Η κατάρριψη τουρκικού drone από την αεράμυνα των ΗΠΑ έφερε στο προσκήνιο τα αντικρουόμενα συμφέροντα Ουάσιγκτον και Αγκυρας, με φόντο τη μακροχρόνια εμφύλια σύγκρουση που μαίνεται στη Συρία.
Ακολουθούν τα βασικά σημεία «σύγκρουσης» των δύο συμμάχων με τους μεγαλύτερους στρατούς στο ΝΑΤΟ στην ασιατική χώρα.
Τι επιδιώκει η Αγκυρα
Η Τουρκία επιδιώκει να οδηγήσει σε διεθνή απομόνωση κουρδικές ομάδες που δρουν εντός των συνόρων της ή γύρω από αυτά. Εχει ζητήσει εδώ και καιρό από την Ουάσιγκτον να σταματήσει να εξοπλίζει και να εκπαιδεύει μαχητές της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG που δρουν στη βόρεια Συρία.
Υποστηρίζει ότι το YPG είναι τρομοκρατική οργάνωση, στενά συνδεδεμένη με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).
Το YPG, που εκτιμάται πως διαθέτει δεκάδες χιλιάδες μαχητές, αντιμετωπίζεται από την Αγκυρα ως απειλή για την ασφάλειά της, λόγω των δεσμών του με το PKK, το οποίο επιδιώκει να αναπτύξει αυτόνομη Κουρδική περιοχή εντός της Τουρκίας.
Το PKK ανέλαβε την ευθύνη για τη βομβιστική επίθεση της Κυριακής στην Αγκυρα, η οποία προκάλεσε τον τραυματισμό δύο αστυνομικών. Με αφορμή την επίθεση, η Τουρκία ξεκίνησε νέες αεροπορικές επιδρομές στη βόρεια Συρία.
«Οι αεροπορικές επιχειρήσεις έχουν στόχο την εξάλειψη της τρομοκρατικής απειλής που προέρχεται από τη βόρεια Συρία», ανέφερε το τουρκικό υπουργείο Αμυνας.
Αξιωματούχος του τουρκικού υπουργείου Αμυνας τόνισε παράλληλα ότι χερσαία επιχείρηση στη Συρία αποτελεί επιλογή για την Τουρκία, η οποία έχει πραγματοποιήσει στο παρελθόν αρκετές εισβολές στη γειτονική της χώρα εξαπολύοντας επιθέσεις κατά του YPG.
Η τελευταία μεγάλη τουρκική εισβολή στην περιοχή πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2019, με δεδηλωμένο στόχο την απομάκρυνση των ένοπλων ομάδων από τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας.
Η Τουρκία αργότερα σταμάτησε τις δραστηριότητές της μετά από συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία.
Σε κάθε περίπτωση, για την Τουρκία, η υποστήριξη της Ουάσιγκτον στους Κούρδους μαχητές παραμένει «αγκάθι» στις σχέσεις των δύο συμμάχων.
Oι νέες τουρκικές αεροπορικές επιδρομές έρχονται τη στιγμή που η Τουρκία απαιτεί την πλήρη συνεργασία της Σουηδίας στην καταστολή των υποστηρικτών των Κούρδων μαχητών προκειμένου να εγκρίνει την προσπάθειά της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Τι επιδιώκει η Ουάσιγκτον
Οι ΗΠΑ έχουν συμμαχήσει με κουρδικές δυνάμεις στην περιοχή, οι οποίες έχουν συνεισφέρει στη μάχη των συμμαχικών δυνάμεων κατά των τζιχαντιστών. Επιπλέον, κατά καιρούς έχουν ταχθεί, αν και όχι αποφασιστικά, κατά της Δαμασκού στην εμφύλια σύγκρουση.
US shoots down Turkish drone
— The Nordic Times (@nordictimes_com) October 6, 2023
The allied NATO country's drone was deemed to pose a threat to the US military in the area.#drone #F16 #Turkey #USAhttps://t.co/0wOeieRyBl
Η Ουάσιγκτον έχει προειδοποιήσει την Τουρκία να διακόψει τις αεροπορικές επιδρομές στη βόρεια Συρία, οι οποίες, όπως επισημαίνει, θα μπορούσαν να απειλήσουν το αμερικανικό στρατιωτικό προσωπικό στην περιοχή.
Οι ΗΠΑ επιβεβαίωσαν την Πέμπτη πως κατέρριψαν τουρκικό τηλεκατευθυνόμενο μη επανδρωμένο αεροσκάφος στη Συρία, αφού έκριναν πως αποτελούσε δυνητική απειλή για αμερικανικές δυνάμεις. Το συμβάν ενδέχεται να προκαλέσει νέες εντάσεις ανάμεσα στις δύο χώρες.
Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Οστιν συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Τούρκο ομόλογό του Γιασάρ Γκιουλέρ το βράδυ της Πέμπτης και κάλεσε να υπάρξει «αποκλιμάκωση στη βόρεια Συρία», ανέφερε ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησαν οι υπηρεσίες του.
Επέμεινε ιδίως στη «σημασία της αυστηρής τήρησης των ισχυόντων πρωτοκόλλων επικοινωνίας μέσω των συνηθισμένων διαύλων στρατού προς στρατό», σύμφωνα με το κείμενο.
Οι συμμαχικές με τις ΗΠΑ συριακές κουρδικές δυνάμεις ανακοίνωσαν από την πλευρά τους ότι τουρκικές επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα οκτώ άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους.
Κουρδικές ομάδες διατηρούν τον έλεγχο μεγάλης περιοχής στα βορειοανατολικά, ενώ η κυβέρνηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Ασαντ με έδρα τη Δαμασκό έχει εδραιώσει σε μεγάλο βαθμό την κυριαρχία της αλλού στη χώρα με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν.
Επιπλέον, το YPG βρίσκεται στον πυρήνα και των δυνάμεων που έχουν συμμαχήσει με τις ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους. Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την υποστήριξή τους προς το YPG έχουν εκφράσει και άλλοι νατοϊκοί σύμμαχοι, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας.
Η επιρροή του YPG επεκτάθηκε μετά τον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους, αποτελώντας την αιχμή του δόρατος ευρύτερης ομάδας, των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), οι οποίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ήττα των τζιχαντιστών σε ολόκληρη τη Συρία.
Καθώς το Ισλαμικό Κράτος υποχωρούσε, η περιοχή που ελέγχουν οι SDF μεγάλωνε και πλέον αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο της Συρίας, συμπεριλαμβανομένων πετρελαιοπηγών και αρκετών κυρίως αραβικών περιοχών.
Ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ δηλώνει ότι συνεχίζει να υποστηρίζει τις SDF.
Ο ρόλος του YPG
Το YPG ή Μονάδες Προστασίας του Λαού, αναδείχθηκε σε ισχυρή ένοπλη ομάδα κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου, ο οποίος ξεκίνησε το 2011.
Εδραίωσε την παρουσία του στα βόρεια, καθώς οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις αποσύρθηκαν για να καταπνίξουν την εξέγερση κατά του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ αλλού. Συνδέεται με την κύρια συριακή κουρδική παράταξη, το Κόμμα Δημοκρατικής Ενωσης (PYD) και έχει αντίστοιχο γυναικείο τμήμα, το YPJ.
Ο έλεγχος του YPG αρχικά επικεντρώθηκε σε τρεις κουρδικές περιοχές της βόρειας Συρίας που φιλοξενούν περίπου 2 εκατομμύρια Κούρδους. Οι αρχές υπό κουρδική ηγεσία έχουν αναπτύξει εκεί αυτόνομα κυβερνητικά όργανα μετά την έναρξη του συριακού πολέμου.
Το Κουρδικό ζήτημα
Η Τουρκία θεωρεί ότι το PYD και το YPG δεν διαφέρουν από το PKK, το οποίο ξεκίνησε εξέγερση στην Τουρκία για τα δικαιώματα των Κούρδων το 1984.
Περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη σύγκρουση.
Η κουρδική μειονότητα της Τουρκίας ανέρχεται στο 15-20% του συνολικού πληθυσμού της, που ανέρχεται σε περίπου 85 εκατομμύρια, και ζει κυρίως στις ανατολικές και νοτιοανατολικές περιοχές που συνορεύουν με τη Συρία.
Το YPG φέρεται να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις ιδέες του ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή στην Τουρκία από το 1999, καταδικασμένος για προδοσία.
Το PKK έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αντίθετα, τα δυτικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των συμμάχων της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, δεν θεωρούν το YPG τρομοκρατική ομάδα. Η υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις δυνάμεις του SDF αποτελεί εδώ και χρόνια πηγή έντασης με την Τουρκία.
Με την υποστήριξη από ομάδες Σύρων Αράβων ανταρτών, οι προηγούμενες εισβολές της Τουρκίας στη βόρεια Συρία έφεραν υπό τον έλεγχό της εκτάσεις, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής Αφρίν, η οποία ήταν προηγουμένως μία από τις τρεις κύριες κουρδικές περιοχές.
Η στάση του Ασαντ
Το μπααθικό κράτος της Συρίας καταδίωκε συστηματικά τους Κούρδους πριν από τον πόλεμο. Ωστόσο, οι YPG και η Δαμασκός έχουν μείνει σε γενικές γραμμές μακριά ο ένας από τον άλλον κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, παρά τις περιστασιακές διαμάχες.
Εχουν επίσης κοινούς εχθρούς, συμπεριλαμβανομένων των σουνιτικών αραβικών ομάδων που υποστηρίζονται από την Τουρκία.
Το YPG επέτρεψε στην κυβέρνηση να διατηρήσει τα ερείσματά της στις περιοχές του, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου του αεροδρομίου του Καμισλί.
Οι Κούρδοι ηγέτες υποστηρίζουν ότι στόχος τους είναι η περιφερειακή αυτονομία στο πλαίσιο μιας αποκεντρωμένης Συρίας, όχι η ανεξαρτησία. Αλλά η Δαμασκός αντιτίθεται στα αιτήματα των Κούρδων για αυτονομία και οι συνομιλίες μεταξύ των πλευρών για πολιτική διευθέτηση δεν έχουν σημειώσει πρόοδο.
Συμμαχία επτά δεκαετιών
Το YPG και το PYD είναι η κύρια πολιτική ομάδα των Κούρδων στη Συρία, αλλά υπάρχουν κουρδικές ομάδες με διαφορετικές πεποιθήσεις διασκορπισμένες σε ολόκληρη την περιοχή.
Το κυβερνών κόμμα της κουρδικής περιφερειακής κυβέρνησης του βόρειου Ιράκ έχει στενούς δεσμούς με την Τουρκία, από την οποία εξαρτάται για την εξαγωγή πετρελαίου, αλλά ο αντίπαλος κυβερνητικός εταίρος του είναι πιο επικριτικός απέναντι στην Άγκυρα.
Το PKK έχει επίσης βάσεις στις οροσειρές του βόρειου Ιράκ.
Οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή είναι γενικά εξαιρετικά ευαίσθητες. Παρά τις διαφωνίες και την ένταση που προκλήθηκε την Πέμπτη στον αέρα της Συρίας, οι ΗΠΑ και η Τουρκία έχουν πολλούς λόγους για τους οποίους επιθυμούν να διατηρήσουν την 70ετή συμμαχία τους.
Με πληροφορίες από Reuters, Anadolu, Bloomberg
