Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Η επίσημη ανακοίνωση αναμένεται το απόγευμα της Δευτέρας, 5 Σεπτεμβρίου. Η πολυήμερη εσωκομματική ψηφοφορία που προηγήθηκε, εν μέσω θέρους, για την εκλογή του διαδόχου του Μπόρις Τζόνσον στην ηγεσία της κυβερνώσας παράταξης στο Ηνωμένο Βασίλειο, ολοκληρώθηκε μόλις την περασμένη Παρασκευή. Ωστόσο αγωνία δεν φαίνεται να υπάρχει, ή μάλλον υπάρχει… πλην όμως όχι για το όνομα που θα ανακοινωθεί τη Δευτέρα, αλλά για όσα πρόκειται να ακολουθήσουν υπό την ηγεσία πια του εν λόγω ονόματος.
Η 47χρονη Λιζ Τρας, νυν υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, θα είναι – εκτός συγκλονιστικού απροόπτου – η επόμενη πρωθυπουργός, που θα πάρει τα ηνία από τον Μπόρις Τζόνσον: Η πρώτη γυναίκα που αναρριχάται στο εν λόγω πόστο στη Μεγάλη Βρετανία έπειτα από την Τερέζα Μέι και τη «σιδηρά» Μάργκαρετ Θάτσερ.
(AP Photo/Kirsty Wigglesworth)
Ποια είναι η Λιζ Τρας; Μια πολιτικός με μακρά πορεία και… χαμαιλεοντικές τάσεις, που ξεκίνησε από τα κεντροαριστερά του πολιτικού φάσματος (ως πρόεδρος της νεολαίας των Liberal Democrats στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και «εχθρός» της μοναρχίας) προτού μετακινηθεί στα δεξιά, και από το φιλοευρωπαϊκό στρατόπεδο του Remain (πριν από το δημοψήφισμα του 2016) προτού μετακινηθεί στην ευρωσκεπτικιστική αντίπερα όχθη του Leave (μετά το δημοψήφισμα).
Μια πολιτικός που σιχαίνεται να χάνει
Στα μάτια των επικριτών της, η Τρας είναι υπερβολικά φιλόδοξη, υπέρ το δέον χαμαιλεοντική, ισχυρογνώμων, οπορτουνίστρια και ενίοτε προκλητική, ενώ ακόμη και δικοί της άνθρωποι (ο αδελφός της, για παράδειγμα) μιλούν για μια γυναίκα που σιχαίνεται να χάνει… ακόμη και στη Monopoly.
Στα μάτια της πλειονότητας των Βρετανών ψηφοφόρων από την άλλη πλευρά ωστόσο, η Τρας παραμένει μια «άγνωστη».
Άγνωστη στους πολλούς
«Έχει περάσει από έξι υπουργικές θέσεις υπό τρεις διαφορετικούς πρωθυπουργούς… Ωστόσο, πολλοί Βρετανοί δεν την γνωρίζουν…», γράφουν οι ανταποκριτές της Washington Post, σκιαγραφώντας μια πραγματικότητα που αναμένεται βέβαια εκ των πραγμάτων να αλλάξει ξεκινώντας από τις 5 Σεπτεμβρίου και έπειτα, με την Τρας πια στην πρωθυπουργία ως «νέα Θάτσερ».
REUTERS/Hannah McKay/File Photo
Η 47χρονη έρχεται να αναλάβει τα ηνία του Ηνωμένου Βασιλείου σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, έχοντας απέναντί της τους… πάντες.
Ανοιχτά μέτωπα με όλους
Η Μόσχα την περιμένει στη γωνία, ως «διαχρονική εχθρός» των Βρετανών, με αιχμή το Ουκρανικό. Υπενθυμίζεται εκείνη η επεισοδιακή συνάντηση που είχε η Τρας ως υπουργός Εξωτερικών με τον Ρώσο ομόλογό της, Σεργκέι Λαβρόφ, στη Μόσχα τον περασμένο Φεβρουάριο, πριν από τη ρωσική εισβολή, μια συνάντηση με φόντο την οποία η ρωσική πλευρά είχε κατηγορήσει τότε τη Βρετανίδα ΥΠΕΞ πως δεν γνωρίζει καν εάν κάποιες περιοχές (Rostov, Voronezh) βρίσκονται στη Ρωσία ή στην Ουκρανία.
Ωστόσο και η Δύση από την άλλη πλευρά, δεν φαίνεται να περιμένει την πρωθυπουργοποίηση της Τρας με ανοιχτές αγκάλες. Κάθε άλλο.
Αμερικανικές πηγές στέλνουν ήδη προειδοποιητικά μηνύματα, μέσω διαρροών και δημοσιευμάτων (Financial Times, New York Times), καλώντας την 47χρονη να αλλάξει ύφος και τακτική.
Η Τρας παρουσιάζεται, σε αυτό το πλαίσιο, να «έχει προηγούμενα» (όχι μόνο με τον Λαβρόφ αλλά) και με τον Άντονι Μπλίνκεν. Η συνάντηση που εκείνη είχε με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ τον Σεπτέμβριο του 2021 στη Νέα Υόρκη φαίνεται πως προκάλεσε αλγεινές εντυπώσεις στους Αμερικανούς που τώρα διερωτώνται εάν η Βρετανίδα «θα φέρει μαζί της τον στόμφο και το πομπώδες της ύφος στη Ντάουνινγκ Στριτ».
Αλλά και πίσω στην Ευρώπη, παρά τα όσα προηγήθηκαν τα τελευταία χρόνια (πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία), τα σύννεφα του Brexit όχι μόνο παραμένουν αλλά και πυκνώνουν στην σκιά δημοσιευμάτων (the Guardian, FT) που θέλουν την επερχόμενη Βρετανίδα πρωθυπουργό να ενεργοποιεί το Άρθρο 16 του Πρωτοκόλλου για τις Ιρλανδία – Βόρεια Ιρλανδία, επιχειρώντας έτσι να παρακάμψει όσα είχαν συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους.
«Εάν οι Γάλλοι και οι Βρετανοί δεν είναι σε θέση να πουν αν είναι φίλοι ή εχθροί, τότε θα έχουμε πρόβλημα», σχολίασε από την πλευρά του ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν με το βλέμμα στραμμένο στις αμφιβολίες που είχε εκφράσει η Τρας όχι κάποια στιγμή στο μακρινό παρελθόν αλλά πριν από μόλις λίγες εβδομάδες αναφορικά με τον εάν η Γαλλία είναι τελικώς «φίλος» του Ηνωμένου Βασιλείου ή «εχθρός».
Προειδοποιήσεις
«Με βάση τη θητεία της Τρας στο υπουργείο Εξωτερικών, διπλωμάτες και αναλυτές προειδοποιούν ότι οι σχέσεις (σ.σ. του Λονδίνου) με τις Ηνωμένες Πολιτείες και, ακόμη περισσότερο, με την Ευρώπη θα μπορούσαν να γίνουν ακόμη πιο δύσκολες» το προσεχές διάστημα, γράφει ο Μαρκ Λάντλερ στους Τάιμς της Νέας Υόρκης.
Εκρηκτική είναι όμως παράλληλα η κατάσταση και εντός των βρετανικών συνόρων, και μάλιστα σε πολλά επίπεδα: κομματικά (για τους ίδιους τους Τόρις), πολιτικά (κόντρα με την αντιπολίτευση), κοινωνικά/οικονομικά (πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση), και εθνικά (τάσεις ανεξαρτητοποίησης και σενάρια νέου δημοψηφίσματος στην Σκωτία).
Υπενθυμίζεται πως το κυβερνών Συντηρητικό κόμμα βγήκε βαθιά διχασμένο μέσα από την ψηφοφορία επί της πρότασης μομφής που είχαν καταθέσει βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας κατά του Μπόρις Τζόνσον τον περασμένο Ιούνιο.
Πλέον, ακριβώς τρεις μήνες μετά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που προειδοποιούν την Τρας να μην γεμίσει την κυβέρνηση και τα υπουργεία με υποστηρικτές του Τζόνσον.
«Κορυφαίοι Τόρις προειδοποιούν τη Λιζ Τρας ότι θα οδηγήσει μια βαθιά διχασμένη παράταξη σε αναπόφευκτη ήττα στις επόμενες εκλογές εάν δεν καταβάλει προσπάθεια ώστε να συμπεριλάβει ανώτερα στελέχη από όλο το κόμμα – μεταξύ αυτών και επικριτές του Μπόρις Τζόνσον – στο υπουργικό της συμβούλιο», γράφει ο Guardian.
Και η βρετανική αντιπολίτευση όμως περιμένει της Τρας στη γωνία, όπως άλλωστε και οι Βρετανοί ψηφοφόροι, διότι τα δεκάδες χιλιάδες μέλη των Τόρις που ψήφισαν στο πλαίσιο της εσωκομματικής διαδικασίας τη νέα πρωθυπουργό μπορεί να είναι περισσότερα από τους εκατοντάδες Συντηρητικούς βουλευτές αλλά δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να θεωρηθούν αντιπροσωπευτικά της βρετανικής κοινωνίας, ειδικά σε μια περίοδο πολλαπλών κρίσεων όπως είναι τρέχουσα, ενώ οι τιμές καλπάζουν και η βρετανική καθημερινότητα γεννά ιστορίες ενεργειακής τρέλας.
Σενάρια και για Τζόνσον
Και επειδή προφανώς η «τρέλα» ποτέ δεν είναι αρκετή, κυκλοφορούν παράλληλα και σενάρια που επιμένουν να θεωρούν πιθανή μια επιστροφή του Τζόνσον στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας και, γιατί όχι, ακόμη και στην πρωθυπουργία.
«Ο Τζόνσον έχει δεσμευτεί να στηρίξει όποιον αναλάβει τα ηνία. Ωστόσο […] εάν τα πράγματα αρχίσουν να πηγαίνουν στραβά για τον διάδοχό του τότε θα μπορούσαν να αρχίσουν να του μπαίνουν ιδέες περί επιστροφής», γράφει στο CNN ο Λουκ ΜακΓκι, επικαλούμενος πηγές μέσα από το στενό φιλικό και επαγγελματικό περιβάλλον του απερχόμενου πρωθυπουργού.
Tory Psychodrama
Σε κάθε περίπτωση πάντως, το γεγονός πως η Μεγάλη Βρετανία έχει αλλάξει τέσσερις Συντηρητικούς πρωθυπουργούς μέσα σε μόλις έξι χρόνια (Ντέιβιντ Κάμερον, Τερέζα Μέι, Μπόρις Τζόνσον, Λιζ Τρας) δεν σηματοδοτεί σταθερότητα. Αντιθέτως, θεωρείται ενδεικτικό ενός «ψυχοδράματος» (για «Tory psychodrama» κάνουν λόγο οι συντάκτες της Washington Post) που είναι προφανές πως απορρέει, σε έναν βαθμό τουλάχιστον, και από το Brexit.
«Καυτός» ο χειμώνας που έρχεται
Τα χειρότερα ωστόσο, ίσως να μην είναι πίσω αλλά μπροστά. Αναλύοντας τις προκλήσεις για τη Βρετανία ενόψει του χειμώνα που έρχεται, οι συντάκτες του Gzero σκιαγραφούν ένα δυστοπικό μέλλον ύφεσης, πληθωριστικών πιέσεων, επιχειρήσεων που κατεβάζουν ρολά και ενεργειακών ελλείψεων, υπογραμμίζοντας πόσο πιο ευάλωτο ενεργειακά είναι το Ηνωμένο Βασίλειο σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες (λόγω περιορισμένων δυνατοτήτων αποθήκευσης αποθεμάτων και ενεργειακού μείγματος) παρά το γεγονός πως εκείνο εξαρτάται πολύ λιγότερο από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Τι θα κάνει η Λιζ Τρας ως πρωθυπουργός μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον προκλήσεων; Η ίδια έχει πάντως διαμηνύσει πως θα μειώσει τους φόρους…
