Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Το 44% των Ουκρανών παρουσιάζεται πια, έπειτα από δυόμισι χρόνια πολέμου, να βλέπει θετικά την προοπτική διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία. Τουλάχιστον αυτό αναφέρει δημοσκόπηση του ουκρανικού ZN.UA που είδε το φως της δημοσιότητας στα μέσα Ιουλίου.
Παράλληλα, το 32% των Ουκρανών παρουσιάζεται πια να υποστηρίζει ότι θα ήταν διατεθειμένο να συζητήσει ακόμη και το ενδεχόμενο εδαφικών παραχωρήσεων εάν αυτό εξασφάλιζε την ειρήνη και την ανεξαρτησία (για την υπόλοιπη Ουκρανία), όπως προκύπτει από τις μετρήσεις που έδωσε στη δημοσιότητα στις 23 Ιουλίου το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του Κιέβου (Kyiv International Institute of Sociology-KIIS). Συγκριτικά, αυτό το 32% ήταν κάτω από 10% έως και τον Μάιο του 2023…
(Kyiv International Institute of Sociology-KIIS)
Αλλά και από τη σκοπιά της διεθνούς κοινότητας, όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά οι New York Times σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 31 Ιουλίου, «η διεθνής πίεση εντείνεται προς την πλευρά της Ουκρανίας και της Ρωσίας προκειμένου να καταλήξουν σε κάποιου είδους συμφωνία, αν και οι ειδικοί συμφωνούν ότι καμία πλευρά δεν είναι έτοιμη».
Τον περασμένο Ιούνιο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υποστήριξε ότι θα μπορούσε να δει το ενδεχόμενο μιας εκεχειρίας που θα ακολουθείται από διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία εάν το Κίεβο αποσυρθεί από τις περιοχές όπου διατηρεί σήμερα στρατεύματα η Μόσχα (περιοχές που αντιστοιχούν περίπου στο 18% με 20% του συνόλου των ουκρανικών εδαφών) και αποκηρύξει κάθε φιλοδοξία ένταξης στο ΝΑΤΟ. Κάτι τέτοιο ωστόσο (τόσο μαξιμαλιστικό υπέρ της Ρωσίας), δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να γίνει αποδεκτό από το Κίεβο στην παρούσα φάση.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βγαίνει από τη Ντάουνινγκ Στριτ έπειτα από τη συνάντηση που είχε με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ στο Λονδίνο στις 19 Ιουλίου (AP Photo/Kin Cheung)
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε πάντως από την πλευρά του, μιλώντας στο BBC, ότι η Ρωσία θα έπρεπε να πάρει μέρος στην επόμενη/δεύτερη ειρηνευτική Σύνοδο για την Ουκρανία που έχει προγραμματιστεί για τον μήνα Νοέμβριο, αλλά και ότι η Ρωσία θα μπορούσε, εάν δεχθεί πίεση, να συμφωνήσει σε μια «διπλωματική διευθέτηση» του Ουκρανικού.
Εν τω μεταξύ, το ουκρανικό ΥΠΕΞ είχε όμως επαφές και με την κινεζική πλευρά (βλ. επίσκεψη Ντμίτρο Κουλέμπα στο Πεκίνο και πρόσκληση στον Ουάνγκ Γι να επισκεφθεί το Κίεβο), υπογραμμίζοντας τον πιο κεντρικό ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει το Πεκίνο στο μέτωπο των ειρηνευτικών συνομιλιών.
Το θέμα των ουκρανορωσικών συνομιλιών και της επιστροφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχει, με άλλα λόγια, αρχίσει να συζητιέται πιο έντονα το τελευταίο διάστημα, με εφαλτήριο δημοσιεύματα, μετρήσεις και δηλώσεις αξιωματούχων.
Παράλληλα ωστόσο, συνέβη και κάτι άλλο… το οποίο εκ πρώτης όψεως δεν σχετίζεται με την Ουκρανία αλλά φανερώνει τις δυνατότητες των (αμερικανορωσικών) διαπραγματεύσεων.
Η μεγαλύτερη ανταλλαγή αιχμαλώτων που έχει λάβει χώρα μεταξύ Δύσης και Ρωσίας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο είναι πια γεγονός. Ολοκληρώθηκε χθες, με ενδιάμεσο σταθμό την Τουρκία, όταν συνολικά 26 άτομα -μεταξύ αυτών ο 32χρονος Αμερικανός δημοσιογράφος Εβαν Γκέρσκοβιτς αλλά και ο 58χρονος Ρώσος εκτελεστής Βαντίμ Κράσικοφ– μπήκαν σε πτήσεις προς Ρωσία, Γερμανία και ΗΠΑ.
Μπάιντεν και Χάρις υποδέχονται τον Γκέρσκοβιτς (AP Photo/Manuel Balce Ceneta)
Ο Βλ. Πούτιν υποδέχεται τον Βαντίμ Κράσικοφ κατά την άφιξή του στη Ρωσία (Mikhail Voskresensky, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP)
Θα μπορούσε, άραγε, η επιτυχία αυτού του ντιλ να ανοίξει τον δρόμο και για άλλου τύπου συμφωνίες σε άλλα μέτωπα στα οποία «συγκρούεται» η Ρωσία με τη Δύση όπως είναι το Ουκρανικό;
Το προηγούμενο του 1985 και οι συμφωνίες των ετών 1986-87
Ο Όουεν Μάθιους υπενθυμίζει, μέσα από τις σελίδες του βρετανικού Spectator, το ιστορικό προηγούμενο του 1985. Τότε, τον Ιούνιο του 1985, Δυτικοί και Σοβιετικοί αντήλλαξαν αιχμαλώτους στη γέφυρα Γκλιένικε, τη γνωστή ήδη από το 1962 και ως «γέφυρα των κατασκόπων» που ενώνει το Βερολίνο με το Πότσνταμ. Το σημαντικό ωστόσο δεν είναι (μόνον) αυτό αλλά (ακόμη περισσότερο) όσα ακολούθησαν: η συνάντηση Γκορμπατσόφ-Ρέιγκαν το 1986 στο Ρέικιαβικ και η Συνθήκη για τις Πυρηνικές Δυνάμεις Μεσαίας Εμβέλειας που υπεγράφη από τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ενωση το 1987. Σύμφωνα με τον Μάθιους, η προεργασία που οδήγησε στην ανταλλαγή των αιχμαλώτων προετοίμασε παράλληλα το έδαφος -σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες- και για τις συμφωνίες «αποπυρηνικοποίησης» που θα ακολουθούσαν τα αμέσως επόμενα χρόνια.
Θα μπορούσε, άραγε, να συμβεί κάτι ανάλογο το προσεχές διάστημα, με φόντο αυτήν τη φορά το Ουκρανικό;
Δίαυλοι και προϋποθέσεις
Όπως αποδείχθηκε άλλωστε μέσα από τη συμφωνία για την απελευθέρωση του Γκέρσκοβιτς και των υπολοίπων, υπάρχουν δίαυλοι στον άξονα Ουάσιγκτον-Μόσχας και ευρύτερα Δύσης-Μόσχας που παραμένουν ανοιχτοί και δυνητικά αποτελεσματικοί, ακόμη και σε περιόδους πολέμων και «ειδικών στρατιωτικών επιχειρήσεων».
Από την άλλη πλευρά βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχουν παράλληλα και οι προϋποθέσεις για συμφωνίες στο Ουκρανικό.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει το AFP σε σημερινό του δημοσίευμα, το ίδιο το Κρεμλίνο άλλωστε το ξεκαθάρισε… Οι ανταλλαγές αιχμαλώτων και η σύγκρουση στην Ουκρανία βασίζονται «σε εντελώς διαφορετικές αρχές», δήλωσε ο Ντμίτρι Πεσκόφ…
