Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Δύο μεγάλοι – εκλογικά προσανατολισμένοι – συνασπισμοί πολιτικών δυνάμεων παίρνουν θέση ο ένας απέναντι στον άλλον, συσπειρώνοντας συνολικά έντεκα κόμματα, πέντε η πλευρά των κυβερνώνων και έξι η πλευρά των αντιπολιτευομέων, στον δρόμο προς τις διπλές (βουλευτικές και προεδρικές) εκλογές που είναι προγραμματισμένο να διεξαχθούν στην Τουρκία στις 14 Μαΐου.
Από τη μία πλευρά, βρίσκεται η κυβερνώσα Συμμαχία του Λαού (Cumhur Ittifaki) των Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Ντεβλέτ Μπαχτσελί, των ισλαμιστών δηλαδή του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και των εθνικιστών του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), γύρω από τους οποίους έχουν όμως προσκολληθεί πια και άλλες τρεις μικρότερες παρατάξεις:
- το εθνικιστικό Κόμμα Μεγάλης Ενότητας (BBP) του Μουσταφά Ντεστιτζί
- το εθνικιστικό/ισλαμιστικό Κόμμα Νέας/Εκ Νέου Ευημερίας (YRP) του Φατίχ Ερμπακάν, υιού του Νετσμετίν Ερμπακάν
- και το κουρδικό μεν αλλά συντηρητικό/ισλαμιστικό Κόμμα του Ελεύθερου Αγώνα (HÜDA PAR) του Ζεκερίγια Γιαπιτζιόγλου
Ερντογάν και Μπαχτσελί (Presidential Press Service via AP, Pool)
Από την άλλη πλευρά, παίρνει θέση μάχης η Συμμαχία του Έθνους (Millet İttifaki) των «έξι» της τουρκικής αντιπολίτευσης που έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους με την ελπίδα να καταφέρουν να δώσουν ένα τέλος στην 20ετη και βάλε παραμονή του Ερντογάν στην εξουσία. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), η Μεράλ Ακσενέρ του επονομαζόμενου Καλού Κόμματος (İYİ), ο Τεμέλ Καραμολάογλου του Κόμματος Ευδαιμονίας (Saadet), ο Γκιουλτεκίν Ουισάλ του Δημοκρατικού Κόμματος (DP), ο Αλί Μπαμπατζάν του Κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA) και ο Αχμέτ Νταβούτογλου του Κόμματος του Μέλλοντος (Gelecek) είναι οι «έξι» της αντιπολίτευσης, που κοντράρουν ανοιχτά πλέον τους κ.κ. Ερντογάν και Μπαχτσελί.
Οι «έξι» της Συμμαχίας του Έθνους (AP Photo/Burhan Ozbilici)
Κοινές ρίζες
Αν και αντίπαλες, οι δύο «Συμμαχίες» μοιράζονται κοινές «ρίζες» και πρόσωπα με κοινό παρελθόν. Οι κ.κ. Μπαμπατζάν και Νταβούτογλου ήταν άλλοτε υπουργοί του Ερντογάν. Η Ακσενέρ ήταν άλλοτε στο πλευρό του Μπαχτσελί, όπως άλλωστε και ο Μανσούρ Γιαβάς, νυν δήμαρχος της Άγκυρας με το CHP. Ο Τεμέλ Καραμολάογλου ήταν άλλοτε στο πλευρό του πατρός Ερμπακάν, ενώ και η Ακσενέρ είχε διατελέσει υπουργός Εσωτερικών στη βραχύβια κυβέρνηση του Νετσμετίν Ερμπακάν τη δεκαετία του 1990.
Το εκλογικό τοπίο δεν περιορίζεται, ωστόσο, στις προαναφερθείσες έντεκα παρατάξεις που συναπαρτίζουν τις δύο μεγάλες αντίπαλες Συμμαχίες κομμάτων. Πέρα από αυτές, υπάρχουν και άλλες πολιτικές δυνάμεις που αναμένεται να επηρεάσουν σε βαθμό ενδιαφέροντα, εάν όχι καθοριστικό, το εκλογικό αποτέλεσμα. Δυνάμεις ευρέως γνωστές, όπως είναι για παράδειγμα το HDP, αλλά και σχετικά άγνωστες εκτός των τουρκικών συνόρων. Ο λόγος για κόμματα όπως είναι:
- το Κόμμα της Πατρίδας (Memlek) του Μουχαρέμ Ιντζέ
- το οικολογικό/αριστερό/φιλοκουρδικό Yeşil Sol Parti (YSP)
- και το Εργατικό TİP του Ερκάν Μπας
Το φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP), η τρίτη μεγαλύτερη από άποψη εδρών δύναμη στην τουρκική εθνοσυνέλευσης πίσω από τα AKP και CHP, δεν έχει ενταχθεί στις προαναφερθείσες μεγάλες Συμμαχίες του Λαού ή του Έθνους, αν και είναι σαφές πια ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητα του αντιπολιτευόμενου Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ενάντια στον Ερντογάν στις προεδρικές της 14ης Μαΐου, αφού ανακοίνωσε ότι δεν κατεβάζει δικό του υποψήφιο όπως είχε όμως κάνει στις προηγούμενες προεδρικές του 2018 και του 2014 (με διεκδικητή της προεδρίας τότε και στις δύο περιπτώσεις τον – φυλακισμένο από το 2016 – Σελαχατίν Ντεμιρτάς). Από την άλλη πλευρά ωστόσο, μέχρι να γίνουν οι εκλογές σε ενάμιση μήνα από σήμερα, τo HDP με τη σημερινή του μορφή μπορεί και να έχει πάψει να υπάρχει, καθώς εκκρεμεί σε βάρος του δικαστική απόφαση ενδεχόμενης απαγόρευσης, μια απόφαση που αναμένεται να ανακοινωθεί μετά το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου, όταν τα κόμματα που θέλουν να πάρουν μέρος στις τουρκικές εκλογές θα έχουν ήδη καταθέσει στην αρμόδια εκλογική επιτροπή τις λίστες με τους υποψηφίους τους, λίστες που δεν θα υπάρχουν πια τα χρονικά περιθώρια για να αλλάξουν.
Τι θα κάνει το HDP
Με άλλα λόγια, το HDP κινδυνεύει, εάν δεν προνοήσει αναζητώντας και εξασφαλίζοντας εναλλακτικές δικλείδες ασφαλείας, να βρεθεί εκτός εκλογικής μάχης. Προκειμένου να αποφύγει αυτόν τον κίνδυνο, το κόμμα ετοιμάζεται λοιπόν να πάρει μέρος στις εκλογές υπό την ομπρέλα του οικολογικού/αριστερού Yeşil Sol Parti – YSP. Κι αυτό, ανεξάρτητα από την όποια απόφαση της τουρκικής Δικαιοσύνης. Είτε απαγορευθεί, λοιπόν, τον Απρίλιο είτε όχι, το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) σε αυτές τις εκλογές θα προσδεθεί στο άρμα του YSP, όπως ανακοίνωσε άλλωστε και ο συμπρόεδρός του, Μιτχάτ Σαντζάρ, στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στο δίκτυο Halk TV στις 22 Μαρτίου. Το YSP έχει μάλιστα ήδη αλλάξει το σήμα του, ώστε εκείνο να μοιάζει περισσότερο με του HDP. «Δεν πρόκειται να μπούμε σε μια διαδικασία που μας αφήνει εκτεθειμένους στον κίνδυνο της απαγόρευσης (σ.σ. του κόμματος) ακόμη και αν αυτή η πιθανότητα (σ.σ. της απαγόρευσης) είναι μία στις χίλιες», δήλωσε ο Σαντζάρ, συμπρόεδρος του HDP, ενώ και ο ίδιος ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς είχε ήδη από τα μέσα Μαρτίου ουσιαστικά προαναγγείλει αυτήν την εξέλιξη με ανάρτησή του στο Twitter. Υπενθυμίζεται ότι και το ίδιο το HDP είχε, άλλωστε προέλθει ως παράταξη μέσα από την επιβληθείσα από την τουρκική Δικαιοσύνη διάλυση ενός άλλου φιλοκουρδικού κόμματος, του Κόμματος της Δημοκρατικής Κοινωνίας (DTP) που απαγορεύθηκε με δικαστική απόφαση το 2009.
Merhaba arkadaşlar, nasılsınız?
— Selahattin Demirtaş (@hdpdemirtas) March 14, 2023
Bu görselin renkli çıktısını alıp evde buzdolabı kapısına, oda kapılarına yapıştırın lütfen. Ne olduğunu bilmeyen kalmasın, lazım olacak :)
Haydi arkadaşlar, elden ele… @YesillerSol pic.twitter.com/NodsoPINnq
Ο Σονέρ Τσαγαπτάι του Washington Institute for Near East Policy υπογραμμίζει, μιλώντας στους FT, ότι το HDP «έχει μια εξαιρετικά καλά οργανωμένη και πειθαρχημένη βάση ψηφοφόρων» και ότι με αυτό ως δεδομένο «οι ψηφοφόροι του θα μεταναστεύσουν μαζικά στο όποιο νέο κόμμα» ενόψει των εκλογών της 14ης Μαΐου. «Η φιλοκουρδική αντιπολίτευση στην Τουρκία έχει υποστεί τόσο πολλές επιθέσεις για τόσο πολύ καιρό που έχει γίνει εξπέρ στο να ξεπερνά απαγορεύσεις και περιορισμούς», σχολιάζει ο Τσαγαπτάι.
Μουχαρέμ Ιντζέ (AP Photo/Lefteris Pitarakis, File)
Αυτό που δεν έχει καταφέρει ωστόσο να ξεπεράσει πλήρως η τουρκική αντιπολίτευση, ακόμη και σε μια περίοδο πρωτοφανούς συσπείρωσης απέναντι στον Ερντογάν όπως είναι η τρέχουσα, είναι τα εσωτερικά ρήγματα. Για το λόγου αληθές, αρκεί μια ματιά στην περίπτωση του Μουχαρέμ Ιντζέ. Ο πολιτικός, που ήταν ο προεδρικός υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) στις εκλογές του 2018 ενάντια στον Ερντογάν, έχει εν τω μεταξύ αποχωρήσει από το CHP, έχει συστήσει δικό του κόμμα, το Κόμμα της Πατρίδας (Memlek), και πλέον βάζει εκ νέου υποψηφιότητα για την προεδρία ενάντια όχι μόνο στον Ερντογάν αλλά και στον Κιλιτσντάρογλου στερώντας έτσι ψήφους από το αντιπολιτευόμενο μπλοκ των «έξι».
Ερκάν Μπας (AP Photo/Burhan Ozbilici)
Κατά τα λοιπά, ενδιαφέρον παρουσιάζουν παράλληλα και οι περιπτώσεις άλλων δύο πολιτικών, του 43χρονου Ερκάν Μπας και του 44χρονου Φατίχ Ερμπακάν. Ο Μπας είναι ο ηγέτης του μικρού αντιπολιτευόμενου Εργατικού κόμματος TİP, ένας πολιτικός που είχε εκλεγεί βουλευτής παλαιότερα με το HDP, ο οποίος όμως πλέον θεωρείται, από έμπειρους παρατηρητές, ανερχόμενος στις τάξεις της τουρκικής αντιπολίτευσης. Ο Ερμπακάν, από την άλλη πλευρά, είναι ο υιός του Νετσμετίν Ερμπακάν και πλέον ηγέτης του μικρού κόμματος Yeniden Refah Partisi – YRP το οποίο έχει συνταχθεί μεν επισήμως με την ερντογανική Συμμαχία του Λαού αφήνοντας ωστόσο σκιές αναφορικά με τις μελλοντικές του διαθέσεις.
