ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΣΑΝΓΚΕΡ, ΣΤΙΒΕΝ ΕΡΛΑΝΓΚΕΡ
Εδώ και σχεδόν δύο μήνες, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και οι Δυτικοί σύμμαχοί του υπογράμμιζαν τη σημασία της διατήρησης του πολέμου στην Ουκρανία εντός των συνόρων της χώρας. Σήμερα, ο φόβος είναι διαδεδομένος στις δυτικές πρωτεύουσες για επέκταση του πολέμου σε γειτονικές χώρες και για το ξέσπασμα νέου Ψυχρού Πολέμου μεταξύ των υπερδυνάμεων.
Ολοένα και πιο συχνά η Μόσχα υπενθυμίζει στη Δύση την ισχύ του πυρηνικού οπλοστασίου της, με τον πρόεδρο Πούτιν να απευθύνει έμμεση προειδοποίηση για κλιμάκωση της αντιπαράθεσης σε περίπτωση νέων ταπεινωτικών αποτυχιών των ρωσικών συμβατικών δυνάμεων. «Κανείς δεν επιθυμεί να δει τον πόλεμο να κλιμακώνεται και κανείς δεν επιδιώκει πυρηνική αντιπαράθεση», είπε ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τζον Κέρμπι.
Οι διπλωματικές πρωτοβουλίες έχουν για την ώρα ανασταλεί, ενώ ουκρανικές και ρωσικές δυνάμεις μοιάζουν να προετοιμάζονται για μακρόσυρτο πόλεμο. «Ο Πούτιν δεν έχει σκοπό να υποχωρήσει, αλλά ούτε και οι Ουκρανοί», λέει ο Ρόμπιν Νίμπλετ, διευθυντής του ινστιτούτου Chatham House. Την ίδια στιγμή, η αποφασιστικότητα Αμερικανών και Ευρωπαίων να βοηθήσουν το Κίεβο να επικρατήσει επί των Ρώσων έχει σκληρύνει, εν μέρει εξαιτίας του αποτροπιασμού που προκάλεσαν οι εικόνες σφαγών από την Μπούτσα και άλλες ουκρανικές πόλεις που έπεσαν στα χέρια του ρωσικού στρατού.
«Ο κίνδυνος επέκτασης του πολέμου είναι σοβαρός. Οι ρωσικές απώλειες συνεχίζουν να αυξάνονται και οι ΗΠΑ τηρούν τη δέσμευσή τους για αποστολή ακόμη ισχυρότερων όπλων, τα οποία προκαλούν τις ρωσικές αυτές απώλειες», λέει ο Σεθ Τζόουνς, επικεφαλής του think tank CSIS στην Ουάσιγκτον. Αργά ή γρήγορα, λέει ο Τζόουνς, η ρωσική υπηρεσία στρατιωτικής αντικατασκοπείας θα ζητήσει από το πυροβολικό να πλήξει φορτία όπλων με προορισμό την Ουκρανία, πριν ακόμη αυτά εισέλθουν σε ουκρανικό έδαφος και ενόσω θα βρίσκονται καθ’ οδόν σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πρίνστον, Στίβεν Κότκιν, επισημαίνει όμως ότι κάθε δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας δεν έχει κοπεί οριστικά, όπως έδειξε και η ανταλλαγή κρατουμένων την περασμένη εβδομάδα μεταξύ των δύο κρατών με τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας, αλλά έχει μετεξελιχθεί σημαντικά. «Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ήταν μια οφθαλμαπάτη, ενώ οι προσπάθειες της Δύσης να ενσωματώσει τη Ρωσία στη διεθνή σκηνή αποδείχθηκαν φρούδες. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων θυμίζουν τώρα τη δεκαετία του 1960, με ανταλλαγές κατασκόπων και πιλότων σε ουδέτερες χώρες», λέει ο Κότκιν.
Παρότι μέχρι στιγμής ο πόλεμος παρέμενε γεωγραφικά περιορισμένος εντός των ουκρανικών συνόρων και οι ΗΠΑ απέφευγαν να απειλήσουν με επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, η αυτοσυγκράτηση αυτή μοιάζει να φθάνει στο τέλος της. Η απόφαση της Gazprom να διακόψει τη ροή φυσικού αερίου προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία αποτελούσε σαφές μήνυμα στη Γερμανία, ότι η σειρά της έρχεται. Αμερικανοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι η κίνηση αυτή αποτελεί προσπάθεια του Κρεμλίνου να διχάσει τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Η δηλωμένη πρόθεση της Σουηδίας και της Φινλανδίας να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα ικανό να οδηγήσει σε επέκταση του πολέμου. Παρότι η διαδικασία αίτησης και έγκρισης θα διαρκέσει πολλούς μήνες, καθώς κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να εγκρίνει τις νέες υποψηφιότητες, η ρωσική πλευρά αντιμετωπίζει ήδη την προοπτική επέκτασης της Συμμαχίας ως υπαρξιακό κίνδυνο. Η Ρωσία θα μπορούσε ακόμη και να απειλήσει ευθέως τις δύο χώρες προτού αυτές γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ, συνεπώς δεν θα διαθέτουν την κάλυψη της Συμμαχίας, που προβλέπει ότι κάθε επίθεση σε κράτος-μέλος αποτελεί επίθεση εναντίον όλης της Συμμαχίας. «Μια νέα διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι ακριβώς αυτό που φοβάται ο Πούτιν και αυτό για το οποίο προειδοποιούσε εδώ και δύο δεκαετίες», λέει ο Ρόμπιν Νίμπλετ.
Ο πόλεμος προπαγάνδας
Όπως αναμενόταν, και οι δύο πλευρές εκμεταλλεύονται τον φόβο της επέκτασης του πολέμου σε εκστρατείες προπαγάνδας μεγάλης ευρηματικότητας. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναφέρεται συχνά στην πιθανότητα αυτή στις καθημερινές ραδιοφωνικές παρεμβάσεις του. Πριν από δύο εβδομάδες, ενώ ικέτευε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ για περισσότερα και πιο σύγχρονα όπλα, υποστήριξε ότι «αν δεν σταματήσουμε τη Ρωσία εδώ στην Ουκρανία, κινδυνεύουμε να χάσουμε όλη την Ανατολική Ευρώπη», ενισχύοντας το ήδη οξύ άγχος των Δυτικών. Η Ρωσία ακολουθεί δικά της πρότυπα προπαγάνδας, ισχυριζόμενη κατά καιρούς ότι οι στόχοι της ξεπερνούν την «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας και αφορούν πλέον την απόσυρση του συνόλου των δυνάμεων και οπλικών συστημάτων του ΝΑΤΟ από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Η συχνή μνεία του κινδύνου πυρηνικού πολέμου από μέρους της Μόσχας λειτουργεί έτσι σαν προειδοποίηση προς τη Δύση προκειμένου αυτή να μην προβαίνει σε υπερβολικές απαιτήσεις.
