REUTERS, A.P.
Περισσότεροι από 60 εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται σήμερα στις κάλπες για τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της Τουρκίας, που θα κρίνουν αν θα ξεκινήσει μια τρίτη δεκαετία του ισλαμικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) υπό τον Ταγίπ Ερντογάν ή αν θα δρομολογηθεί η πολιτική αλλαγή που επαγγέλλεται ο προεδρικός υποψήφιος της συνασπισμένης αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Οι τέσσερις τελευταίες δημοσκοπήσεις, που γνωστοποιήθηκαν την Πέμπτη, εμφάνιζαν τον κεμαλικό πολιτικό να προηγείται με διαφορά μεταξύ 5,1% και 6,5%. Δύο από αυτές τού έδιναν άνω του 51%, κάτι που θα σήμαινε νίκη από τον πρώτο γύρο, ενώ στις άλλες δύο το ποσοστό του ήταν κοντά στο 49,5%. Ας σημειωθεί ότι οι εν λόγω έρευνες πραγματοποιήθηκαν προτού ανακοινωθεί η απόσυρση από την εκστρατεία του κεμαλικής προέλευσης υποψηφίου Μουχαρέμ Ιντζέ, οι ψήφοι του οποίου αναμένεται να κατευθυνθούν περισσότερο προς τον ηγέτη της αντιπολίτευσης παρά προς τον απερχόμενο πρόεδρο.
Η παραίτηση Ιντζέ
Η απόσυρση του Ιντζέ ύστερα από τη διαρροή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου, το οποίο ο ίδιος χαρακτήρισε πλαστό, ηλέκτρισε την ατμόσφαιρα στην τελική ευθεία της προεκλογικής εκστρατείας. Μιλώντας στην προεκλογική συγκέντρωση της «Λαϊκής Συμμαχίας», της οποίας ηγείται, στην Αγκυρα, ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Κιλιτσντάρογλου για τη διαρροή. «Εκείνοι που στο παρελθόν ανέλαβαν την ηγεσία της παράταξής τους με ένα βίντεο, προσπαθούν τώρα να καταλάβουν την προεδρία με ένα άλλο βίντεο», ανέφερε. Το 2010, ο τότε αρχηγός του κεμαλικού κόμματος CHP, Ντενίζ Μπαϊκάλ, αναγκάστηκε να παραιτηθεί, ανοίγοντας τον δρόμο για τον Κιλιτσντάρογλου, ύστερα από τη διαρροή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου.
Εξάλλου, ο υπ. Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι επέβαλαν την απόσυρση του Ιντζέ για να ωφεληθεί ο αρχηγός της αντιπολίτευσης. «Η Αμερική επεμβαίνει σε αυτές τις εκλογές από την πρώτη στιγμή της εκστρατείας», δήλωσε ο στενός συνεργάτης του Ερντογάν σε τηλεοπτική συνέντευξή του. Παραπέμποντας σε παλιότερες δηλώσεις του Τζο Μπάιντεν, υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν την ανατροπή του Τούρκου προέδρου, «αυτή τη φορά όχι με πραξικόπημα, όπως το 2016, αλλά με εκλογές». Οσον αφορά την παραίτηση Ιντζέ, τόνισε πως «η βασική λογική των Αμερικανών είναι ότι, αφού ο Ιντζέ ήταν προεδρικός υποψήφιος του CHP (στις εκλογές του 2018), τότε οι ψήφοι που θα έπαιρνε θα κατευθυνθούν προς την ίδια πλευρά».
Ετοιμος να δρομολογήσει «το τέλος του αυταρχισμού» στην Τουρκία και βέβαιος για τη νίκη του στις εκλογές εμφανίστηκε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, καθώς οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν σαφές προβάδισμα. Ο υποψήφιος της συνασπισμένης αντιπολίτευσης κατηγόρησε τη Ρωσία για απόπειρα παρέμβασης υπέρ του αντιπάλου του με πλαστά βίντεο, ενώ ο Ερντογάν τον εμφάνισε ως ενεργούμενο της Δύσης και των Κούρδων. A.P Photo / Emrah Gurel
Από την πλευρά του, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επέμεινε στην καταγγελία του ότι η Ρωσία ευθύνεται για τη διάδοση, μέσω του Διαδικτύου, «βαθιά ψεύτικων» ειδήσεων που είναι προϊόν μοντάζ. «Αν δεν διαθέταμε απτές αποδείξεις, δεν θα είχαμε κάνει αυτή την καταγγελία», υπογράμμισε ο 74χρονος πολιτικός, στη διάρκεια συνάντησής του με δημοσιογράφους, στα κεντρικά γραφεία του συνδυασμού του, στην Αγκυρα. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, απέρριψε κατηγορηματικά αυτές τις αιτιάσεις, υποστήριξε ότι όσοι έδωσαν τις σχετικές πληροφορίες στον Κιλιτσντάρογλου είναι «ψεύτες» και τόνισε ότι η Ρωσία αποδίδει τεράστια σημασία στις σχέσεις της με την Τουρκία.
Ο αντίπαλος του Ερντογάν επιμένει στις καταγγελίες του για ρωσική ανάμειξη στην προεκλογική εκστρατεία, ενώ το Κρεμλίνο διαψεύδει.
Σε άλλες δηλώσεις του, ο υποψήφιος της ενωμένης αντιπολίτευσης εμφανίστηκε βέβαιος για τη νίκη και προσέθεσε ότι τη βεβαιότητά του αυτή φαίνεται να συμμερίζονται και οι αγορές, όπως υποδηλώνουν το άλμα στο χρηματιστήριο της Τουρκίας την Παρασκευή και η πτώση στα ασφάλιστρα κινδύνου. Ερωτηθείς αν θα υποστηρίξει, σε περίπτωση εκλογής του, τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ απάντησε «φυσικά», για να συμπληρώσει: «Θα διατηρήσουμε τις σχέσεις μας με το ΝΑΤΟ στο πλαίσιο που είχαμε θέσει και στο παρελθόν, όταν βρισκόμαστε στην εξουσία».
Παράλληλα, έσπευσε να τονίσει ότι η Τουρκία έχει στενούς οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία, τους οποίους εννοεί να διατηρήσει, ενώ προανήγγειλε νέες πρωτοβουλίες για την ειρήνευση στην Ουκρανία. Σε ό,τι αφορά τη σταθεροποίηση της οικονομίας, που θα αποτελέσει βασική του προτεραιότητα, δεσμεύτηκε και πάλι για την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας και ανέφερε ότι «θα πρέπει να θέσουμε επικεφαλής της ένα άτομο που θα εμπνέει σεβασμό στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, γιατί αυτό είναι που θα δουν οι διεθνείς επενδυτές». Τέλος, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη «να αντικατασταθεί η αυταρχική διακυβέρνηση» από μια «πλουραλιστική δημοκρατία», που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Κεντρική δέσμευση του Κιλιτσντάρογλου είναι η ακύρωση της συνταγματικής αναθεώρησης που προώθησε ο Ερντογάν, δημιουργώντας μια προεδρική δημοκρατία με ισχυρότατες εξουσίες του προέδρου, εις βάρος της Εθνοσυνέλευσης. Ωστόσο οι φιλοδοξίες του για ριζική αλλαγή σε αυτό το πεδίο είναι πιθανό να προσκρούσουν στους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς δυνάμεων που θα προκύψουν από τις κάλπες. Η «Εθνική Συμμαχία» των έξι αντιπολιτευόμενων κομμάτων όχι μόνο δεν προβλέπεται να έχει την ισχυρή πλειοψηφία που απαιτεί η συνταγματική αναθεώρηση, αλλά, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, υστερεί έναντι της «Λαϊκής Συμμαχίας» του Ερντογάν. Ισχυρή παρουσία και στο επόμενο Κοινοβούλιο αναμένεται να έχει το φιλοκουρδικό κόμμα HDP, το οποίο αυτή τη φορά κατεβαίνει ως «Πράσινη Αριστερά» για να αποφύγει δικαστικές περιπέτειες. Οι δημοσκοπήσεις το φέρνουν λίγο πάνω από το 10%, ενώ το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης είναι 7%.
Σημαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα θα παίξει, σύμφωνα με αρκετούς Τούρκους αναλυτές, το ποια από τις δύο παρατάξεις θα προσελκύσει τις περισσότερες ψήφους από το διασπασμένο στρατόπεδο των εθνικιστικών κομμάτων. Ενδεχομένως δεν είναι άσχετη με αυτή τη στόχευση η απόφαση του Ερντογάν να κλείσει χθες την προεκλογική εκστρατεία του, συμμετέχοντας στην εσπερινή προσευχή στην Αγία Σοφία, που πλέον λειτουργεί ως τζαμί.
Περί δικαιωμάτων γυναικών – ΛΟΑΤΚΙ
Ισχνή πρόοδος έχει σημειωθεί στον τομέα των δικαιωμάτων των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ, καθώς η ρητορική του Ερντογάν περί οικογενειακών αξιών μετέτρεψε τον προεκλογικό αγώνα σε πεδίο ομοφοβίας και σεξισμού. «Είμαστε εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ+», διακήρυξε ο πρόεδρος μιλώντας σε περιοχή κοντά στη Μαύρη Θάλασσα. «Η οικογένεια είναι ιερή για εμάς – ισχυρή οικογένεια σημαίνει ισχυρό έθνος». Σε άλλη ομιλία του στις αρχές του μήνα κατηγόρησε όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ότι είναι ΛΟΑΤΚΙ+. Ετσι οι ψηφοφόροι καλούνται σήμερα να ψηφίσουν και για τα δικαιώματα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+.
Οπως υπενθυμίζει σε άρθρο της η βρετανική εφημερίδα Guardian, «ο Ερντογάν απέσυρε την Τουρκία από τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών, προώθησε τη συντηρητική άποψη περί οικογενειακών αξιών και επιτέθηκε σε οργανώσεις προάσπισης των δικαιωμάτων γυναικών και κουίρ». «Για εμάς είναι κρίσιμη αυτή η αναμέτρηση», σχολιάζει η Ζαρίφ Ακμπουλούτ της οργάνωσης υπέρ των ΛΟΑΤΚΙ, εξηγώντας ότι στην Τουρκία δεν υπάρχει καν η έννοια των δικαιωμάτων ομοφυλοφίλων και τρανς. Η συμπεριληπτικότητα δεν είναι από τα χαρακτηριστικά αυτών των εκλογών και η Μεράλ Ακσενέρ, στέλεχος της αντιπολίτευσης, είναι μία από τις λίγες προβεβλημένες γυναίκες στην πολιτική σκηνή. Η ίδια έχει ταχθεί υπέρ της επιστροφής της χώρας στη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, αλλά εκφράζεται πιο επιφυλακτικά για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+. Δήλωσε, π.χ., ότι δεν θα ήταν ευτυχής αν το παιδί της ήταν γκέι.
Στη νέα Εθνοσυνέλευση εκτιμάται πως θα εκλεγούν 117 γυναίκες, δηλαδή το ένα πέμπτο, ένα μάλλον μικρό ποσοστό, λίγο μικρότερο από αυτό της Ελλάδας. Παρόλο που ο Ερντογάν εξακολουθεί να απολαμβάνει την υποστήριξη ευρείας βάσης συντηρητικών γυναικών, πρόσφατη έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ένα τρίτο των γυναικών που τον ψήφισαν το 2018 δεν θα το ξανακάνουν. Ο Κεμάλ Κιλιντσάρογλου έχει υποσχεθεί ότι, αν κερδίσει, θα επιστρέψει στη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και θα παράσχει προστασία στα θύματα έμφυλης βίας.
