Kathimerini.gr
Βασίλης Κωστούλας
Το Ισραήλ δεν έχει πετύχει τους στόχους του και η Γάζα δεν θα έχει σταθεροποιηθεί πριν από το τέλος του 2024, τονίζει στην «Κ» ο Aαρον Ντέιβιντ Μίλερ, πρώην διπλωμάτης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με 25ετή θητεία στις αραβοϊσραηλινές διαπραγματεύσεις. Ο Μίλερ επισημαίνει ότι η 7η Οκτωβρίου απομάκρυνε ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα μιας λύσης στο Μεσανατολικό. Ωστόσο, δεν υιοθετεί το σενάριο μιας περιφερειακής σύγκρουσης στην περιοχή, καθώς θεωρεί ότι «κανείς δεν θέλει να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας». Ο ίδιος διακρίνει απουσία ηγεσίας τόσο στην παλαιστινιακή όσο και στην ισραηλινή πλευρά. Για τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, εκτιμά πως θα παραμείνει στη θέση του τουλάχιστον για τους επόμενους 6-8 μήνες. Για τον Ντόναλντ Τραμπ, θεωρεί πως –αν επανεκλεγεί– δεν θα επιδείξει τον ίδιο ζήλο για αποκλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή και θα εμφανίσει σίγουρα «μηδενικό ενδιαφέρον» για την παλαιστινιακή πλευρά.
– Πώς αξιολογείτε την πορεία της ισραηλινής επιχείρησης στη Γάζα; Πετυχαίνει τους στόχους της;
– Οι Ισραηλινοί έχουν θέσει τρεις στόχους: την καταστροφή της στρατιωτικής υποδομής της Χαμάς, την εξόντωση της ανώτερης ηγεσίας της και την απελευθέρωση των 136 ομήρων τους οποίους η Χαμάς και άλλες ομάδες εξακολουθούν να κρατούν στη Γάζα, ζωντανούς ή νεκρούς. Διανύουμε τον τέταρτο μήνα του πολέμου στη βόρεια Γάζα. Το Ισραήλ έχει καταφέρει να σπάσει τη δομή διοίκησης και ελέγχου της Χαμάς, την οποία έχει τερματίσει ως συντονισμένη οργάνωση. Τώρα, δραστηριοποιείται στην κεντρική και νότια Γάζα. Πρόκειται για τον μεγαλύτερης διάρκειας πόλεμο που έχει διενεργήσει το Ισραήλ από το 1948. Δεν έχει πετύχει ακόμη τους στόχους που έχει θέσει και ίσως να μην μπορέσει να τους πετύχει.
– Θα λέγατε ότι αυτή η κρίση φέρνει πιο κοντά ή οδηγεί πιο μακριά μια λύση στο μεσανατολικό ζήτημα;
– Eχω εργαστεί στις αραβοϊσραηλινές διαπραγματεύσεις επί 25 χρόνια, από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, και πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η κρίση φέρνει μια λύση πιο μακριά. Ακόμη και πριν από την 7η Οκτωβρίου, ήταν αδύναμες έως μηδαμινές οι προοπτικές για μια λύση στα βασικά ζητήματα της σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, όπως τα σύνορα, η ασφάλεια, η αναγνώριση του Ισραήλ ως εθνικού κράτους των Εβραίων ή το καθεστώς της Ιερουσαλήμ. Η 7η Οκτωβρίου και όσα ακολούθησαν θα αφήσουν πίσω τους τραυματισμένες κοινωνίες, τις οποίες θα απομακρύνει από το περιβάλλον που απαιτείται για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Βασικός παράγοντας εδώ είναι η απουσία ηγεσίας, τόσο στην ισραηλινή όσο και στην παλαιστινιακή πλευρά. Πρόκειται για ηγέτες οι οποίοι είναι αιχμάλωτοι των πολιτικών και της ιδεολογίας τους. Δεν έχουν την ιδιοκτησία των διαπραγματεύσεων, που ήταν το κλειδί της επιτυχίας στο παρελθόν –βλ. πρώτα χρόνια του Οσλο– και δεν μπορώ επίσης να εντοπίσω κάποιον διαμεσολαβητή που να έχει τη θέληση, την ικανότητα και την υπομονή για τη δρομολόγηση μιας λύσης στο κοντινό μέλλον.
Ως προς την επόμενη ημέρα στη Γάζα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να δούμε μια σταθερή, ασφαλή, ευημερούσα Γάζα μέχρι το τέλος του 2024. Το εγχείρημα της ανοικοδόμησης, το κόστος που θα τη συνοδεύσει, το έργο της ανθρωπιστικής βοήθειας και το τραύμα που έχει προκληθεί είναι παράγοντες οι οποίοι θα απαιτήσουν χρόνο. Και νομίζω ότι οι Ισραηλινοί θα συνεχίσουν να λειτουργούν σε κάποιο επίπεδο στη Γάζα και τους επόμενους μήνες. Κρίσιμη παράμετρος θα είναι η εναπομείνασα παρουσία της Χαμάς και το εύρος της επιρροής της. Η Χαμάς δεν θα μπορεί πλέον να ελέγχει τη Γάζα και δεν θα είναι σε θέση να ανακτήσει σύντομα κάποια στρατιωτική ικανότητα. Το πιθανότερο, πάντως, είναι ότι θα παραμείνει με κάποιον τρόπο στην εξίσωση. Ηδη ακούμε από την Παλαιστινιακή Αρχή να μιλάει για τη σημασία της εμπλοκής της Χαμάς ύστερα από κάποια πολιτική ευθυγράμμιση. Ο Αμπάς πιέζει τους Αιγύπτιους να ανασυνθέσουν μια νέα μορφή της PLO με τη συμμετοχή και της Χαμάς. Οσο η Χαμάς θα παραμένει στο κάδρο, θα κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα.
Η 7η Οκτωβρίου ήταν η ταφόπλακα μιας λύσης στο Μεσανατολικό, εκτιμά ο Aαρον Ντέιβιντ Μίλερ, που έχει 25ετή θητεία στις αραβοϊσραηλινές διαπραγματεύσεις.
– Θεωρείτε ότι το Ισραήλ ενδιαφέρεται να κλιμακώσει τη στάση του απέναντι στη Χεζμπολάχ, αλλά και στο Ιράν;
– Το ζήτημα των βορείων συνόρων είναι για το Ισραήλ μια ανοιχτή εκκρεμότητα. Ομως δεν θεωρώ ότι είναι διατεθειμένο να προκαλέσει μια ευθεία σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ πυροδοτώντας έναν περιφερειακό πόλεμο. Εκτιμώ πως ούτε η Τεχεράνη το θέλει ούτε η Χεζμπολάχ. Οσο ο πόλεμος είναι σε εξέλιξη, δεν μπορούμε να έχουμε ισχυρές διαβεβαιώσεις. Πιστεύω, ωστόσο, ότι κανείς δεν θέλει να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας.
– Τι θα έφερνε η επανεκλογή Τραμπ στην εξίσωση της Μέσης Ανατολής;
– Θα προκαλούσε όλεθρο και χάος, σε όλες τις πτυχές της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, εγείροντας σοβαρές αμφιβολίες για το μέλλον της αμερικανικής δημοκρατίας. Αν επανεκλεγεί ο Τραμπ, θα εστιάσει στο εσωτερικό. Θα θελήσει, με κατάχρηση εξουσίας, να επιτεθεί στα δικαστήρια, στο FBI, στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Η Μέση Ανατολή θα είναι το λιγότερο. Θεωρώ ότι δεν θα επιδείξει το ίδιο ενδιαφέρον για αποκλιμάκωση της έντασης στην περιοχή. Θα εμφανίσει σίγουρα μηδενικό ενδιαφέρον για την παλαιστινιακή πλευρά.
– Πολλοί πιστεύουν ότι είναι ζήτημα χρόνου η δρομολόγηση πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό του Ισραήλ. Τι λέτε;
– Νομίζω ότι αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός για την απομάκρυνση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου από την εξουσία. Μια εξεταστική επιτροπή θα χρειαστεί κάποιο χρόνο για να συγκροτηθεί και ο τωρινός κυβερνητικός συνασπισμός δεν έχει διάθεση να αυτοκαταστραφεί. Παρότι είναι δύσκολο να φανταστώ τον Νετανιάχου να είναι πρωθυπουργός τον επόμενο χρόνο την ίδια εποχή, δεν μπορώ συγχρόνως να προβλέψω πώς ακριβώς θα γίνει. Σίγουρα δεν θα το δούμε μέσα στους επόμενους 6-8 μήνες.
