Απόστολος Λακασάς
Εγιναν χθες από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας τα αποκαλυπτήρια των ξένων πανεπιστημίων που σκοπεύουν να ιδρύσουν παράρτημα, όπως ορίζει ο νόμος 5094 του 2024 περί θεσμοθέτησης μη κρατικών ΑΕΙ. Η προθεσμία υποβολής αιτήσεων ολοκληρώθηκε στις 31 Μαρτίου και συνολικά 13 ευρωπαϊκά ΑΕΙ έχουν καταθέσει σχετική αίτηση. Τα 12 με στόχο να ξεκινήσουν τη λειτουργία τους τον προσεχή Οκτώβριο, από το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 και ένα το 2026-2027.
Μεταξύ των 13 ΑΕΙ, τα 11 είναι βρετανικά, ένα γαλλικό και ένα κυπριακό. Βέβαια, όπως παρουσίασε η «Κ» στο φύλλο της περασμένης Κυριακής 30/3, τα βρετανικά ιδρύματα και το γαλλικό ήδη έχουν παρουσία στην Ελλάδα καθώς συνεργάζονται με ελληνικά ιδιωτικά κολέγια, τα οποία λειτουργούν εδώ και χρόνια στη χώρα μας ως παραρτήματά τους. Το μόνο πανεπιστήμιο που δεν έχει έως τώρα παρουσία στην Ελλάδα, είναι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (Nicosia), που επέλεξε, στο πλαίσιο της στρατηγικής εξωστρέφειας, να επενδύσει στη χώρα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Παιδείας, τα μητρικά πανεπιστημιακά ιδρύματα που κατέθεσαν αίτηση και τα συνεργαζόμενά τους ελληνικά κολέγια είναι τα ακόλουθα:
1. The Open University – συνεργάζεται με το Anatolia College.
2. The University of York – με το CITY College.
3. University of Greater Manchester – με το New York College.
4. Université Sorbonne Paris Nord – με το IdEF.
5. University of Derby – με το Mediterranean College.
6. The University of West London – με το BCA.
7. University of Essex – με το Aegean College.
8. University of Nicosia.
9. London Metropolitan University – με το City Unity College.
10. Queen Margaret University – με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο.
11. The University of Keele – με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο.
12. University of East London – με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο.
13. Το Sunderland University κατέθεσε αίτηση για το ακαδημαϊκό έτος 2026-2027 και συνεργάζεται με το Κολλέγιο DEI.
Παράλληλα, η διαδικασία υποβολής αιτήσεων παραμένει ανοικτή, αλλά όσα ξένα ΑΕΙ υποβάλλουν αίτηση από τώρα έως και τις 31/3/2026 θα ξεκινήσουν το νωρίτερο τον Οκτώβριο του 2026.
Βέβαια, η αίτηση δεν αποτελεί και αδειοδότηση. Με βάση τη διαδικασία, οι αιτήσεις θα διαβιβαστούν άμεσα στην Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), η οποία είναι αρμόδια για την αξιολόγηση των προϋποθέσεων εγκατάστασης και λειτουργίας των ξένων παραρτημάτων, καθώς και για την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών τους. Συγχρόνως, οι φάκελοι θα διαβιβαστούν και στον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ), ο οποίος θα εξετάσει τις κτιριολογικές προϋποθέσεις των παραρτημάτων.
Μάλιστα, όπως αναφέρει το υπ. Παιδείας, «ο χρόνος έναρξης λειτουργίας των παραρτημάτων θα εξαρτηθεί από τον χρόνο ολοκλήρωσης της επεξεργασίας των φακέλων από την ΕΘΑΑΕ και τον ΕΟΠΠΕΠ, καθώς και από τον βαθμό αρτιότητας των αιτήσεων». Η αναφορά αυτή δημιουργεί ανησυχία στα ξένα ΑΕΙ και στους ιδιοκτήτες των ελληνικών κολεγίων, καθώς όπως δήλωσαν στην «Κ» ιδιοκτήτες ελληνικών κολεγίων, «τυχόν καθυστέρηση θα δημιουργήσει προβλήματα, καθώς πρέπει να γίνουν οι προκηρύξεις πρόσληψης εκπαιδευτικού προσωπικού και να “τρέξουν” οι καμπάνιες προβολής».
Η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη δήλωσε πως «σήμερα γράφεται ένα νέο κεφάλαιο για την ελληνική ανώτατη εκπαίδευση. Η Ελλάδα κάνει πράξη μια ιστορική μεταρρύθμιση. Μια μεταρρύθμιση που προσφέρει νέες επιλογές στους Ελληνες φοιτητές, καθιστά την Ελλάδα εκπαιδευτικό προορισμό για χιλιάδες αλλοδαπούς φοιτητές, δίνει την ευκαιρία επιστροφής στο πολύ αξιόλογο εκπαιδευτικό και ερευνητικό δυναμικό επιστημόνων μας που εργάζονται στο εξωτερικό και μεταλλάσσει τη χώρα μας από παγκόσμια “εκπαιδευτική” ιδιαιτερότητα σε κόμβο γνώσης και καινοτομίας για την ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης». Και πρόσθεσε ότι «η πολιτεία παραμένει εγγυητής της ποιότητας, της διαφάνειας και της ισότητας των ευκαιριών». Από την πλευρά του, ο αρμόδιος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση υφυπουργός Νίκος Παπαϊωάννου δήλωσε ότι «το μεγάλο ενδιαφέρον κορυφαίων πανεπιστημίων από το εξωτερικό επιβεβαιώνει ότι η χώρα μας εξελίσσεται σε σημείο αναφοράς στην παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα».
Προβληματίζει η κατάταξη
Η λίστα των αιτήσεων περιέχει μία έκπληξη – κάποιοι τη χαρακτηρίζουν μεγάλη. Και αυτό διότι απουσιάζει γνωστός εκπαιδευτικός φορέας, το κολέγιο Deree στην Αθήνα. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η ηγεσία του αναζήτησε αμερικανικό πανεπιστήμιο για να συνεργαστεί. Μάλιστα είχε εστιάσει στο Πανεπιστήμιο Roger Williams στο Ρόουντ Αϊλαντ. Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι στις συζητήσεις βοηθούσε το γεγονός ότι ο πρόεδρος του αμερικανικού ΑΕΙ είναι Ελληνας. Ωστόσο δεν υπήρξε θετική κατάληξη. Ο βασικός λόγος είναι ότι στα αμερικανικά ΑΕΙ δεν είναι διαδεδομένη η φιλοσοφία της ίδρυσης παραρτημάτων σε τρίτες χώρες, αλλά επιλέγουν παροχή πιστοποιημένων προγραμμάτων σπουδών σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς των τρίτων χωρών, όπως λειτουργεί έως τώρα το Deree. Ωστόσο, όπως ανέφεραν χθες στην «Κ» στελέχη του κολεγίου, θα κατατεθεί αίτηση για λειτουργία από το ακαδημαϊκό έτος 2026-2027.
Ενα θέμα που βρίσκεται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου για τα ξένα ΑΕΙ που θα έλθουν στην Ελλάδα, είναι η κατάταξή τους στις λίστες των διεθνών οίκων αξιολόγησης. Μάλιστα ο νόμος 5094 έχει ορίσει ότι η ΕΘΑΑΕ στην αξιολόγηση των αιτήσεων θα λάβει υπόψη τις κατατάξεις των αιτούντων, ξένων ΑΕΙ στις λίστες των TIMES, της QS και της ARWU (η λεγόμενη λίστα της Σαγκάης). Οπως παρουσίασε η «Κ», μόνο τέσσερα ξένα πανεπιστήμια βρίσκονται υψηλότερα ή στο ίδιο επίπεδο με τα ελληνικά μεγάλα δημόσια κεντρικά πανεπιστήμια (ΕΚΠΑ, ΕΜΠ, ΑΠΘ, ΟΠΑ). Τα περισσότερα είναι από τη θέση 800 και κάτω.
Πάντως, η δημόσια συζήτηση για τα μη κρατικά ΑΕΙ «άναψε» όταν κατατέθηκε η πρώτη αίτηση από το Paris 13 – Sorbonne Paris Nord, και αυτό συνδέθηκε με τη Σορβόννη. Πρόκειται για το πρώην Πανεπιστήμιο Paris 13, ένα από τα 13 αυτόνομα ΑΕΙ που διαδέχθηκαν το Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Το Paris 13 άλλαξε το όνομά του το 2019 σε Universite Sorbonne Paris Nord και δεν φέρεται να έχει ουσιαστική σύνδεση με τη Σορβόννη.
Ως προς τα αντικείμενα σπουδών που τα ξένα ΑΕΙ έχουν δηλώσει πως θα προσφέρουν στα παραρτήματά τους στην Ελλάδα, παραμένουν σχεδόν τα ίδια με αυτά που προσφέρουν σήμερα τα κολέγια. Επίσης, όλα ανήκουν στους περιζήτητους κλάδους σπουδών ανά επιστημονικό πεδίο. Ως προς τον αριθμό των φοιτητών που θα δεχθούν τα ΑΕΙ που θα αδειοδοτηθούν, στελέχη ελληνικών κολεγίων θεωρούν ότι ο αριθμός, τουλάχιστον στο πρώτο έτος, δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί. Και αυτό διότι υπάρχει ο όρος οι εισακτέοι να έχουν δώσει Πανελλαδικές Εξετάσεις και να έχουν περάσει την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) του επιστημονικού πεδίου, στο οποίο θέλουν να σπουδάσουν. Με τον όρο αυτό, η δεξαμενή των υποψηφίων φοιτητών μη κρατικών ΑΕΙ περιορίζεται.
Πάντως, πριν από την αξιολόγηση της ΕΘΑΑΕ, οι αιτούντες πρέπει να κερδίσουν τη μάχη στο ΣτΕ. Εκεί έχουν κατατεθεί προσφυγές για ακύρωση των σχετικών υπουργικών αποφάσεων με το επιχείρημα ότι ο σχετικός νόμος αντιβαίνει το άρθρο 16 του Συντάγματος. Η συζήτηση της υπόθεσης στην Ολομέλεια του ΣτΕ έχει προγραμματιστεί για τις 11 Απριλίου.
Υψηλοί τόνοι και κατηγορίες από το ΠΑΣΟΚ
Για φιάσκο και εξαπάτηση κατηγορεί την κυβέρνηση ο υπεύθυνος του κοινοβουλευτικού τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ Στέφανος Παραστατίδης, εστιάζοντας στο γεγονός ότι οι περισσότερες αιτήσεις ξένων ΑΕΙ «κρύβουν» ιδιωτικά κολέγια που λειτουργούν ήδη στην Ελλάδα. «Η λήξη της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων για την αδειοδότηση των πανεπιστημιακών παραρτημάτων αποκαλύπτει την κυβερνητική εξαπάτηση σχετικά με την ίδρυση μη κρατικών – “μη κερδοσκοπικών” παραρτημάτων πανεπιστημίων», και «οι επικοινωνιακές μεθοδεύσεις, τα τεχνάσματα και τα ψέματα της Ν.Δ. έρχονται πλέον σε σύγκρουση με την πραγματικότητα: κανένα νέο, μεγάλο και αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο του εξωτερικού δεν ήρθε στη χώρα. Ολες σχεδόν οι αιτήσεις προέρχονται από τα ήδη λειτουργούντα κολέγια, τα οποία “αναβαθμίζονται”, μέσα από τη μεταμφίεσή τους σε Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), σε πανεπιστήμια», είναι δύο σημεία της χθεσινής ανακοίνωσής του.
Ο κ. Παραστατίδης επικρίνει την κυβέρνηση για ψέματα όταν έλεγε πως θα υπάρξουν αιτήσεις από κορυφαία ξένα ΑΕΙ. «Τα ξένα πανεπιστήμια που καταθέτουν αίτηση είναι εκείνα που εδώ και χρόνια συνεργάζονται με συμφωνίες δικαιόχρησης (franchise) με ελληνικά κολέγια. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι η δημιουργία μιας κολεγιακού τύπου ανώτατης εκπαίδευσης, η οποία στηρίζεται στα ήδη λειτουργούντα κολέγια».
Επίσης, ο τομεάρχης του ΠΑΣΟΚ υποστηρίζει ότι τα υπό ίδρυση ΑΕΙ θα είναι κερδοσκοπικά, και όχι μη κερδοσκοπικά όπως ορίζει ο νόμος 5094/2024. «Τα κολέγια λειτουργούν με βάση το κέρδος, εκτός εάν στην πορεία μετατραπούν σε εκκλησιαστικά παραρτήματα και διδάσκουν οι απόγονοι της μητέρας Τερέζας. Η κυβέρνηση μας καλεί να αποδεχτούμε το παράδοξο, ένα πανεπιστήμιο – κερδοσκοπική επιχείρηση σε συνεργασία μάλιστα και με κερδοσκοπικό fund, να συμπράττει με ένα επίσης κερδοσκοπικό κολέγιο για την ίδρυση ενός “μη κερδοσκοπικού” παραρτήματος», λέει, καταλήγοντας, «με το ψέμα και την επικοινωνιακή υπεροπλία αγκαλιά, η κυβέρνηση κάνει “business as usual”. Τα κερδοσκοπικά funds κάνουν ρεσάλτο και στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση της χώρας, και ετεροχρονισμένα (οι Απόκριες πέρασαν), τα κολέγια μασκαρεύτηκαν ΝΠΠΕ».
