Kathimerini.gr
Του Γιάννη Σκαφιδά
Η πρώτη σύνοδος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας είναι γεγονός. Πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη στην Πράγα με τη συμμετοχή συνολικά 44 ηγετών από την ΕΕ, τα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας.
Αποστολή της εν λόγω Κοινότητας, σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο σάιτ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: Η προώθηση του πολιτικού διαλόγου και της συνεργασίας για την αντιμετώπιση ζητημάτων κοινού ενδιαφέροντος, και – στο ίδιο πλαίσιο – η ενίσχυση της ασφάλειας, σταθερότητας και ευημερίας της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Σημαντική σημείωση, πάντοτε σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο σάιτ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: «Αυτή η πλατφόρμα πολιτικού συντονισμού δεν αντικαθιστά καμία υφιστάμενη οργάνωση, δομή ή διαδικασία και δεν αποσκοπεί να δημιουργήσει νέες σε αυτό το στάδιο».
Ηγέτες «ετερόκλητοι», που υπό άλλες συνθήκες δεν θα βρίσκονταν στο ίδιο τραπέζι (η Λιζ Τρας της post-Brexit Βρετανίας με τους εναπομείναντες «27» της ΕΕ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας με όσους ο ίδιος έχει στοχοποιήσει ως «εχθρούς» της χώρας του, ο Νικόλ Πασινιάν της Αρμενίας με τον Ιλχάμ Αλίγιεφ του Αζερμπαϊτζάν, η Βιόσα Οσμάνι του Κοσόβου με τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς της Σερβίας, ο Ουκρανός πρωθυπουργός Ντένις Σμίχαλ με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν…) βρέθηκαν την Πέμπτη όλοι μαζί στην Πράγα εκπέμποντας «ενότητα» έναντι των κοινών προκλήσεων.
Εάν δεν είχε προηγηθεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η σημερινή σύνοδος δεν θα είχε πραγματοποιηθεί, ή τουλάχιστον δεν θα είχε πραγματοποιηθεί τώρα.
Για τους υποστηρικτές της, η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα, όπως προωθείται επί του παρόντος από τη γαλλική πλευρά και τον πρόεδρο Μακρόν, θα μπορούσε να συσπειρώσει υπό την ίδια (ευρωπαϊκή – πολιτική – κοινοτική) στέγη χώρες η ενταξιακή πορεία των οποίων προς την ΕΕ είτε έχει εκτροχιαστεί είτε έχει βαλτώσει, δημιουργώντας έτσι μια νέα «επίφαση» γεωγραφικά διευρυμένης ευρωπαϊκής ενότητας σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Εάν βγουν από τη μέση τα κριτήρια προσχώρησης (κριτήρια της Κοπεγχάγης), τότε «όλοι οι καλοί χωράνε». Δεσμεύσεις και υποχρεώσεις δεν υπάρχουν. Οι αγαθές προθέσεις αρκούν για να στείλουν το μήνυμα. Από την κοινή φωτογραφία των 44 ηγετών άλλωστε χθες στην Πράγα, ο μόνος που θα μπορούσε υπό άλλες συνθήκες να είναι εκεί αλλά έλειπε καθότι δεν έλαβε πρόσκληση ήταν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.
«Μερικές φορές, ο συμβολισμός έχει σημασία. Αυτήν τη φορά, ωστόσο, ανοίγει παράλληλα και το κουτί της Πανδώρας», σημειώνει σε άρθρο του το Politico, προσεγγίζοντας επικριτικά τη νέα Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα του Μακρόν, μια «Πολιτική Κοινότητα» που έλκει την καταγωγή της ως όραμα από την επίσης γαλλικής προέλευσης πρόταση σύστασης μιας Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας του Φρανσουά Μιτεράν.
«Ο Μακρόν υπόσχεται τα πάντα στους πάντες χωρίς να κρατά κανέναν ικανοποιημένο», συνεχίζουν στο άρθρο τους οι συντάκτες του Politico.
Η Ουκρανία χαιρετίζει μεν την Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα του Μακρόν την οποία και στηρίζει, ξεκαθαρίζοντας ωστόσο ότι αυτή η πλατφόρμα δεν μπορεί να αποτελέσει υποκατάστατο της μελλοντικής ένταξης της χώρας στην ΕΕ. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι σαφές πως θα έλεγαν το ίδιο, εάν δεν το έχουν ήδη πει.
Η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από την άλλη πλευρά αποκτά, μέσω της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, ξανά μια θέση στο τραπέζι μεταξύ των ευρωπαϊκών ηγεσιών, μια θέση την οποία είναι βέβαιο πως θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει όπως έχει άλλωστε κάνει κι άλλες φορές στο παρελθόν, σε άλλα πλαίσια τότε, μέσω του προσφυγικού – μεταναστευτικού και της τουρκικής ενταξιακής πορείας.
Όσο για τους Βρετανούς, εκείνοι αποχώρησαν μεν κατά επεισοδιακό τρόπο από την ΕΕ αλλά τώρα «επιστρέφουν» μέσω Ουκρανίας σε ένα άλλο υπό διαμόρφωση ευρωπαϊκό κλαμπ διαλόγου, συντονισμού και συνεργασίας οι όροι λειτουργίας όμως του οποίου είναι προς το παρόν μάλλον ασαφείς.
Θα μπορούσε αυτή η νέα Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα να είναι κάτι σαν τη G7 ή τη G20, λένε κάποιοι. Θα μπορούσε, ενδεχομένως, να λειτουργήσει ως πλατφόρμα προώθησης διακυβερνητικών συνεργασιών σε εθελοντική βάση, λένε άλλοι.
«Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα του Μακρόν θέλει να είναι μια νέα πλατφόρμα συνεργασίας», γραφεί η Le Monde.
«Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα θα μπορούσε να ξεκινήσει ως μια μη-δεσμευτική συμφωνία… Θα μπορούσε να συνεργάζεται με τους υφιστάμενους (σ.σ. ευρωπαϊκούς) θεσμούς στο μέτρο του δυνατού, στοχεύοντας παράλληλα σε μια πιο αποτελεσματική λήψη αποφάσεων… χωρίς βέτο… σε γεωπολιτικούς τομείς που δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της ΕΕ… Θα μπορούσε να παρέχει οικονομικούς πόρους για βαθύτερη συνεργασία σε θέματα ενέργειας και κλίματος, ασφάλειας και άμυνας, οικονομικών και κοινωνικών συγκλίσεων… Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα δεν θα έπρεπε να θεωρείται υποκατάστατο της ένταξης στην ΕΕ, αλλά θα πρέπει να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να λειτουργήσει ως επιταχυντής. Για τις χώρες που δεν επιδιώκουν να ενταχθούν στην ΕΕ θα μπορούσε να παρέχει ένα διαρκές πλαίσιο δομημένης συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση…», σημειώνουν σε πρόσφατα δημοσιευθέν άρθρο αναλυτές της δεξαμενής σκέψης Bruegel.
Τα παράλληλα προς την ΕΕ και προς το ΝΑΤΟ σχήματα συνεργασίας έχουν όμως πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια (βλ. European Intervention Initiative – EI2, European3 – E3) και μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο διερωτάται κανείς τι από όλα αυτά έχει νόημα σε πρακτικό επίπεδο και τι όχι.
«Η “Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα” του Μακρόν ρισκάρει (σ.σ. να δημιουργήσει) μια Ευρωπαϊκή Ένωση δύο επιπέδων» (Macron’s ‘European Political Community’ Risks Two-Tiered European Union), γράφει ο Jason Moyer στον ιστοχώρο του αμερικανικού Wilson Center.
Ναι, οι συμβολισμοί έχουν αξία, πολύ δε περισσότερο σε καιρούς κρίσης και προκλήσεων. Μόνοι οι συμβολισμοί ωστόσο δεν αρκούν, ειδικά σε καιρούς κρίσης και προκλήσεων.
