Βασίλης Κωστούλας
Την εδραιωμένη ισχύ του καθεστώτος Ερντογάν υπερτονίζει η χαρακτηριστική αδυναμία που επέδειξε η αντιπολίτευση στις εκλογές, σε μια χώρα η οποία απομακρύνεται χωρίς περιστροφές από την ευρωπαϊκή προοπτική της.
Κυρίαρχο σενάριο είναι πλέον η επικύρωση μιας εθνικιστικής, θεοκρατικής αντίληψης των πραγμάτων παρά την οικονομική εξασθένηση, τον καταστροφικό σεισμό και τη διεθνή περιθωριοποίηση της Τουρκίας. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα έξι αναλυτών που μίλησαν στην «Κ» αποτιμώντας το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής στη χώρα.
ΜΑΪΚΛ ΡΟΥΜΠΙΝ
Ανώτερος συνεργάτης American Enterprise Institute
Τουρκία όπως Ιράν
Ας αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα: οι εκλογές στην Τουρκία είναι σαν του Ιράν. Αποτελούν προσωπείο για τη διασφάλιση της νομιμότητας των δικτατόρων σε ένα σύστημα που δεν θα επιτρέψει ποτέ πραγματική αλλαγή. Και οι δύο χώρες έχουν πλέον ανώτατους ηγέτες που αντλούν τη νομιμότητά τους από τις δικές τους αντιλήψεις για τον Θεό και όχι από τους ψηφοφόρους. Για την Τουρκία και τους γείτονές της τα χειρότερα έρχονται. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι και πολύ περήφανος και πολύ αδέξιος για να αλλάξει τρόπους. Έχει οδηγήσει την οικονομία καταγής και, όπως ο Σαντάμ Χουσεΐν το 1990, θα αναζητήσει μια εύκολη διέξοδο. Αυτό σημαίνει περισσότερη περιπέτεια, περισσότερη μαχητικότητα και περισσότερη απόσπαση της προσοχής για τους λάτρεις οπαδούς του. Το μόνο ανοιχτό ερώτημα πλέον είναι το εξής: Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποίησε την πρωθυπουργία και την προεδρία για να συγκεντρώσει δισεκατομμύρια δολάρια σε κλεμμένα και υπεξαιρεμένα έσοδα. Καθώς βλέπει πλέον ακόμη μία πενταετία μπροστά, οι Τούρκοι θα πρέπει απλώς να αναρωτηθούν: Θα γίνει ο διεφθαρμένος ηγέτης τους ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος στον κόσμο;
ΣΟΝΕΡ ΤΣΑΓΑΠΤΑΪ
∆ιευθυντής Τουρκικών Ερευνών στο Washington Institute, ιστορικός, αρθρογράφος και συγγραφέας
Πλήρης έλεγχος του Ερντογάν
Το αποτέλεσμα δεν ήταν έκπληξη. Ο Ερντογάν ελέγχει σχεδόν εξ ολοκλήρου τους θεσμούς και το 90% των μέσων μαζικής ενημέρωσης ελέγχεται από επιχειρήσεις που πρόσκεινται σε εκείνον. Σημειωτέον, η πλειονότητα των Τούρκων δεν μιλάει άλλη γλώσσα από τουρκικά. Ο Ερντογάν είχε επίσης τη στήριξη του Πούτιν, όπως και των μοναρχών του Κόλπου, στην οικονομία. Ήταν πολύ δύσκολη αποστολή για τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος είχε περισσότερη απόσταση να διανύσει ώστε να φθάσει και να περάσει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Επιπλέον, οι ετερόκλητες δυνάμεις του συνασπισμού της αντιπολίτευσης δεν έπεισαν την κοινή γνώμη για τη φύση της συμμαχίας.
ΤΣΕΝΓΚΙΖ ΑΚΤΑΡ
Πολιτικός επιστήµων, ειδικός στις σχέσεις Τουρκίας – Ευρώπης
Ανθεκτικό το καθεστώς
Όπως έχω ήδη προβλέψει από τις στήλες της «Κ», το καθεστώς της Άγκυρας έχει δείξει την ανθεκτικότητά του κόντρα στις πιθανότητες – στον σεισμό, στη δεινή οικονομική κατάσταση και στη συνολική ηθική παρακμή. Οι ολοκληρωτικοί κυβερνώντες υποστηρίζονται από τις μάζες που τους επωμίζονται με κάθε κόστος. Επίσης μπορεί να έρθουν στην εξουσία μέσω εκλογών, αλλά δεν φεύγουν απαραίτητα χάνοντας εκλογές.
Έτσι, εκτός από τη μαζική υποστήριξη, οι κίνδυνοι της εκλογικής μηχανικής ήταν απολύτως πραγματικοί. Η αντιπολίτευση δεν κατάφερε να τους εξουδετερώσει γιατί δεν τους πήρε ποτέ στα σοβαρά. Προτίμησαν να στοιχηματίσουν στις αρετές μιας υποθετικής «τουρκικής δημοκρατίας» και ενός ανύπαρκτου κράτους δικαίου που υποτίθεται ότι προσφέρει όλες τις απαραίτητες νομικές εγγυήσεις για τη διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών. Αγνόησαν έτσι τη σκληρή αλήθεια ότι από το 2015 ούτε μία εκλογική διαβούλευση δεν ήταν ελεύθερη ή δίκαιη. Δεν αναλύω εδώ τα αμέτρητα τακτικά λάθη του μεγάλου συνασπισμού που σχημάτισε η αντιπολίτευση και ο οποίος κυμαινόταν από Ακροδεξιά έως Ακροαριστερά. Όπως όλα δείχνουν, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα παραμείνει στο τιμόνι της χώρας.
Το αντιπολιτευόμενο CHP δεν μπορεί να συνεχίσει με τον ηττημένο Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος θα αντικατασταθεί από τον Ιμάμογλου, αν ο τελευταίος στο μεταξύ δεν απομακρυνθεί από τη δημαρχία. Η πρόεδρος του φασιστικού κόμματος iYi, Ακσενέρ, θα παραιτηθεί επίσης και η Ακροδεξιά θα ενωθεί υπό την προεδρία του Σινάν Ογκάν με τη συγχώνευση των MHP και iYi. Τέλος, το καθεστώς θα αντιμετωπίσει ακραίες δυσκολίες να συνεχίσει όπως πριν, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό μέτωπο. Μια τεράστια, αβέβαιη ιστορία εκτυλίσσεται μπροστά μας.
ΚΕΜΑΛ ΚΙΡΙΣΙ
Αναλυτής τουρκικών υποθέσεων, Ινστιτούτο Brookings
Εδραίωση του εθνικισμού
Τα αποτελέσματα είναι αινιγματικά, ενοχλητικά και ανησυχητικά. Πρώτον και κύριον εμείς, δηλαδή οι αναλυτές, χρειάζεται να κατανοήσουμε καλύτερα τι χάσαμε από τις αναλύσεις μας το προηγούμενο διάστημα. Θα πρέπει σίγουρα να αποδεχθούμε ότι θα αντιμετωπίσουμε μια Τουρκία πιο εθνικιστική, πιο συντηρητική, πιο εσωστρεφή, πιο συναλλακτική στις σχέσεις της με τη Δύση και τελικά πιο περιορισμένη οικονομικά.
ΓΙΑΒΟΥΖ ΜΠΑΪΝΤΑΡ
Αρχισυντάκτης στο Free Turkish Press, δηµοσιογράφος, blogger και ακτιβιστής
Ιστορική επιλογή των Τούρκων
Οι εκλογές της 14ης Μαΐου επιβεβαίωσαν τη δύναμη της αρπαγής της εξουσίας από τον Ερντογάν, περισσότερο από κάθε άλλη πρότερη αναμέτρηση. Αν και πιθανώς θα αφήσει πολλές αμφιβολίες για χειραγώγηση δεδομένων που θα πρέπει να ελεγχθούν, η φύση του ελέγχου του Ερντογάν στον κρατικό μηχανισμό και η κυριαρχία του στη συμμαχία που ηγείται αφήνουν μικρό περιθώριο ελιγμών στην αντιπολίτευση, η οποία είναι καταδικασμένη να ραγίσει στον δεύτερο γύρο. Με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να εδραιώνει τη βάση του στο Κοινοβούλιο φαίνεται ότι θα κερδίσει ακόμη και με μεγαλύτερη διαφορά τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος δείχνει ότι δεν έχει προσελκύσει σε ικανό βαθμό τους δυσαρεστημένους, ευσεβείς σουνίτες ψηφοφόρους.
Συνολικά, η επιλογή που προέκυψε σε αυτές τις εκλογές θα μείνει στην Ιστορία, καθώς οι πολίτες υποστηρίζουν μια πλειοψηφική εξουσία, ένα συγκεκριμένο μείγμα ισλαμιστών, μιλιταριστών, με αυξημένη δόση σκληροπυρηνικού εθνικισμού στο τραπέζι. Στην εκατονταετηρίδα της, η Τουρκία συνεχίζει να απομακρύνεται από την κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ, αποδυναμώνοντας τη δημοκρατία της.
ΡΑΪΑΝ ΓΚΙΝΓΚΕΡΑΣ
Ιστορικός της ύστερης Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, Ναυτική Μεταπτυχιακή Σχολή
Δημοκρατία της τηλεόρασης
Παρακολουθώντας τη ροή των αποτελεσμάτων στο CNN Turk, το οποίο είναι γενικά γνωστό για τις φιλοκυβερνητικές τάσεις του, διαπίστωνα ότι οι σχολιαστές έδειχναν εξαιρετικά σίγουροι για την έκβαση της αναμέτρησης. Αυτό μου θύμισε ότι η άποψη της κοινής γνώμης στην Τουρκία διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από την τηλεόραση. Προφανώς ήταν πολλοί αυτοί που πίστεψαν ότι η αντιπολίτευση θα συμμαχούσε με το PKK, ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέτυχε στο παρελθόν και άρα μπορεί να πετύχει και στο μέλλον, και ότι εν πάση περιπτώσει η συνέχεια είναι καλύτερη από την αλλαγή. Σημειωτέον, σημαντική δύναμη σε αυτές τις εκλογές ήταν αναμφίβολα ο εθνικισμός.
