Δεν μπορούμε να μιλάμε για την ισότητα των γυναικών στην εργασία αποκομμένα από το ευρύτερο πλαίσιο που διαμορφώνει τις ανισότητες. Η μισθολογική ψαλίδα, ο σεξισμός, η έλλειψη εκπροσώπησης των γυναικών σε θέσεις ηγεσίας, αλλά και οι επιλογές που κάνουν οι γυναίκες για την επαγγελματική τους πορεία δεν είναι τυχαία φαινόμενα. Είναι το αποτέλεσμα ενός συστήματος που διαμορφώνει τις κοινωνικές προσδοκίες, τις ευκαιρίες και τους περιορισμούς.
Σύμφωνα με τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων 2024, η Κύπρος κατατάσσεται 20ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο τομέας με τη μεγαλύτερη ανισότητα είναι η εξουσία, όπου η χώρα βρίσκεται στην προτελευταία θέση στην Ευρώπη: μόλις 14% γυναικεία εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο, 9% στα διοικητικά συμβούλια μεγάλων εταιρειών και 15% στην τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν πόσο δύσκολο είναι για τις γυναίκες να συμμετάσχουν στη λήψη αποφάσεων.
Παράλληλα, οι γυναίκες συνεχίζουν να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος της μη αμειβόμενης φροντίδας: 70% δηλώνουν ότι κάνουν καθημερινά οικιακές εργασίες, ενώ 41% φροντίζουν παιδιά, ηλικιωμένους ή άτομα με αναπηρία - το πέμπτο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι άνισες ευθύνες αναπόφευκτα επηρεάζουν τις επαγγελματικές ευκαιρίες και τα εισοδήματα.
Επιπλέον, το εργασιακό περιβάλλον παραμένει εχθρικό για πολλές γυναίκες. Σύμφωνα με πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα για τη βία κατά των γυναικών, το 39,9% των γυναικών στην Κύπρο αναφέρουν ότι έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας - ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτή η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι η ισότητα στην εργασία δεν είναι απλώς θέμα νομοθεσίας, αλλά απαιτεί βαθύτερες αλλαγές στην εργασιακή κουλτούρα.
Η ισότητα στην εργασία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αντιμετώπιση των βαθύτερων θεσμικών και πολιτισμικών παραγόντων.
Αποδομώντας τα στερεότυπα
Η ισότητα στην εργασία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αντιμετώπιση των βαθύτερων θεσμικών και πολιτισμικών παραγόντων. Χρειάζονται πολιτικές που να στηρίζουν την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, να διασφαλίζουν διαφάνεια στις αμοιβές και στις διαδικασίες ανέλιξης, και να ενισχύουν τη συμμετοχή των γυναικών σε ηγετικές θέσεις. Παράλληλα, είναι κρίσιμο να αλλάξουμε την κουλτούρα που αναπαράγει τις διακρίσεις, εκπαιδεύοντας τις νέες γενιές και αποδομώντας στερεότυπα που περιορίζουν τις δυνατότητες των γυναικών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η εκπαίδευση και η συμμετοχή των γυναικών σε αναδυόμενους τομείς όπως οι επιστήμες, η τεχνολογία και η μηχανική είναι κομβικής σημασίας. Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση διαμορφώνουν τις θέσεις εργασίας του μέλλοντος και η ζήτηση για επαγγελματίες με STEM δεξιότητες αυξάνεται. Ωστόσο, οι έμφυλες ανισότητες περιορίζουν την πρόσβαση των γυναικών σε αυτές τις ευκαιρίες. Αν δεν δράσουμε τώρα, οι γυναίκες θα συνεχίσουν να αποκλείονται από καλά αμειβόμενες θέσεις, διευρύνοντας περαιτέρω το χάσμα των φύλων.
Ως Πανεπιστήμιο, έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη στήριξη των γυναικών από νεαρή ηλικία. Παρέχουμε υποτροφίες για φοιτήτριες στην Πολυτεχνική Σχολή και σχεδιάζουμε εκπαιδευτικά προγράμματα STEM για κορίτσια, ενισχύοντας τη συμμετοχή τους σε αυτούς τους τομείς. Ωστόσο, η αλλαγή δεν θα συμβεί από μόνη της. Απαιτούνται συντονισμένες ενέργειες από την πολιτεία, τους εργοδότες, τα πανεπιστήμια και την κοινωνία συνολικά. Η ισότητα δεν είναι απλώς ένας στόχος, είναι η προϋπόθεση για ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο μέλλον.
*Η κα Νατάσσα Φρειδερίκου είναι Πρόεδρος Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Frederick.
