Kathimerini.gr
Αλεξάνδρα Βουδούρη
Συμφωνία για μια συνολική «στρατηγική εταιρική σχέση», που περιλαμβάνει ένα οικονομικό/επενδυτικό πακέτο ύψους 7,4 δισ. ευρώ, υπεγράφη σήμερα μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Αιγύπτου στο Κάιρο, με φόντο την επιδεινούμενη κατάσταση της αιγυπτιακής οικονομίας και τη γεωπολιτική αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή που οδηγεί αρκετούς πρόσφυγες και μετανάστες σε ευρωπαϊκές ακτές.
Η σημερινή παρουσία στο Κάιρο της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του Κύπριου προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, του Βέλγου πρωθυπουργού Αλεξάντερ Ντε Κρόο, της Ιταλίδας ομολόγου του, Τζόρτζια Μελόνι, και του Αυστριακού καγκελάριου Καρλ Νεχάμερ «αντανακλά τη δύναμη των διμερών μας σχέσεων», όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Κομισιόν.
«Με το πολιτικό και οικονομικό βάρος της Αιγύπτου και τη στρατηγική της θέση σε μια πολύ ταραγμένη γειτονιά, η σημασία των σχέσεών μας θα αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου», επισήμανε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Η Αίγυπτος είναι ένας πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας. Θα εργαστούμε χέρι – χέρι με την Αίγυπτο και άλλους εταίρους για να διοχετεύσουμε βοήθεια στη Γάζα μέσω όλων των πιθανών οδών, να αποφύγουμε μια περιφερειακή διάχυση συγκρούσεων και να εργαστούμε για μια διαρκή ειρήνη βασισμένη σε μια λύση δύο κρατών», προσέθεσε, ενώ έδωσε μεγάλη έμφαση στην ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων Ε.Ε. – Αιγύπτου και ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας, με ειδική αναφορά στο πρότζεκτ ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Αιγύπτου, GREGY.
Και οι πέντε ηγέτες έκαναν ειδική αναφορά στη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Γάζα και στον σταθεροποιητικό ρόλο που παίζει η Αίγυπτος στην περιοχή, αλλά και στη διευκόλυνση που παρέχει ως προς την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στον παλαιστινιακό λαό.
Στο επίκεντρο των σημερινών συνομιλιών βρέθηκε και η ενίσχυση της συνεργασίας στο μεταναστευτικό, όπου η Αίγυπτος θα λάβει στήριξη ύψους 600 εκατ. ευρώ συνολικά, εκ των οποίων τα 200 εκατ. για την διαχείριση του μεταναστευτικού. Παράλληλα, έγιναν ειδικές αναφορές στη διευκόλυνση της νόμιμης μετανάστευσης.
Εξι κρίσιμοι τομείς
Η συμφωνία για μια συνολική, στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ Ε.Ε. και Αιγύπτου καλύπτει έξι τομείς κοινού ενδιαφέροντος: πολιτικές σχέσεις, οικονομική σταθερότητα, επενδύσεις και εμπόριο, μεταναστευτικό, λαούς και ικανότητες.
Για να στηρίξει αυτήν τη στρατηγική εταιρική σχέση, η πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ένα οικονομικό και επενδυτικό πακέτο ύψους 7,4 δισ.ευρώ που καλύπτει την περίοδο 2024-2027.
Από το «πακέτο» αυτό, όπως ανέφερε και η Κυριακάτικη «Κ», το 1 δισ. ευρώ αφορά σε βραχυπρόθεσμες ανάγκες και θα αποδεσμευτεί το β’ εξάμηνο του 2024, ενώ τα 5 δισ. αφορούν στην περίοδο 2025-2027, το 1,8 στοχεύει σε επενδύσεις και είναι σε συνεργασία με άλλους οικονομικούς θεσμούς, ενώ 600 εκατ. σχετίζονται με έργα κυρίως στον τομέα της μετανάστευσης (όπου θα διατεθούν 200 εκ ευρώ).
Η βοήθεια θα προέρχεται από δάνεια, ανακατανομές και εγγυήσεις, ενώ το συνολικό ποσό των 7,4 δισ. ευρώ δεν αποκλείεται να αυξηθεί το προσεχές διάστημα.
Σε λίγες εβδομάδες θα πραγματοποιηθεί, άλλωστε, στη χώρα διεθνής επενδυτική διάσκεψη για την Αίγυπτο.
Στο κοινό ανακοινωθέν δίνεται έμφαση στους έξι τομείς, που αναβαθμίζεται η στρατηγική, εταιρική σχέση:
Πολιτικές σχέσεις: Θα ενισχυθεί ο πολιτικός διάλογος με τη διενέργεια ειδικής Συνόδου Κορυφής Ε.Ε. – Αιγύπτου μια φορά κάθε δύο χρόνια στο πλαίσιο της ετήσιας συνεδρίασης του συμβουλίου σύνδεσης. Θα προωθηθεί η σταθερότητα, η δημοκρατία και οι θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ισότητα των δύο φύλων και οι ισότιμες ευκαιρίες.
Οικονομική σταθερότητα: Στήριξη των μακροοικονομικών και κοινωνικο-οικονομικών μεταρρυθμίσεων, περιλαμβανομένης μια μακρο-οικονομικής βοήθειας σε συνεργασία με διεθνείς εταίρους. Στήριξη για προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων.
Επενδύσεις και εμπόριο: Κινητοποίηση επενδύσεων για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας περιλαμβανομένης της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του οικονομικού και επενδυτικού σχεδίου για τη Νότια Γειτονία. Στήριξη στη διοργάνωση επενδυτικού συνεδρίου στο Κάιρο. Έμφαση στην ενέργεια: Ευρωπαϊκές επενδύσεις για τη διασύνδεση μεταξύ δύο ακτών της Μεσογείου (GREGY project) και της βιομηχανίας ανανεώσιμου υδρογόνου της Αιγύπτου.
Μεταναστευτικό: Συνεργασία στο μεταναστευτικό, στην αντιμετώπιση των δικτύων διακίνησης μεταναστών και ενίσχυση της συνοριακής διαχείρισης αλλά και των αιτιών της παράνομης μετανάστευσης. Διευκόλυνση της νόμιμης μετανάστευσης.
Ασφάλεια: Ενίσχυση της συνεργασίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, πρόληψη και αντιμετώπιση απειλών ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του κυβερνοχώρου και συμμετοχή της Europol. Διερεύνηση περαιτέρω συνεργασίας στην επιβολή του νόμου, καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και παροχή ικανοτήτων και εκπαίδευσης.
Άνθρωποι και ικανότητες: Συνέχιση της κοινής εργασίας για την εκπαίδευση και την κατάρτιση και ενίσχυση των ανταλλαγών στο πλαίσιο του Erasmus+. Ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας.
Το παρασκήνιο και η σημασία της συμφωνίας
Χρειάστηκαν σχεδόν δώδεκα μήνες και διαρκείς διαβουλεύσεις, που ανέβασαν «στροφές» -ειδικά μετά την έναρξη του πολέμου στη Μέση Ανατολή, τον Οκτώβριο- έως την υπογραφή της «στρατηγικής συμφωνίας» μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Αιγύπτου. Έναν χρόνο μετά τη δέσμευση της Φον ντερ Λάιεν προς τους Ευρωπαίους ηγέτες -στην έκτακτη σύνοδο κορυφής του Φεβρουαρίου του 2023 για το μεταναστευτικό- ότι θα δοθεί «ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία με βασικούς εταίρους στη Βόρεια Αφρική», η πρόεδρος της Κομισιόν μετράει ήδη τρεις συμφωνίες με Τυνησία, Μαυριτανία και σήμερα με την Αίγυπτο. Βασικός στόχος τους, ο περιορισμός των μεταναστευτικών ροών από τη Βόρεια Αφρική.
Στην «εξίσωση» της σημερινής υπογραφής μπαίνουν εκτός από τις τρέχουσες εξελίξεις στη Γάζα και την πολιτική αστάθεια σε αρκετές χώρες της Αφρικής και οι επικείμενες ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου. Κανείς στις Βρυξέλλες, πόσω μάλλον η πρόεδρος, που διεκδικεί δεύτερη θητεία στην Κομισιόν, δεν επιθυμεί μια νέα κρίση τύπου Τυνησίας – Ιταλίας, 90 μέρες πριν από τις ευρωπαϊκές κάλπες και με τις ακροδεξιές δυνάμεις ανά την Ευρώπη να «καραδοκούν» διεκδικώντας περαιτέρω εκλογική ενίσχυση.
Ενώ κρατά σφραγισμένα τα σύνορα με τη Γάζα, ωστόσο το Κάϊρο δεν ελέγχει τα σύνορα με τη Λιβύη, από όπου πρόσφυγες από το Σουδάν και Αιγύπτιοι μετανάστες διασχίζουν τη Μεσόγειο προς την Ευρώπη και εσχάτως προς την Κρήτη.
«Η Αίγυπτος είναι ήδη σε σοβαρή κρίση με πληθυσμό 105 εκατομμυρίων, εκ των οποίων τα 10 εκ. είναι ήδη μετανάστες. Υπάρχει μεγάλο απόθεμα ανθρώπων, που θέλουν να μεταναστεύσουν, την ώρα που η ίδια δέχεται μεταναστευτική πίεση από το Σουδάν», αναφέρει Ευρωπαίος διπλωμάτης. Για τον ίδιο, η σημασία της συμφωνίας είναι ότι υπογράφεται προτού «το πρόβλημα φθάσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις», όπως συνέβη το καλοκαίρι με την Τυνησία και την Ιταλία, όπου έφθασαν 150.000 μετανάστες σε ένα εξάμηνο, ενώ η Αίγυπτος για πολλούς λόγους, όπως εξηγεί, δεν μπορεί να αφεθεί στην τύχη της. «Σκεφθείτε απλά να καταρρεύσει οικονομικά και πολιτικά. Πόσα θέματα θα ανοίξουν για την ασφάλεια στην περιοχή – και λόγω του πολέμου στη Γάζα – ενώ, δεν θα μπορεί πλέον να ελέγξει τα σύνορά της;» τονίζει.
Για τον λόγο αυτόν, η συμφωνία με την Αίγυπτο δεν είναι ακριβώς μια ακόμα συμφωνία για το μεταναστευτικό, διευκρινίζει στην «Κ» ανώτατη ευρωπαϊκή πηγή. Πρόκειται για μια συνολική στρατηγική συμφωνία στήριξης του Καΐρου, στη βάση όσων, άλλωστε, συμφωνήθηκαν τον Ιανουάριο στο Συμβούλιο Σύνδεσης Ε.Ε. – Αιγύπτου, όπου οι δύο πλευρές υπογράμμιζαν ότι «λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία που αποδίδουν στη σχέση τους, Ε.Ε και Αίγυπτος σκοπεύουν να την ενισχύσουν στο επίπεδο μιας συνολικής και στρατηγικής εταιρικής σχέσης».
Η ίδια πηγή, εξάλλου, τονίζει ότι η σημερινή συμφωνία δεν ακολουθεί το πρότυπο της αντίστοιχης με Τουρκία (statement), καθώς δεν είναι μια δήλωση αλλά μια συνολική συμφωνία στήριξης της οικονομίας της Αιγύπτου, απαραίτητη ως ενθάρρυνση για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, η κυβέρνηση του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι συμφώνησε τους όρους με το ΔΝΤ αύξησης του δανείου της από 3 δις σε 8 δισ, δολάρια, μια «οικονομική ένεση» ζωτικής σημασίας για την κυβέρνηση, που βρίσκεται υπό «πολιτική» πίεση από τον αιγυπτιακό στρατό να αντιμετωπίσει τις οικονομικές δυσχέρειες της χώρας.
«Η σημερινή επίσκεψη επί της ουσίας αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης», σχολιάζει Ευρωπαίος διπλωμάτης, καθώς περιλαμβάνει την προεδρία της Ε.Ε. – που ασκεί αυτό το εξάμηνο το Βέλγιο – την προεδρία της Κομισιόν και δύο βασικούς Ευρωπαίους εταίρους της Αιγύπτου, την Ελλάδα και την Ιταλία. «Η Ε.Ε στέλνει μήνυμα στις διεθνείς αγορές και στους εν δυνάμει επενδυτές, που επιζητά το Κάϊρο» τονίζει. «Πρόκειται για μια μεγάλη προσπάθεια σταθεροποίησης της Αιγύπτου, όπου η Ευρώπη πρωταγωνιστεί» συμπληρώνει από την πλευρά της, ανώτατη ευρωπαϊκή πηγή.
