Θύτες, θύματα και σχολική βία - Προφίλ, αίτια και τρόποι αντιμετώπισης

Το νέο περιστατικό βίας σε μαθητή Γυμνασίου στη Λεμεσό, η καταγγελία των γονέων στην Αστυνομία και οι διαστάσεις που πήρε το όλο ζήτημα ανησυχούν την ευρύτερη κοινωνία της Κύπρου. Το θύμα, οι θύτες αλλά και οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι τίθενται στο μικροσκόπιο εξετάζοντας το περιστατικό σαν κοινωνικό ζήτημα και όχι σαν επεισόδιο αυτό καθ’αυτόν αναζητώντας τους λόγους, τα αίτια αλλά και τους τρόπους προσέγγισης και -στο βαθμό του δυνατού- αποφυγής παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.

Καλεσμένος στην ραδιοφωνική εκπομπή της Οριάνας Παπαντωνίου «ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ» στον ΣΠΟΡ FM 95,0 βρέθηκε ο Καθηγητής του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και ψυχολόγος Δρ Παναγιώτης Σταυρινίδης, δίνοντας τα δικά του φώτα για το επίμαχο ζήτημα. Ο καθηγητής εκκίνησε λέγοντας πως το φαινόμενο της βίας μεταξύ παιδιών οδήγησε το Πανεπιστήμιο στη δημιουργία εργαστηρίου στο οποίο διενεργείται έρευνα για την ψυχολογία της θυματοποίησης και της βίας εδώ και 15 χρόνια. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό από μόνο του λέει πολλά αφού α) οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα θεωρείται αρκετά σοβαρό για να καθίσταται αναγκαία η έρευνα και β) 15 χρόνια μετά, αν το πρόβλημα δεν έχει μεγαλώσει συνεχίζει να θεωρείται σοβαρό.

Γιατί δεν αντιδρούν τα υπόλοιπα παιδιά; - Η ψυχολογία του παρευρισκόμενου

«Παιδιά που βλέπουν περιστατικό βίας και δεν αντιδρούν, γελούν, αντιγράφουν ή διαδίδουν, ποιος ευθύνεται για τέτοιες συμπεριφορές» ερωτήθηκε ο Δρ Σταυρινίδης λέγοντας πως αυτό που παρατηρούμε ανήκει στη σφαίρα της ψυχολογίας του παρευρισκόμενου. Όπως επεξήγησε είναι δύσκολο να βρεθεί μια κοινή ερμηνεία που να είναι ομοιογενής για όλα τα παιδιά αφού υπάρχουν διαφόρων τύπων «παρευρισκόμενοι». Υπάρχουν για παράδειγμα παιδιά που λειτουργούν ως «διευκολυντές» και συνήθως ανήκουν στον κύκλο του θύτη, υπάρχουν οι χειροκροτητές, οι τσιλιαδόροι. Από την άλλη είναι και τα παιδιά που είναι τρομαγμένα και φοβούνται ότι αν προβούν σε κάποια ενέργεια θα είναι οι επόμενοι και υπάρχουν και αυτά με ενσυναίσθηση -που είναι σε αυτά τα οποία επενδύουμε- αφού συμπονούν τα θύματα και ενίοτε έχουν το θάρρος να παρέμβουν ή να μιλήσουν.

Πώς δημιουργούνται οι θύτες;

Πώς δημιουργούνται όμως οι θύτες; Μήπως φταίνε οι γονείς; Συντηρείται μια επιθετική συμπεριφορά στα πλαίσια του μιμητισμού; «Οτιδήποτε συμβαίνει μέσα στο σπίτι έχει αντίκτυπο στη συμπεριφορά των παιδιών» ανέφερε ο καθηγητής Ψυχολογίας υπογραμμίζοντας πως εάν δημιουργηθεί ένα περιβάλλον επικοινωνίας, αποδοχής της διαφορετικότητας και θετικών προτύπων, μόνο καλύτερα μπορούν να γίνουν. Το πρόβλημα εντοπίζεται στην περίοδο της εφηβείας αφού η αυξανόμενη έκθεση σε «πρότυπα» αυξάνει το φάσμα των επιρροών και έτσι, ένα παιδί που το κλίμα και οι συμπεριφορές στο οικογενειακό περιβάλλον και το σπίτι του να είναι μια χαρά, να προβαίνει σε πράξεις βίας και επιθετικότητας λόγω επιρροών άλλων προτύπων.

Τρόποι αντιμετώπισης - Διαφορετικό προφίλ, ποικίλουν οι λόγοι

Πώς όμως αντιμετωπίζουμε τα παιδιά που ασκούν βία; Ο Δρ Σταυρινίδης θέλησε αρχικά να ξεκαθαρίσει πως ο κόσμος θα πρέπει να μπορεί να διαχωρίσει στο μυαλό του πότε δύο παιδιά τσακώνονται μεταξύ τους και πότε ένα παιδί συστηματικά ασκεί βία και γίνεται δράστης. Παιδιά μπορεί να τσακωθούν και αυτό μπορεί να είναι ενοχλητικό όμως όχι ανησυχητικό. Δύο παιδιά μπορεί να τσακωθούν στο σχολείο και μετά να γίνουν φίλοι. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αρχίζεις να επιτίθεσαι ενώ στη συνέχεια ανιχνεύεις τον επόμενο «αδύναμο κρίκο» επανειλημμένα και παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Χρειάζεται παρέμβαση θετικού τύπου -όπως την χαρακτήρισε- για να διορθωθεί. Μέσα από την συμβουλευτική μέθοδο να αντιληφθεί τον πόνο που προκαλεί και πόσο δυσάρεστος αυτός είναι. «Αρκετά παιδιά όταν το αντιληφθούν αλλάζουν» δήλωσε ενώ στη συνέχεια τόνισε πως δεν υπάρχει μεμονωμένο ή συγκεκριμένο προφίλ. Παραδείγματος χάριν πολλά παιδιά αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες και χωρίς να έχουν διαγνωστεί, εσωτερικεύουν άγχος και στρες που το βγάζουν απέναντι σε αδύναμα ή ανυπεράσπιστα παιδιά. Υπάρχουν άλλα που υποφέρουν από διάφορες άλλες ψυχοπαθολογίες και τείνουν να ενεργούν με βίαιο τρόπο. «Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και πρέπει να ελέγχεται εξατομικευμένα» κατέληξε.