Kathimerini.gr
Πέθανε σε ηλικία 98 ετών ο Ζακ Ντελόρ, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (1985-1995), τον οποίο οι Γάλλοι αποκαλούσαν «σοφό οραματιστή» της Ευρώπης, ενώ έγινε γνωστός και με το προσωνύμιο «ο πατέρας του ευρώ».
Η κόρη του, Μαρτίν Ομπρί, δήμαρχος της πόλης Λιλ, δήλωσε: «Πέθανε στον ύπνο του σήμερα το πρωί στο σπίτι του στο Παρίσι».
Υπήρξε ένας ηγέτης με μεγάλη επιρροή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, που με επιμονή εφάρμοσε πολιτικές που προωθούσαν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Ενας επίμονος Ευρωπαίος
Ως πρόεδρος της Κομισιόν, ο Ντελόρ υπήρξε ηγέτης με μεγάλη επιρροή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, καθώς με επιμονή εφάρμοσε πολιτικές που προωθούσαν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, συνδέοντας τα κράτη-μέλη μεταξύ τους.
Ειδικότερα, διαδραμάτισε ρόλο αρχιτέκτονα στη διαμόρφωση των περιγραμμάτων της σύγχρονης Ευρώπης: εγκαθίδρυση της ενιαίας αγοράς (που κατέστησε δυνατή την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, κεφαλαίων, αγαθών και υπηρεσιών εντός της ΕΟΚ), υπογραφή των συμφωνιών Σένγκεν, Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, θέσπιση του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών Erasmus, μεταρρύθμιση της κοινής αγροτικής πολιτικής, έναρξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης που θα οδηγούσε στη δημιουργία του ευρώ.
Σε μία εποχή που στις ΗΠΑ κυριαρχούσε ο νεοφιλελευθερισμός υπό την ηγεσία του Ρόναλντ Ρίγκαν, ο Ντελόρ προώθησε μια εναλλακτική ερμηνεία του καπιταλισμού που τον ενσωμάτωσε στην ευρωπαϊκή κοινωνική δομή. Η προεδρία του έχει θεωρηθεί καταλύτης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ο ίδιος υπήρξε επικεφαλής της «επιτροπής Ντελόρ», η οποία πρότεινε τη δημιουργία του ευρώ, του ενιαίου νομίσματος που αντικατέστησε τα εθνικά νομίσματα. Αυτό επιτεύχθηκε με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992.
Δεν έπαψε ποτέ να ενδιαφέρεται για τις εξελίξεις, επιδιώκοντας πάντα την εμβάθυνση της Ε.Ε. Τον Μάρτιο του 2020, είχε καλέσει ξανά τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ενωσης να επιδείξουν μεγαλύτερη αλληλεγγύη ενώ αγωνίζονταν για μία κοινή απάντηση στην πανδημία του Covid-19.
Με τα think tanks του, αγωνιζόταν για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού, ζητώντας μεγαλύτερη «τόλμη» την εποχή του Brexit.
Το «ραντεβού» που δεν έγινε με το Ελιζέ
Το 1994, μέλη του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος προσπάθησαν να πείσουν τον Ντελόρ να διεκδικήσει την προεδρία της Γαλλίας, καθώς οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι είχε πιθανότητες να νικήσει οποιονδήποτε από τους βασικούς συντηρητικούς διεκδικητές: τον τότε πρωθυπουργό Μπαλαντίρ και τον τότε δήμαρχο του Παρισιού Σιράκ.
Αρνήθηκε να θέσει υποψηφιότητα και ο υποψήφιος των Σοσιαλιστών, Λιονέλ Ζοσπέν, ηττήθηκε στις προεδρικές εκλογές του 1995 από τον Ζακ Σιράκ.
«Δεν μετανιώνω για τίποτε», αλλά «δεν λέω ότι έπραξα σωστά», είχε δηλώσει στο Le Point το 2021. «Ηθελα να είμαι ανεξάρτητος και ένιωθα διαφορετικός από όσους ήταν γύρω μου. Ο δικός μου τρόπος να κάνω πολιτική δεν ήταν ο ίδιος», είχε πει.
Σταθμοί στη ζωή και την καριέρα του
- Γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου του 1925 στο Παρίσι.
- Από τη δεκαετία του 1940 έως τη δεκαετία του 1960, κατείχε μια σειρά από θέσεις στον γαλλικό τραπεζικό και κρατικό σχεδιασμό στην Τράπεζα της Γαλλίας.
- Υπήρξε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.
- Ως μέλος της Γαλλικής Συνομοσπονδίας Χριστιανών Εργατών, συμμετείχε στην εκκοσμίκευσή της και στην ίδρυση της Γαλλικής Δημοκρατικής Συνομοσπονδίας Εργατών
- Τη χρονική περίοδο 1969-1972 ήταν Σύμβουλος του γκωλικού Γάλλου πρωθυπουργού Σαμπάν – Ντελμάς.
- Το 1974 προσχώρησε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, μαζί με άλλους αριστερούς χριστιανούς. Ήταν ένας από τους ελάχιστους ανοιχτά θρησκευόμενους στο κόμμα.
- Το 1981 έως το 1983 υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών υπό τον Φρανσουά Μιτεράν.
- Διετέλεσε μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1979 έως το 1981.
- Μέσα από τη διαδρομή του, χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους πρωτεργάτες του σχεδίου της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
- Το 1995, ο Ντελόρ κέρδισε το Βραβείο Charles V, που απονέμεται από το Fundación Academia Europea de Yuste.
- Το 1996 ίδρυσε το κεντροαριστερό think tank Notre Europe με έδρα το Παρίσι.
- Στις 15 Σεπτεμβρίου 2010, υποστήριξε τη νέα πρωτοβουλία Spinelli Group, η οποία ιδρύθηκε για να τονώσει την προσπάθεια ομοσπονδιοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Ηταν παντρεμένος με τη Μαρί Λεφαιγ, η οποία πέθανε το 2020. Είχαν μια κόρη, τη Μαρτίν Ομπρί, η οποία υπηρέτησε ως Γραμματέας του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος -από το 2008 έως το 2012- και έναν γιο, τον Ζαν-Πωλ Ντελόρ, ο οποίος ήταν δημοσιογράφος – πέθανε από λευχαιμία το 1982, σε ηλικία 29 ετών.
«Ενας ανεξάντλητος τεχνίτης της Ευρώπης»
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χαρακτήρισε τον Ντελόρ ως «πολιτικό με γαλλική μοίρα» και «ανεξάντλητο τεχνίτη της Ευρώπης μας». «Η πίστη, τα ιδανικά και οι αρχές του θα μας εμπνέουν πάντα. Χαιρετίζω το έργο του και τη μνήμη του και συμμερίζομαι τον πόνο των αγαπημένων του προσώπων».
«Οραματιστής που έκανε την Ευρώπη πιο ισχυρή»
«Είμαστε όλοι κληρονόμοι του έργου ζωής του Ζακ Ντελόρ: μιας ζωντανής και ευημερούσας Ευρωπαϊκής Ένωσης» τονίζει η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον Ντερ Λαιεν.
«Ο Ζακ Ντελόρ σφυρηλάτησε το όραμα του για μια ενωμένη Ευρώπη και τη δέσμευσή του για ειρήνη τις πιο σκοτεινές ώρες του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Με την αξιοσημείωτη ευφυΐα του και απαράμιλλο ανθρωπισμό, έγινε ο ακούραστος υπερασπιστής της συνεργασίας των ευρωπαϊκών εθνών και ύστερα της εξέλιξης της ευρωπαϊκής ταυτότητας», πρόσθεσε.
Αναφερόμενη στην προεδρία του στην Κομισιόν, σημείωσε: «Σημαδεύτηκε από βαθιά δέσμευση για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη, αξίες που τώρα είναι βαθιά ριζωμένες στην Ένωση μας. Ο Ζακ Ντελόρ ήταν ένας οραματιστής που έκανε την Ευρώπη πιο ισχυρή. Η δουλειά του είχε βαθιά επιρροή στις ζωές γενεών Ευρωπαίων, περιλαμβανομένης και της δικής μου. Του είμαστε βαθιά ευγνώμονες».
«Για έναν οραματιστή και έναν μεγάλο αρχιτέκτονα της Ευρώπης των λύσεων», έκανε λόγο ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς. «Χάρη στον Ζακ Ντελόρ, η Ένωσή μας έχει κάνει μεγάλα βήματα. Η ενσάρκωση της Ευρώπης των πολιτών».
Οι προειδοποιήσεις για το ευρώ
Στα ενενηκοστά γενέθλιά του, το 2015, ο Ζακ Ντελόρ είχε προειδοποιήσει ότι «η Ευρώπη κλυδωνίζεται ανάμεσα στην επιβίωση και στην παρακμή».
Εξ άλλου, από την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος είχε επισημάνει την ανάγκη στήριξής του πάνω σε δύο πυλώνες: τον οικονομικό και τον νομισματικό. «Μόνο έτσι θα είχε κατορθώσει να προχωρήσει ισορροπημένα η ευρωζώνη».
Από το 1997 εξηγούσε, ότι ήταν απαραίτητο ένα σύμφωνο συντονισμού των οικονομικών πολιτικών, παράλληλα με τα δημοσιονομικά και νομισματικά δεδομένα. Ο Ντελόρ, μέσα από την εμπειρία των 90 του χρόνων είχε δηλώσει τότε: «Αυτό το σύστημα της ευρωζώνης, είναι μη κυβερνήσιμο και δεν μπορεί να διαρκέσει άλλο. Θα πρέπει να οικοδομηθεί εκ νέου η Οικονομική και Νομισματική Ένωση».
«Δεν μετανιώνω για την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ»
Σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή», στις 2 Φεβρουαρίου του 2014, ο Ζακ Ντελόρ είχε δηλώσει ότι δεν μετανιώνει για την ένταξη της Ελλάδας στη Ζώνη του Ευρώ, αν και θα εισηγείτο την ένταξη της χώρας δύο με τρία χρόνια αργότερα. «Η Ελλάδα θα έπρεπε να αρχίσει να ενισχύει την οικονομική της παρουσία σε όρους ανταγωνιστικότητας, προκειμένου να μπορέσει να προβάλει αντίσταση στον έντονο ανταγωνισμό εντός της Ευρωζώνης», είχε πει.
Σχετικά με το μέλλον της Ευρωζώνης, είχε υπογραμμίσει πως «η ΟΝΕ πρέπει να σταθεί στα δυο της πόδια, την οικονομία και το νόμισμα, ώστε να επιδιορθώσει τη δυσλειτουργία του αρχικού σχήματος και να χρίσει μια πραγματική οικονομική και νομισματική διακυβέρνηση».
Ερωτηθείς για το αν η Ελλάδα, και με αφορμή την προεδρία της στην ΕΕ, διαθέτει αξιοπιστία στην ευρωπαϊκή σκηνή, ο Ζακ Ντελόρ δήλωσε «θύμα» -όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι- «των στατιστικών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και, ως εκ τούτου, χρειάστηκε να αναθεωρηθούν τα οικονομικά δεδομένα των ετών 2004 και 2009».
Το 2015, με την η ελληνική οικονομική κρίση στο ζενίθ της, ο Ντελόρ είχε επισημάνει -στα λατινικά- την έλλειψη αλληλεγγύης: «Αυτή η κρίση λέει πολλά για την έλλειψη “affectio societatis” (κοινωνικής στοργής), στην Ευρώπη του σήμερα». Και συμπλήρωνε: «Για την ώρα, αποφεύχθηκε το χειρότερο. Η Ευρώπη όμως δεν είναι πλέον μια ηθική εξουσία. Πρέπει να αποκαταστήσουμε την ηθική δύναμη που αποτέλεσε τη δύναμη της Ευρώπης σε άλλες περιόδους, όπως σε αυτήν της πτώσης του τείχους του Βερολίνου».
