Kathimerini.gr
Η απόφαση του πρωθυπουργού της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον να αναστείλει τη λειτουργία του Κοινοβουλίου τον επόμενο μήνα προκάλεσε νέο κύμα ανησυχίας και σύγχυσης στις ήδη χαοτικές προσπάθειες της χώρας να αποχωρήσει από την Ε.Ε., με δεδομένο ότι αφήνει ανοιχτό το ερώτημα πού θα καταλήξει η Βρετανία στις 31 Οκτωβρίου, ημέρα που η χώρα θα εγκαταλείψει την Ενωση. Ο Τζόνσον έχει δηλώσει ότι προτιμάει να φύγει η Βρετανία με μια επεξεργασμένη συμφωνία για το Brexit, αλλά εάν αυτό αποτύχει θα είναι έξω από την πόρτα ούτως ή άλλως. Οι εχθροί του έχουν ορκιστεί ότι θα απομακρύνουν την πιθανότητα εξόδου χωρίς συμφωνία, την οποία θεωρούν επικίνδυνη οικονομικά.
Τη σύγχυση επιτείνει το γεγονός πως όσα ακολουθήσουν δεν εξαρτώνται μόνο από την αναμέτρηση του πρωθυπουργού και των αντιπάλων του στη βρετανική Βουλή, αλλά και από την ευελιξία της μέχρι σήμερα αδιάλλακτης ηγεσίας της Ε.Ε., καθώς και την έκβαση της απόφασης της βρετανικής Δικαιοσύνης. Εξι είναι τα πιθανότερα σενάρια τις επόμενες εβδομάδες έως τις 31 Οκτωβρίου.
1. Οι βουλευτές αναλαμβάνουν τα ηνία. Τα μέλη της Βουλής δεν κατορθώνουν να συμφωνήσουν σε πολλά σημεία σχετικά με το Brexit, αλλά μια πλειοψηφία αντιτίθεται σε αυτό που θεωρούν καταστροφική έξοδο χωρίς συμφωνία και θέλουν να διασφαλίσουν ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο αποκλείεται. Αναστέλλοντας τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, ο Τζόνσον έχει καταστήσει δύσκολη αυτήν την προοπτική. Εχει όμως ταυτόχρονα ατσαλώσει τους αντιπάλους του, που είναι αποφασισμένοι να δράσουν. Παράλληλα, η ηγέτις των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, Τζο Σουίνσον, έχει αφήσει σε συνέντευξή της στο BBC να εννοηθεί ότι θα αντιγράψουν τον Τζόνσον στη χρήση μιας ανορθόδοξης διαδικασίας –δεν διευκρίνισε ποια– για να σταματήσουν ένα Brexit χωρίς συμφωνία. Επομένως, δεν είναι σωστό να τους ξεγράψουμε ακόμη.
2. Η «πυρηνική» εναλλακτική της Βουλής. Αν αποτύχουν να νομοθετήσουν εναντίον ενός Brexit χωρίς συμφωνία, οι βουλευτές θα μπορούσαν να καταφύγουν στο ύστατο όπλο: την πρόταση μομφής, απομακρύνοντας τον Τζόνσον από την εξουσία. Προς το παρόν, δεν φαίνεται να διαθέτουν τις απαραίτητες ψήφους για να φέρουν εις πέρας κάτι τέτοιο. Ακόμη όμως και αν τις διέθεταν, μπορεί να μη λυθεί το πρόβλημά τους. Ο νόμος ζητάει τη συγκρότηση νέας κυβέρνησης εντός δύο εβδομάδων ή γενικές εκλογές. Μια εναλλακτική θα ήταν μια μεταβατική κυβέρνηση που θα διεκδικήσει νέα καθυστέρηση για να κερδίσει χρόνο και να καταφέρει να διενεργήσει εκλογές. Το πρόβλημα είναι ότι οι ηγέτες της αντιπολίτευσης δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε εντολοδόχο πρωθυπουργό. Ο Τζέρεμι Κόρμπιν, η φυσική επιλογή ως ηγέτης των Εργατικών, είναι υπερβολικά αριστερός και ως ισόβιος επικριτής της Ε.Ε. πυροδοτεί την καχυποψία των αποφασισμένων αντιπάλων του Brexit. Πολλοί θα προτιμούσαν έναν πιο κεντρώο πολιτικό, ίσως τον πρώην Συντηρητικό υπουργό Κένεθ Κλαρκ για τον θώκο. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι ο Κόρμπιν θα παραμερίσει, γιατί μια πρόταση μομφής δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας χωρίς τη στήριξή του. Ακόμη και αν πετύχει όμως, ο Τζόνσον έχει έναν ακόμη άσο στο μανίκι. Θα μπορούσε να αρνηθεί να παραιτηθεί και να προκηρύξει εκλογές τον Νοέμβριο, υποχρεώνοντας τη χώρα σε έξοδο χωρίς συμφωνία. Σε αυτήν την περίπτωση η πολιτική σκηνή θα σημαδευθεί βαθιά από το βρώμικο τέχνασμα. Δεν υπάρχει, ωστόσο, νόμος που υποχρεώνει τον πρωθυπουργό να παραιτηθεί άμεσα.
3. Πρόωρες εκλογές. Αν οι βουλευτές πετύχουν να περάσουν γρήγορα νόμο που απαγορεύει το Brexit χωρίς συμφωνία προτού ανασταλεί η λειτουργία του Κοινοβουλίου, ο Τζόνσον θα μπορούσε να προσπαθήσει να τους υποσκελίσει εκ νέου, προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές. Αυτό θα ήταν ριψοκίνδυνο, αλλά ούτως ή άλλως έχει ανάγκη μια ταχεία αναμέτρηση, αφού αυτήν τη στιγμή διαθέτει πλειοψηφία μόλις μιας έδρας, προβάδισμα πολύ οριακό για να ανακουφίσει οποιαδήποτε κυβέρνηση. Αν γίνουν σύντομα εκλογές, ο Τζόνσον είναι πιθανό να κατέλθει ως εκπρόσωπος του λαού εναντίον ενός Κοινοβουλίου που φιλοδοξεί να εμποδίσει την έκβαση του δημοψηφίσματος του 2016 υπέρ του Brexit. Μία θεωρία θέλει τις εκλογές να διενεργούνται στις 17 Οκτωβρίου επιτρέποντας στον Τζόνσον, αν κερδίσει, να πάει στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. την επόμενη μέρα με ανανεωμένη εντολή. Δεν αποκλείεται, όμως, να προκύψει ένα σοβαρό εμπόδιο. Αν προκηρύξει εκλογές ο Τζόνσον, χρειάζεται πλειοψηφία δύο τρίτων στη Βουλή των Κοινοτήτων, άρα και τις ψήφους της αντιπολίτευσης. Το Εργατικό Κόμμα θέλει εκλογές, αλλά μπορεί να αλλάξει γνώμη, σε περίπτωση που θεωρήσει ότι αντί μιας ταχείας αναμέτρησης ο Τζόνσον θέλει να την καθυστερήσει μετά την προθεσμία του Brexit.
4. Εξοδος από την Ε.Ε. με συμφωνία. Ουδείς πιστεύει πλέον ότι αυτή η πιθανότητα έχει μεγάλη τύχη. Ούτως ή άλλως, η Βουλή ψήφισε τρεις φορές εναντίον μιας συμφωνίας για το Brexit, την οποία διαπραγματεύθηκε η προκάτοχος του Τζόνσον, Τερέζα Μέι, και η Ε.Ε. πεισματικά αρνείται να ξανανοίξει τις διαπραγματεύσεις. Μην το αποκλείουμε όμως. Η κρίσιμη ημερομηνία είναι 17-18 Οκτωβρίου, όταν συναντώνται οι ηγέτες της Ε.Ε., υπό τον όρο ότι υπάρχει ευκαιρία για διαπραγματεύσεις την ύστατη στιγμή – άλλωστε, είναι ο μόνος τρόπος που πραγματοποιούνται συμφωνίες εκεί. Αν μία δυνάμει καταστροφική έξοδος χωρίς συμφωνία παραμένει πιθανή, ο Τζόνσον μπορεί να βάλει το πιστόλι στον κρόταφο των Ευρωπαίων ηγετών για να εξασφαλίσει ένα αναθεωρημένο κείμενο συμφωνίας και στη συνέχεια να βάλει το πιστόλι στον κρόταφο των βουλευτών του για να περάσει το μέτρο. «Είτε αποδεχθείτε τη νέα αναθεωρημένη συμφωνία Brexit» ή οδηγούμαστε στην επάρατη έξοδο χωρίς συμφωνία.
5. Brexit χωρίς συμφωνία. Ενώ είναι ευρέως αποδεκτό ότι ο Τζόνσον χρησιμοποιεί την απειλή της άτακτης εξόδου ως διαπραγματευτική τακτική, είναι εξίσου πιθανό να εννοεί πραγματικά όσα λέει. Αν οι Ευρωπαίοι προσφέρουν ελάχιστες υποχωρήσεις σύμφωνα με τα γούστα του, ίσως επιλέξει να πάει σε έξοδο χωρίς συμφωνία και, με δεδομένο τον περιορισμένο κοινοβουλευτικό χρόνο για να σταματήσει, μπορεί και να το πετύχει. Είναι πλέον η πιθανότερη εναλλακτική. Αυτό θα επιτρέψει στον Τζόνσον να συσπειρώσει τους οπαδούς του Brexit και να τους στοιχίσει πίσω του σε μια αναμέτρηση στα τέλη του 2019 ή το 2020. Το ρίσκο όμως είναι να επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για οικονομικό χάος μετά το Brexit χωρίς συμφωνία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί πλέον να κερδίσει τις εκλογές. (Και αν η κατάσταση είναι υπερβολικά δυσμενής, το ίδιο θα ισχύσει και για το Συντηρητικό Κόμμα για πολλά ακόμη χρόνια.)
6. Τα δικαστήρια αποφασίζουν. Υπάρχουν ήδη τρεις υποθέσεις που εξετάζονται εναντίον του Τζόνσον και της απόφασής του για αναστολή λειτουργίας του Κοινοβουλίου. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι απίθανο να ευοδωθούν οι προσφυγές, αν και η Τζίνα Μίλερ διέψευσε ανάλογες προβλέψεις όταν κέρδισε την υπόθεση εναντίον της Μέι να παρακάμψει τη Βουλή όταν ξεκίνησαν οι συνομιλίες για το Brexit. Ξαναπροσπαθεί τώρα και ένωσε τις δυνάμεις του μαζί της και ο πρώην πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ.
