροπιαστό παράδειγμα είναι οι βανδαλισμοί το σαββατοκυρίακο του Πάσχα, μετά από τα οποία η Αστυνομία πέρασε χειροπέδες και σε ανηλίκους. Μάλιστα για την περίπτωση των βανδαλισμών σε σχολείο, κλήθηκε σε Αστυνομικό Σταθμό με τους γονείς του ανήλικος ηλικίας 10 ετών για να δώσει κατάθεση, ο οποίος φέρεται να εμπλέκεται στην υπόθεση. Υπενθυμίζεται ότι νεαροί συνελήφθησαν για σύγκρουση πέραν των 100 κουκουλοφόρων χούλιγκαν με αντιοχλαγωγική ομάδα της Αστυνομίας στον Ύψωνα, όπου πυρπόλησαν όχημα της Δύναμης, επίσης για προσπάθεια να καεί σπίτι ηλικιωμένου στο Κίτι, καθώς και για βανδαλισμούς σε δημοτικό σχολείο στα Λιβάδια (έκαψαν τραπέζια και παγκάκια στην αυλή του σχολείου και προκάλεσαν ζημιές σε αίθουσα διδασκαλίας). Την ίδια ώρα σημειώθηκαν περιστατικά βανδαλισμών από νέους και σε άλλες περιοχές, τα οποία δεν έτυχαν προβολής όπως τα πιο πάνω, διότι δεν ήταν της ίδιας έκτασης και έντασης.
«Είναι διαχρονικό το φαινόμενο των βανδαλισμών, δηλαδή της πρόκλησης σκόπιμης ζημιάς σε ξένη περιουσία από ομάδες ανηλίκων, ωστόσο από επιστημονικής άποψης, είτε η παραβατικότητα σημειώνεται μέσα στο σχολείο είτε έξω στην κοινότητα, φαίνεται να υπάρχει σήμερα μια σχετική αύξηση», δήλωσε στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παναγιώτης Σταυρινίδης. «Αυτό καταγράφεται από φορείς, όπως ερευνητικά εργαστήρια, τα οποία διευθύνουμε σε διαφορα πανεπιστήμια, εικάζω – χωρίς να είμαι ο πλέον αρμόδιος – ότι μια αντίστοιχη αύξηση μπορεί να παρατηρείται και στις καταγραφές των θεσμικών φορέων, όπως είναι, είτε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, είτε σε ό,τι αφορά τα σχολεία το Παρατηρητήριο για τη βία του Υπουργείου Παιδείας. Είναι όμως, ένα υπαρκτό φαινόμενο στην Κύπρο, και είναι ανησυχητικό», πρόσθεσε.
«Είναι διαχρονικό το φαινόμενο των βανδαλισμών, δηλαδή της πρόκλησης σκόπιμης ζημιάς σε ξένη περιουσία από ομάδες ανηλίκων, ωστόσο από επιστημονικής άποψης, είτε η παραβατικότητα σημειώνεται μέσα στο σχολείο είτε έξω στην κοινότητα, φαίνεται να υπάρχει σήμερα μια σχετική αύξηση», ανάφερε στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παναγιώτης Σταυρινίδης. Φωτογραφία αρχείου.
Η επίδειξη δύναμης και οι νεανικές συμμορίες
Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Πάφου Φαίδωνας Φαίδωνος, μεταφέροντας την έκταση του προβλήματος σε δημόσιους χώρους ενός δήμου, μίλησε στην «Κ» για ένα φαινόμενο, το οποίο η Ευρώπη έζησε πριν από 20 – 30 χρόνια, κατά την περίοδο της μαζικής αστικοποίησης των πόλεων. Σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια έκανε την έμφάνισή του και στην Κύπρο, μέσα από γκράφιτι στους τοίχους και ζημιές, όταν πολλοί νεαροί καταστρέφουν δημόσια περιουσία σε μία επίδειξη δύναμης. Σύμφωνα με τον κ. Φαίδωνος, εμφανίστηκαν οι πρώτες νεανικές συμμορίες, οι οποίες ανταγωνίζονται στους βανδαλισμούς, στο να σπάσουν φώτα, στο να γράψουν στους τοίχους. Την ίδια ώρα τόνισε ότι αυτό το φαινόμενο ενισχύεται και από κάποιους οργανωμένους ή μη οπαδούς των μεγάλων κυπριακών και ελλαδικών ομάδων.
«Αυτό το φαινόμενο πρέπει να προβληματίσει πρώτα και πάνω απ’ όλα το Υπουργείο Παιδείας, και, κατά δεύτερον την Αστυνομία. Δεν είναι θέμα καταστολής, αλλά είναι θέμα παιδείας. Και πρέπει να προβληματιστούμε, διότι για αυτά τα φαινόμενα κάτι έγινε λάθος πριν από 10 - 15 χρόνια, για να εισπράξουμε και να ''θερίσουμε'' αυτά τα αποτελέσματα σήμερα», ανάφερε ο δήμαρχος Πάφου.
Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο των βανδαλισμών έκανε την έμφάνισή του και στην Κύπρο, μέσα από γκράφιτι στους τοίχους και ζημιές, όταν πολλοί νεαροί καταστρέφουν δημόσια περιουσία σε μία επίδειξη δύναμης, δήλωσε στην «Κ» ο δήμαρχος Πάφου, Φαίδωνας Φαίδωνος. Φωτογραφία αρχείου.
Συνδυασμός παραγόντων
Για τους παράγοντες εκείνους που οδηγούν τους εφήβους σε επεισόδια, όπως αυτά του Πάσχα, ο δρ Σταυρινίδης τόνισε ότι στις πιο πολλές περιπτώσεις νεαρών, η παραβατική συμπεριφορά ωθείται από έναν συνδυασμό παραγόντων. «Οι δικές μας οι έρευνες, δείχνουν ότι για πολύ λίγα περιστατικά μπορεί να απομονωθεί μόνο ένας παράγοντας και να πούμε, για παράδειγα, ότι ευθύνεται κάτι άσχημο, το οποίο συμβαίνει μέσα στο σπίτι ή ευθύνεται μία παθολογία η οποία βρίσκεται μέσα στο παιδί ή ευθύνονται οι συνομήλικοι και οι επιρροές που ασκούν προς τα παιδιά που γίνονται δράστες. Σπάνια απομονώνεται ένας μόνο παράγοντας από αυτούς. Τις πιο πολλές φορές βλέπουμε δυστυχώς μία ταυτόχρονη διασύνδεση πολλών παραγόντων επικινδυνότητας. Την ίδια στιγμή που ένα παιδί μπορεί να είναι επιρρεπές προς την παραβατική συμπεριφορά. Και τι εννοούμε να είναι επιρρεπές; Να έχει εμφανίσει πρότερη αντικοινωνική συμπεριφορά, να έχει προβλήματα διαγωγής, να είναι πολύ παρορμητικό, να έχει δυσκολίες ελέγχου της συμπεριφοράς. Όλα αυτά δημιουργούν ένα πλαίσιο επικινδυνότητας. Αν αυτά έρθουν τώρα και κουμπώσουν, μαζί με κάτι, το οποίο μπορεί να συμβαίνει μέσα στο σπίτι, όπως μία αναστάτωση ή μία μορφή βίας ή άλλη μορφή δημιουργίας στρες, και ταυτόχρονα το παιδί αρχίσει να κοινωνικοποιείται με άλλα παιδιά, τα οποία επίσης εμφανίζουν αντικοινωνικές συμπεριφορές, ο συνδυασμός αυτών των ταυτόχρονων παραγόντων είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει κάποια παιδιά σε αντικοινωνικές πράξεις», σημείωσε.
Ο μηχανισμός της μίμησης στον διαδικτυακό κόσμο
Κληθείς να σχολιάσει εάν ένα φαινόμενο της εποχής μας, η ανάρτηση των βίντεο στο διαδίκτυο, συνέτεινε στην αύξηση του φαινομένου, ο δρ Σταυρινίδης σχολίασε:
«Πάντοτε και πριν από την ανάπτυξη της διαδικτυακής επαφής των ανηλίκων, υπήρχε ο μηχανισμός της μίμησης, δηλαδή του να παρατηρεί ένα παιδί κάτι, το οποίο κάνουν άλλα παιδια και στη συνέχεια να τα μιμείται. Αυτό που έχει αλλάξει σήμερα, είναι ότι η παρατήρηση δε γίνεται κατ’ ανάγκη στο φυσικό περιβάλλον, όπως είναι η αυλή ενός σχολείου ή η γειτονιά, αλλά γίνεται στις οθόνες και τον διαδικτυακό κόσμο. Αυτό μεγεθύνει το πλαίσιο, από το οποίο πολλά παιδιά αντλούν αντικοινωνικές παρατηρήσεις. Ιδιαίτερα δε, όταν αυτά τα διαβόητα βίντεο συνοδεύονται από επιφωνήματα χαράς και επιβράβευσης των παιδιών που κάνουν κάτι πολύ άσχημο. Τότε είναι πολύ εύκολο για κάποια επιρρεπή παιδιά, αυτό να θεωρηθεί ως κάτι, το οποίο πρέπει και τα ίδια να κάνουν. Με αυτό τον τρόπο, βλέπουμε να προβαίνουν σε αντικοινωνικές πράξεις για να αναρτήσουν και τα ίδια τα ‘‘επιτεύγματά’’ τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, να πάρουν την επιβράβευση από τους συνομήλικούς τους, να νιώσουν ηγετικές φιγούρες στην ομάδα των συνομηλίκων κι έτσι ο φυσικός κόσμος των προηγούμενων χρόνων αντικοινωνικής συμπεριφοράς, ‘‘εμπλουτίζεται’’ με την αντικοινωνικότητα της χρήσης του διαδικτύου».
