Kathimerini.gr
Mε τις ρωσικές δυνάμεις να αποσπούν τα τελευταία 24ωρα σημαντικά κέρδη στον Νότο της Ουκρανίας, από τη Χερσώνα μέχρι τη Μαριούπολη, άρχισε να διαφαίνεται το σχέδιο της Μόσχας: η ντε φάκτο μετατροπή της χώρας σε περίκλειστο κράτος, στερημένο από κάθε πρόσβαση στη Μαύρη και στην Αζοφική Θάλασσα. Την ίδια στιγμή, αγωνία προκαλούσε η προοπτική μιας πολιορκίας του Κιέβου από το τεράστιο κονβόι ρωσικών αρμάτων μάχης και άλλων στρατιωτικών οχημάτων, μήκους αρκετών δεκάδων χιλιομέτρων, το οποίο δεν παρουσίαζε ιδιαίτερα σημάδια κινητικότητας, με την κεφαλή του, όμως, να απέχει λίγα χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα. Ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είπε σε τηλεφωνική συνομιλία του με το Γάλλο ομόλογό του Εμανουέλ Μακρόν ότι όλα βαίνουν όπως τα είχε προγραμματίσει. «Τα χειρότερα έπονται», ήταν η διαρροή του Μεγάρου των Ηλυσίων, καθώς συνεργάτες του Μακρόν χαρακτήρισαν το κλίμα κατά το τηλεφώνημα μιάμισης ώρας «όχι και τόσο φιλικό». Λίγες ώρες αργότερα ξυπνούσε το φάντασμα του πυρηνικού εφιάλτη πάνω από την Ευρώπη μετά τη φωτιά στο μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της γηραιάς ηπείρου, στη Ζαπορίζια, λόγω των ρωσικών βομβαρδισμών. Η πυρκαγιά τέθηκε υπό έλεγχο, τα επίπεδα ραδιενέργειας δεν κατέγραψαν άνοδο, αλλά το επεισόδιο έδειξε πόσο κοντά μπορεί να βρεθεί ο πλανήτης σε ένα καταστροφικό ατύχημα. Το εργοστάσιο βρίσκεται στα χέρια των Ρώσων. Για «πυρηνική τρομοκρατία» κατηγόρησε τη Μόσχα το Κίεβο.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας που ακολούθησε τη ρωσική εισβολή, αναλυτές διαπίστωναν τις δυσκολίες των ρωσικών δυνάμεων, τις οποίες απέδιδαν στις λανθασμένες αρχικές εκτιμήσεις για την ουκρανική αντίσταση που θα συναντούσαν, αλλά και στο χαμηλό ηθικό των Ρώσων στρατιωτών. Υπό αυτό το πρίσμα, τρία είναι τα σενάρια για την έκβαση της σύγκρουσης, με το πρώτο, αυτό μιας παρατεταμένης, αδιέξοδης σύρραξης, να θεωρείται και το επικρατέστερο. Μια κατεστραμμένη Ουκρανία, χιλιάδες νεκροί και από τις δύο πλευρές (ήδη οι Ρώσοι παραδέχθηκαν ότι μετρούν 500 θύματα στις τάξεις του στρατού τους), εκατομμύρια εκτοπισμένοι και δύο οικονομίες σε πλήρη αποσύνθεση θα μπορούσε να είναι ο απολογισμός ενός «ευρωπαϊκού Αφγανιστάν».
Η δεύτερη εκδοχή για το τέλος της σύρραξης θα ήταν ένας αμοιβαίος συμβιβασμός. Το πρόβλημα είναι ότι, προς το παρόν, οι διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στη Λευκορωσία δεν αποφέρουν καρπούς, πέρα από τη δημιουργία ασφαλών ανθρωπιστικών διαδρόμων. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πού θα μπορούσε να σταματήσει ο Πούτιν τώρα που αισθάνεται ότι δεν ευοδώθηκε ο «πόλεμος-αστραπή» (Blitzkrieg) στον οποίο προσέβλεπε. Ούτε όμως ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι εύκολο να προβεί σε παραχωρήσεις, τώρα που έχει γίνει εθνικός ήρωας στη χώρα του. Οποιοσδήποτε συμβιβασμός θα μπορούσε να εκληφθεί ως προδοσία από τους συμπατριώτες του, που έχουν επενδύσει συναισθηματικά στην ηγεσία του.
Το τρίτο και πλέον αισιόδοξο σενάριο, η ανατροπή του Ρώσου προέδρου εκ των έσω από δυσαρεστημένους ημέτερους, ολιγάρχες ή τον απλό λαό, είναι μάλλον ευσεβής πόθος της Δύσης. Το καθεστώς Πούτιν ελέγχει ασφυκτικά την ενημέρωση, όσα ΜΜΕ ασκούν κριτική στην εισβολή κλείνουν, οι ακτιβιστές που διαδηλώνουν υπέρ της ειρήνης συλλαμβάνονται. Οι ολιγάρχες που υποχρεώνονται να μεταφέρουν τις θαλαμηγούς τους σε ασφαλή λιμάνια ή να μεταβιβάσουν τις μετοχές των ποδοσφαιρικών ομάδων τους βρίσκουν, προς το παρόν, τρόπους παράκαμψης των κυρώσεων (από κρυπτονομίσματα μέχρι νομικά τεχνάσματα). Και ο στενός ηγετικός πυρήνας γύρω από τον Πούτιν δεν έχει εκδηλώσει φυγόκεντρες τάσεις. Διαψεύστηκαν όσοι πόνταραν στον Σεργκέι Ναρίσκιν, τον επικεφαλής της ξένης υπηρεσίας πληροφοριών, ο οποίος φάνηκε να διαφωνεί με το Ρώσο πρόεδρο στη διαβόητη πρώτη συνάντηση με τα στελέχη της κυβέρνησής του για να… ρωτήσει τη γνώμη τους για την αναγνώριση των δύο περιοχών του Ντονμπάς, που αποτέλεσε και το εναρκτήριο λάκτισμα για την εισβολή. Την Πέμπτη εκτόξευσε απειλές για «θερμό πόλεμο», χρήση πυρηνικών και μια αγνώριστη Ουκρανία μετά τη σύρραξη, απηχώντας πλήρως το πνεύμα του πολιτικού του προϊσταμένου.
Όποιος και αν είναι ο τρόπος με τον οποίο θα τελειώσει αυτός ο πρωτόγνωρος για την Ευρώπη (εδώ και δεκαετίες) πόλεμος, το βέβαιο είναι ότι η υφήλιος έχει μπει σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, τον «Ψυχρό Πόλεμο 2.0», όπως βαφτίστηκε ήδη. Η συσπείρωση της Δύσης και του ΝΑΤΟ, μετά τη βίαιη ενηλικίωση της Ευρώπης μέσα από την ουκρανική κρίση, είναι η θετική εξέλιξη. Στην αντίπερα όχθη, όμως, ορθώνεται ένα τείχος απομονωμένων αυταρχικών ηγετών, με τους οποίους στενεύουν τα περιθώρια διαλόγου και συνεννόησης.
Ανθρωπιστική καταστροφή
Δραματικές σκηνές εκτυλίσσονται στα σύνορα της Ουκρανίας με την Πολωνία, όπου καταφθάνει ο κύριος όγκος των προσφύγων από τις μεγάλες πόλεις. Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι 10 εκατομμύρια Ουκρανοί θα εκτοπιστούν, εκ των οποίων τα 4 εκατομμύρια θα περάσουν τα σύνορα για να καταφύγουν σε άλλες χώρες. Μέσα σε μία εβδομάδα, 500.000 παιδιά διέφυγαν σε γειτονικά κράτη ως πρόσφυγες, όπως ανακοίνωσε η UNICEF, ενώ πολλά ακόμη έχουν μετακινηθεί από τις εστίες τους σε ασφαλέστερες περιοχές. «Η χρήση εκρηκτικών μέσα στις πόλεις θα μπορούσε να αποδειχθεί σύντομα καταστροφική για τα παιδιά της Ουκρανίας», εξήγησε ο Αφσάν Χαν, περιφερειακός διευθυντής της οργάνωσης για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Ανησυχίες εκφράζονται και για τα προστατευόμενα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO στις πόλεις του Χαρκόβου, του Λβιβ, της Οδησσού και του Κιέβου, που σφυροκοπούνται από τις ρωσικές δυνάμεις. To Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) εγκαινίασε αυτή την εβδομάδα έρευνα μετά τις μαζικές καταγγελίες για διάπραξη εγκλημάτων πολέμου, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας ή γενοκτονίας κατά τις ρωσικές επιχειρήσεις. Τουλάχιστον 38 χώρες προσέφυγαν στο Σώμα, ο μεγαλύτερος αριθμός στην ιστορία του θεσμού. Υπό τους κανόνες του ICC, λόγω του τεράστιου αριθμού προσφυγών δεν απαιτείται καν η έγκριση των δικαστών του για να ξεκινήσει η σχετική έρευνα, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται η διαδικασία.
