Kathimerini.gr
Μανώλης Κωστίδης
Η εικόνα που αντίκρισα σε Αντιόχεια και Αλεξανδρέττα λίγες ώρες μετά τους σεισμούς των 7,8 και 7,6 Ρίχτερ θα μένει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη μου.
Η Αντιόχεια είναι μια πόλη που έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Eχουν καταρρεύσει δεκάδες κτίρια, ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα. Δεν υπάρχει παροχή ρεύματος, νερού και φυσικού αερίου. «Το Χαλέπι στη Συρία εξαφανίστηκε λόγω του πολέμου, τώρα η Αντιόχεια δεν υπάρχει πια λόγω του σεισμού», μας έλεγαν κάτοικοι της περιοχής. Δίνουν το παράδειγμα της Συρίας, καθώς τα σύνορα είναι δίπλα τους. Οσοι γνωρίζουν καλά την πόλη μάς αναφέρουν πως μόνο στην Αντιόχεια ο αριθμός των νεκρών θα ξεπεράσει τις 15.000.
Μόλις άρχισα να περπατώ στους δρόμους της πόλης ήθελα να φύγω εκείνη τη στιγμή. Φοβήθηκα. Στους δρόμους συνάντησα χιλιάδες ανθρώπους να προσπαθούν να φθάσουν κάπου. Περπατούν για ώρες. Αλλοι κουβαλάνε τρόφιμα που πήραν από τις κρατικές αρχές, άλλοι νερό. Αλλοι κουβαλάνε τσάντες για να εγκαταλείψουν την πόλη άμεσα. Κυκλοφορώ στην περιοχή με ένα ταξί που πήρα από τα Αδανα. Δεκάδες άνθρωποι με πλησίασαν για να τους πάω παρακάτω, στον σταθμό των λεωφορείων. Αλλοι μου ζήτησαν να τους πάω στα Αδανα. Δεν υπάρχει η δυνατότητα να φύγει κάποιος καθώς ούτε ταξί κυκλοφορούν, ούτε αστικές συγκοινωνίες. Εχει καταρρεύσει όλη η αγορά της πόλης. Μαγαζιά δεν υπάρχουν και η μόνη δυνατότητα να επιβιώσει κανείς είναι είτε να προλάβει να εγκατασταθεί στις σκηνές που στήνει το κράτος, οι οποίες δεν αρκούν για όλους, είτε να βρει τρόπο να φύγει!
Αυτός είναι άλλος ένας λόγος που προκαλείται σοβαρό πρόβλημα στους δρόμους που οδηγούν στην Αντιόχεια. Χιλιάδες συγγενείς των θυμάτων σπεύδουν στην πόλη με τα οχήματά τους για να βοηθήσουν τους συγγενείς τους, με αποτέλεσμα μαζί με τις νταλίκες που κατευθύνονται στην πόλη να δημιουργείται μποτιλιάρισμα δεκάδων χιλιομέτρων. Ούτε τα ασθενοφόρα, αλλά ούτε τα φορτηγά με την ανθρωπιστική βοήθεια μπορούν να φθάσουν εγκαίρως.
Είδα μια τεράστια ουρά σε ένα μπακάλικο που ήταν κλειστό. Ο ιδιοκτήτης του φοβόταν να ανοίξει, καθώς υπήρχε κίνδυνος για πλιάτσικο. Με το ζόρι κατάφερα να μπω μέσα από την πίσω πόρτα, αφού είπα «Yunan» (Ελληνας), του έδειξα το όνομά μου στην ταυτότητα, δεν φοβήθηκε από μένα. Εκεί πήρα τρεις κούτες μπισκότα, κέικ, γκοφρέτες, βγήκα έξω και τα μοίρασα κυρίως στα παιδιά.
Παρόμοια εικόνα στα χαλάσματα, όταν οι άνδρες της ΕΜΑΚ επιχειρούσαν και ήταν έτοιμοι να απεγκλωβίσουν την 35χρονη Χαϊριγιέ. Με πλησίασε ένας άνδρας από τη Συρία. Εμενε χρόνια στην Τουρκία και με ρώτησε «ποιοι είναι αυτοί;». Του απάντησα «Yunan». Με αγκάλιασε.
Η Αλεξανδρέττα, που είναι ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Τουρκίας, πλούσια πόλη με βαριά βιομηχανία, έχει πληγεί κι αυτή. Στις νεόδμητες περιοχές έχουν καταρρεύσει τα περισσότερα κτίρια. Πολλά από τα σούπερ μάρκετ παραμένουν κλειστά και ο φόβος για πλιάτσικο αυξάνεται, αφού πολλοί άνθρωποι κοιμούνται στους δρόμους, στα αυτοκίνητα, σε σκηνές και δυσκολεύονται να βρουν τα βασικά αγαθά.
Το κράτος στέλνει μαζικά βοήθεια σε τρόφιμα, νερά, σκηνές, φορτηγά που μεταφέρουν κοντέινερ, όπως και εκατοντάδες ασθενοφόρα. Το πρώτο 48ωρο ο κρατικός μηχανισμός ήταν ασυντόνιστος ή απλώς απών. Σταδιακά η κατάσταση βελτιώθηκε.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε όλες τις πληγείσες περιοχές σε μια προσπάθεια να δείξει ότι το κράτος είναι εκεί και συμπαρίσταται στους σεισμοπαθείς. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως οι επιδόσεις του κρατικού μηχανισμού θα κρίνουν και το πολιτικό μέλλον του. Η Τουρκία έχει τεράστιες δυνατότητες και κατασκευαστικές εταιρείες, όπως και βιομηχανία που μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της ανοικοδόμησης. Οι υπηρεσίες του κράτους είναι σήμερα πιο αποτελεσματικές σε σχέση με τον σεισμό του 1999.
Το ερώτημα είναι αν υπάρχουν οι πόροι για να χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο τιτάνιο εγχείρημα. Η τουρκική οικονομία ήταν ήδη πριν από την καταστροφή σε οριακό σημείο και θεωρούνταν δεδομένο πως θα έπρεπε να ληφθούν μέτρα μετά τις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου. Η οικονομική ζημία της Τουρκίας είναι δύσκολο να υπολογιστεί, όμως ήδη γίνονται αναφορές για τουλάχιστον 50 δισ. δολάρια. Η εικόνα που συνάντησα όμως με οδηγούν στο συμπέρασμα πως το κόστος του σεισμού είναι μεγαλύτερο, καθώς οι 10 πόλεις της ανατολικής Τουρκίας έχουν πληθυσμό 12,5 εκατ. και παράγουν το 15% του ΑΕΠ της Τουρκίας. Δεν έχουν καταστραφεί μόνο πολυκατοικίες, αλλά βιομηχανίες, δίκτυα ηλεκτροδότησης, φυσικού αερίου, αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμια.
Θα ήταν έκπληξη να μην αναβληθούν οι εκλογές τουλάχιστον για το φθινόπωρο του 2023, κάτι που μπορεί να κάνει ο κ. Ερντογάν λόγω έκτακτης κατάστασης και τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν θα μπορούν να αντιδράσουν ιδιαίτερα, ίσως και να συναινέσουν. Υπάρχουν εκτιμήσεις για τουλάχιστον 50.000 νεκρούς και ένα εκατομμύριο αστέγους και μόνον οι εκλογικοί κατάλογοι θα πρέπει να επικαιροποιηθούν και θεωρείται δύσκολο να στηθούν κάλπες εντός ολίγων μηνών.
Στην Τουρκία συζητούν και για τις ευθύνες της κυβέρνησης και των εργολάβων που ανέδειξε ο κ. Ερντογάν, καθώς οι περισσότερες οικοδομές που κατέρρευσαν ήταν νεόδμητες. Οι άδειες ανέγερσης είχαν εκδοθεί επί των ημερών του. Ορισμένοι εκτιμούν ότι με την καταδίκη κάποιων μικροεργολάβων θα μπορούσε να ξεπεραστεί η οργή του λαού.
Σε περίπτωση που ο κ. Ερντογάν καταφέρει να βρει οικονομικούς πόρους για την ανοικοδόμηση των περιοχών, σε συνεργασία με χώρες όπως το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία και με κονδύλια της Δύσης, οι δουλειές που θα προκύψουν και οι θέσεις εργασίας που θα ανοίξουν ίσως να ωφελήσουν την κυβέρνησή του.
