Για ποια Ευρώπη θα ψηφίσουμε;

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Στη Γαλλία προ καιρού ψηφίστηκε ένας νόμος βάσει του οποίου η «ρητορική μίσους» δεν περιορίζεται στον δημόσιο χώρο. Ισχύει και στον ιδιωτικό. Αν ο παππούς πιει δυο ποτήρια Σαμπλί παραπάνω και βγάλει τα σώψυχά του από τότε που πολεμούσε στην Αλγερία, ο εγγονός του ο οποίος έχει διδαχθεί στο σχολείο τη νεο-γλώσσα της δημοκρατίας δικαιούται να τον καταγγείλει για ρητορική μίσους. Ο Οργουελ το είχε προβλέψει στο «1984». Ο γιος του γείτονα του πρωταγωνιστή του Ουίνστον Σμιθ είχε καταγγείλει τον πατέρα του. Ο Σμιθ τον συνάντησε στα κρατητήρια του καθεστώτος του Μεγάλου Αδελφού, απορημένος αφού τον θεωρούσε πρότυπο πολίτη. Αν δεν κάνω λάθος, υπάρχουν αντίστοιχα επεισόδια στο έργο του Μπρεχτ «Τρόμος και αθλιότητα στο Τρίτο Ράιχ» όπου ο γιος καταδίδει τον πατέρα. Δυστυχώς το ταλέντο του Μπρεχτ δεν μας διαφώτισε με όσα συνέβαιναν στην Ανατολική Γερμανία όπου μεγαλούργησε με την Μπερλίνερ Ανσάμπλ. Μόλις πληροφορήθηκα ότι ο ίδιος νόμος ψηφίσθηκε και στη Σκωτία. Εδώ δεν μιλάμε για Σαμπλί. Ενα ή δύο ουίσκι παραπάνω φτάνουν για να απελευθερώσουν τη γλώσσα και ο Αφροαμερικανός να γίνει νέγρος. Οχι στον δημόσιο λόγο. Στο οικογενειακό ή στο φιλικό τραπέζι. Γιατί όχι και στην κρεβατοκάμαρα;

Ο ολοκληρωτισμός διακρίνεται απ’ την απολυταρχία. Η απολυταρχία απαιτεί από τους υπηκόους της υποταγή. Στα υπόγεια μπορούν να σκέφτονται ό,τι θέλουν. Αρκεί να υπακούν. Ο ολοκληρωτισμός απαιτεί ταύτιση. Οι δύο μεγάλες δυστοπίες του εικοστού αιώνα, το «1984» του Οργουελ και το «Υπέροχος καινούργιος κόσμος» του Χάξλεϊ στηρίζονται στην ταύτιση των υπηκόων με τα καθεστώτα. Ο μεν Οργουελ διά της βίας, ο δε Χάξλεϊ διά της απολαύσεως. Κοινό σημείο και των δύο: η κατάργηση της ιδιωτικότητας. Η άλωση του χώρου όπου η ανθρώπινη συνείδηση αισθάνεται μόνη της με τον εαυτό της, άρα ελεύθερη.

Η Ευρώπη πυροβολεί τα πόδια της. Αναιρεί η ίδια τις προϋποθέσεις της ύπαρξής της, την προστασία της ιδιωτικής ζωής, την προστασία της ατομικής ελευθερίας. Στο όνομα μιας «ορθής συμπεριφοράς» η οποία ελέγχει την ελευθερία της έκφρασης. Στο όνομα ενός ολοκληρωτισμού ο οποίος ελέγχει την ιδιωτική συνείδηση. Τον Ιούνιο έχουμε ευρωεκλογές. Για ποιαν Ευρώπη θα ψηφίσουμε; Για την Ευρώπη της δημοκρατίας, η οποία ψηφίζει νόμους για τη «ρητορική μίσους» ακόμη και στον ιδιωτικό μας χώρο; — στη Γαλλία η πρόταση νόμου ήρθε από κόμμα που συμμετέχει στην πλειοψηφία. Ή την άλλη Ευρώπη του λαϊκισμού, ακροδεξιού ή ακροαριστερού, που δεν θέλει την Ευρώπη αλλά δεν έχει να προτείνει εναλλακτική εκτός απ’ την οπισθοδρόμηση της Ιστορίας;